Obrona „życia”. Ekologia, prawa człowieka i „pro-life”

• Authors: Zimniak-Hałajko Marta

Title variants

EN

Defending “Life”: Ecology, Human Rights, and “Pro-Life” Movements

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule interesują mnie dyskursy obrony „życia” pojmowanego jako wartość, która nie wymaga uzasadnienia i musi być chroniona bezwarunkowo. Na przykładzie wybranych materiałów zgromadzonych podczas badań polskich dyskursów publicznych oraz ruchów społecznych (antyaborcyjnych, ekologicznych i obrony praw człowieka) chciałam zastanowić się, jak w poszczególnych wypadkach definiowane jest życie warte ochrony i jak określane są warunki oraz narzędzia tej ochrony. W analizie odwołuję się między innymi do idei „kruchego życia”, ontologii relacyjnych oraz etyki troski.

EN

In this article, I will discuss discourses on defending “life” as a value that does not require justification and must be unconditionally protected. Using material collected during research on Polish public discourses and social movements (anti-abortion, environmental, and human rights movements), I reflect on how a life worth protecting is defined in individual cases, along with the conditions and tools connected with this protection. In my analysis, I refer to the concept of “fragile life,” relational ontologies, the ethics of care, and other ideas.

Keywords

PL

"pro-life"; obrona życia; aborcja; uchodźcy; ekologia; żałoba; troska

EN

pro-life; defence of life; abortion; refugees; ecology; mourning; care

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2022
• Issue: 1(22) Powrót metafizyki
• Pages: 171-196

