Semantyka nocy w pieśniach religijnych

• Authors: Maziarz Monika

Title variants

EN

The semantics of the lexeme night in religious songs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest semantyczny obraz nocy w pieśniach religijnych, zawartych w Śpiewniku kościelnym ks. Jana Siedleckiego. Artykuł ten mieści się w nurcie badań nad tekstem artystycznym, ale tekstem o specjalnym charakterze, gdyż pieśni religijne w znacznym stopniu odwołują się do konwencji obrazowania znanej z polszczyzny ogólnej. Konwencja ta w znaczeniu metaforycznym ujmuje noc jako coś złego i zagrażającego człowiekowi, co ma też potwierdzenie w analizowanym materiale. Tekstowe konotacje ujawnione w pieśniach zostały jednak skonfrontowane nie tylko z faktami językowymi, ale także z konceptualizacją nocy w Piśmie Świętym, co pozwoliło w zrekonstruowanym tu obrazie dostrzec silną motywację semantyczną ze strony polszczyzny ogólnej, a także wpływów kulturowych. W obrazie tym negatywne konotacje nocy zostały ukonkretnione jako ‘grzech’ i ‘cierpienie’, ale pojawiły się też pozytywne komponenty znaczeniowe tego leksemu, takie jak: ‘czas działania Boga’, ‘czas modlitwy’. Konotacje tekstowe pozwoliły więc dopełnić strukturę semantyczną słowa noc i odsłoniły jego pojęciową ambiwalencję, która w skonwencjonalizowanych formach językowych jest słabo dostrzegalna. Przeprowadzona w artykule analiza wykazała również, że składniki konotacyjne, zarówno te utrwalone, jak i potencjalnie istniejące w języku, odgrywają istotną rolę w całościowej strukturze semantycznej słowa.

EN

This article concentrates on the semantics of the lexeme night attested in the religious songs collected in Śpiewnik kościelny by Father Jan Siedlecki. The paper falls within the scope of research on artistic texts; however, it is special in the sense that religious songs include elements of imagery typical of general Polish. Conventionally, in the metaphorical sense, the night denotes something evil and threatening to a man. This meaning is also confirmed in the material studied in our analysis. However, the textual connotations revealed in the songs were confronted not only with the language facts but also with the conceptualization of the night in the Holy Bible. The meaning of the lexeme night, which is reconstructed in this way, shows both a robust semantic motivation by general Polish and also influences on the cultural level. Thus the negative connotations of the night are made specific as “sin” and “suffering”, and there are also positive meaning components of this lexeme, for instance, “time of God’s action” or “time of prayer”. The textual connotations allow to enrich the semantic structure of the word, then, unveiling its conceptual ambivalence which is hardly discernible in the conventional language use. The analysis also demonstrated that connotational components, both ones in actual use and ones potentially present in language, play a significant role in the overall semantic structure of a word.

Keywords

PL

semantyka kognitywna; konotacja semantyczna; pieśń religijna; noc

EN

cognitive semantics; semantic connotation; religious song; night

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2018
• Issue: XX/3
• Pages: 171-196

Contributors

author

Maziarz Monika

• Uniwersytet Rzeszowski