Contributors

author

Zimniak-Hałajko Marta

References

• Bakalarz M. 2016. Żałoba oraz jej wpływ na rozumienie etyki, „Edukacja Etyczna”, nr 11, s. 54–66. https://edukacjaetyczna.pl/wp-content/uploads/Archiwum/08-bakalarz-2016-01.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Baum S. i in. 2020. “It’s Not a Seven-Headed Beast”: Abortion Experience among Women that Received Support from Helplines for Medication Abortion in Restrictive Settings. https://www.maszwybor.net/blog/nie-taki-diabel-straszny-jak-go-maluja-d-doswiadczenia-osob-ktore-skorzystaly-z-pomocy-infolinii-aborcyjnych-aby-przerwac-ciaze-w-krajach-gdzie-dostep-do-aborcji-jest-ograniczony/; dostęp: 6.08.2022.
• Bauman Z. 2014. Śmieć, „Znak”, nr 715. http://www.miesiecznik.znak.com.pl/7152014zygmunt-baumansmiec/; dostęp: 6.08.2022.
• Bednarek J. 2018. „Nie nasze dzieci”. Naturalizm, reprodukcyjny futuryzm i potworne macierzyństwo, „Etyka”, nr 57, s. 101–119.
• Braid B., Millar E. 2020. Abortion at the Edges: Politics, Practices, Performances, „Women’s Studies International Forum”, nr 80. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7186192/; dostęp: 6.08.2022.
• Braidotti R. 2014. Po człowieku, tłum. J. Bednarek, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Butler J. 2011. Ramy wojny. Kiedy życie godne jest opłakiwania?, tłum. A. Czarnacka, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Chyrowicz B. 2004. Komórki macierzyste: nowy problem – stare pytania. „Nauka”, nr 2, s. 27–55. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-1231-8515-year-2004-issue-2-article-601/c/601-600.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Cielemęcka O., Rogowska-Stangret M., red. 2018. Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie, E-naukowiec.
• Devall B., Sessions G. 1994. Ekologia głęboka. Żyć w przekonaniu, iż Natura coś znaczy, tłum. E. Margielewicz, Pusty Obłok.
• Dolphijn R., Tuin I. van der, red. 2018. Nowy materializm. Wywiady i kartografie, tłum. J. Czajka, A. Handke, J. Maliński, A. Marcisz, C. Rudnicki, T. Wiśniewski, Fundacja Machina Myśli.
• Domańska E. 2017. Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Drzał-Sierocka A. 2014. Od zwierzęcia do mięsa i… z powrotem. Casus prosiaków w Makro, [w:] Narracje postkryzysowe w humanistyce, red. D. Kotuła, A. Piórkowska, A. Poterała, Instytut Filozofii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, s.187–198. https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/7182/narracje%20DRUK.pdf#page=187; dostęp: 6.08.2022.
• Edelman L. 2012. Przyszłość to dziecinne mrzonki, tłum. T. Sikora, [w:] Teorie wywrotowe, red. A. Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, s. 675–711.
• Elżanowski A. 2009. Wartość życia podmiotowego z perspektywy nauki, „Przegląd Filozoficzny”, nr 3, s. 81–96. https://pf.uw.edu.pl/images/NUMERY_PDF/071/PF_2009-R18_3_07_Elzanowski-A_Wartosc.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Elżanowski A. 2022a. Polskie Towarzystwo Etyczne: Sprzeciwiamy się piętnowaniu kotów jako inwazyjnych i obcych, „Gazeta Wyborcza” 24.07.2022.
• https://wyborcza.pl/7,75400,28717060,polskie-towarzystwo-etyczne-sprzeciwiamy-sie-pietnowaniu-kotow.html#S.TD-K.C-B.5-L.2.duzy; dostęp: 6.08.2022.
• Elżanowski A. 2022b. Prof. Elżanowski ostro o naukowcach z PAN: Atak na kota to już nawet nie paranauka. To pomylone doktrynerstwo, „Gazeta Wyborcza” 29.07.2022. https://wyborcza.pl/7,75400,28736934,prof-elzanowski-atak-na-kota-domowego-to-juz-nawet-nie-paranauka.html; dostęp: 6.08.2022.
• Esposito R. 2015. Two. The Machine of Political Theology and the Place of Thought, tłum. Z. Hanafi, Fordham University Press.
• Habermas J. 2003. Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Horn T. 2017. Przekonać do życia. Jak rozmawiać o aborcji, tłum. A. Borowska, Wydawnictwo eSPe.
• Jarzębowska G. 2017. Podążaj za szczurem. Od nekropolityki do teorii międzygatunkowej kohabitacji, „Praktyka Teoretyczna”, nr 1, s. 305–323. https://pressto.amu.edu.pl/index.php/prt/article/view/8451/8320; dostęp: 6.08.2022.
• Jarzębowska G. 2020. „Płatni mordercy”? Dyskurs budowania tożsamości zawodowej wśród pracowników deratyzacji, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 4, s. 192–209. http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume52/PSJ_16_4_Jarzebowska.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Jurszo R. 2022. „Skórka z kota najlepsza na reumatyzm”. Reakcje myśliwych po zaliczeniu kota do gatunków inwaz yjnych, „Gazeta Wyborcza” 13.07.2022. https://wyborcza.pl/7,177851,28681650,skorka-z-kota-najlepsza-na-reumatyzm-reakcje-mysliwych-po.html; dostęp: 6.08.2022.
• Kowalewska B. 14.03.2021. Stańmy we własnym cieniu. https://kulturaupodstaw.pl/stanmy-we-wlasnym-cieniu/; dostęp: 6.08.2022.
• Latour B. 2009. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, tłum. A. Czarnacka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Łońska M. 2018. Podstawowe założenia biopolityki w świetle nauczania Kościoła. Studium teologicznomoralne. https://repozytorium.kul.pl/bitstream/20.500.12153/341/1/Lonska_Podstawowe_zalozenia_biopolityki_w_swietle_nauczania_Kosciola_Studium_teologicznomoralne_edited.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Łopuszyńska H. 2021. Lamentacja dla przyrody – (bez)nadzieja „Ziemskiego lamentu”?, „Adeptus”, nr 17, s. 1–19. https://ispan.waw.pl/journals/index.php/adeptus/article/view/a.2456; dostęp: 6.08.2022.
• Marzec A. 2020. Nie-ludzkie widma – archiwum, pamięć oraz przetrwanie w epoce antropocenu, „Czas Kultury”, nr 2, s. 17–22. https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/woocommerce_uploads/2021/03/17-22_AMarzec_NieludzkieWidma_CzasKultury_2_2020-uu4w4n.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Mytych J. 2022. Żałoba klimatyczna, [w:] Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk, red. K. Jasikowska, M. Pałasz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, s. 153–180. Za512.uj.edu.pl; dostęp: 6.08.2022.
• Nola A. di. 2006. Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, tłum. J. Kornecka i in., Universitas.
• Posłuszna E. 2012. Ekstremizm ekologiczny. Źródła, przejawy, perspektywy, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Przyborska K. 2021. Nie wszyscy jesteśmy w stanie patrolować lasy, ale możemy organizować zbiórki, „Krytyka Polityczna”. https://krytykapolityczna.pl/kraj/przyborska-agata-sikora-rodziny-bez-granic-migracje/; dostęp: 6.08.2022.
• Puig de la Bellacasa M. 2017. Matters of Care. Speculative Ethics in More than Human Worlds, University of Minnesota Press.
• Rancière J. 2008. Kto jest podmiotem praw człowieka?, tłum. A. Czarnacka, [w:] tegoż, Nienawiść do demokracji, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, s. 119–141.
• Singer P. 2003. Etyka praktyczna, tłum. A. Sagan, Książka i Wiedza.
• Soszyński R. 2006. Myśleć przed strzałem, „Łowiec Polski”, nr 6. http://www.wkl326.pl/myslec-przed-strzalem/; dostęp: 6.08.2022.
• Szewczyk M., Franklin S. 2022. To Think the Unimaginable: Sarah Franklin in Conversation with Matylda Szewczyk, on Reproduction, Biology, Feminism, and Technology, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, nr 32. https://www.pismowidok.org/en/archive/reproduction-tracks.-new-visibility/to-think-the-unimaginable; dostęp: 6.08.2022.
• Świerkosz M. 2018. Ciała podatne na zranienie. Judith Bulter, samozniszczenie i radykalne akty oporu, „Etyka”, nr 57, s. 69–86. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/72169; dostęp: 6.06.2022.
• Terlikowski T. 2011. Robienie dzieci. Terlikowski śmiało o in vitro, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.
• Ulanowski T. 2022. Botaniczka i poetka prof. Urszula Zajączkowska: Gatunek „inwazyjny” to niekoniecznie samo zło, „Gazeta Wyborcza” 28.07.2022. https://wyborcza.pl/7,75400,28732976,botaniczka-lesna-prof-urszula-zajaczkowska-gatunek-inwazyjny.html; dostęp: 6.08.2022.
• Wydrzyńska J. i in. 2019. Chcę pisać o aborcji bez stygmy. Poradnik dla osób pracujących w mediach. https://archiwum.aborcyjnydreamteam.pl/wp-content/uploads/2019/10/aborcja_bez_stygmy_poradnik-1.pdf; dostęp: 6.08.2022.
• Zakrzewski P. 11.07.2020. Ziemski lament. Pieśni ginącego świata. https://culture.pl/pl/artykul/ziemski-lament-piesni-ginacego-swiata; dostęp: 6.08.2022.
• https://humanities.wisc.edu/events/entry/martin-f.-manalansan-iv; dostęp: 1.11.2022.
• https://pro-life.pl; dostęp: 1.11.2022.
• https://www.fundacjakornice.pl/pl/promuj; dostęp: 1.11.2022.
• https://instytutr.pl/manifest/; dostęp: 1.11.2022.
• https://rodzinybezgranic.pl/#kim_jestesmy; dostęp: 1.11.2022.
• https://www.facebook.com/Matki-Polki-na-wyrębie-269094240213803/; dostęp: 1.11.2022.
• https://poluje.pl/artykul/slubowanie-mysliwskie/505507; dostęp: 1.11.2022.
• http://dziennik.lowiecki.pl/forum.php?f=21&t=89301&numer=3075; dostęp: 1.11.2022.
• https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2022.html#; dostęp: 1.11.2022.
• https://pl.aleteia.org/2020/12/14/pogrzeb-640-nienarodzonych-dzieci-kazde-bralam-na-rece-i-owijalam-w-pieluszke/; dostęp: 1.11.2022.
• https://ashleecunsolo.ca; dostęp: 1.11.2022.
• https://www.facebook.com/miedzygatunkowa/; dostęp: 1.11.2022.
• https://rebellion.global/pl/about-us/; dostęp: 1.11.2022.