Hybrydowe formacje dyskursywne – na przykładzie analizy stenogramów nagrań prac komisji śledczej

• Authors: Rzeszutko Małgorzata

Title variants

EN

Hybrid discursive formations – a case study of an investigative commission meeting transcripts

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie, iż wypowiedzi pojawiające się w ramach prac komisji śledczej stanowią kontaminację gatunkowych cech wywiadów i przesłuchań sądowych, a zatem prezentują nowy typ hybrydowych formacji dyskursywnych. Badane wypowiedzi funkcjonują w przestrzeni publicznej zarówno w jej wymiarze instytucjonalnym, jak i masowym. Osadzenie działań komisji śledczej w ramach porządku kodeksowego (przysięga, powoływanie się na punkty, paragrafy kodeksu itp.) przywołuje konteksty jurysdykcyjne, zaś pozajęzykowe determinanty typu: sytuacja nagrywania, obecność telewizji, transmisja na żywo, charakter uczestników – ważne osoby ze świata polityki, życia publicznego, oraz cechy językowe (np. swoboda wypowiedzi, sposób zadawania pytań, sposób udzielania odpowiedzi) odsyłają do poetyki wywiadu. Zestandaryzowane formy interakcji (formuły, spetryfikowane zwroty) współwystępują z wypowiedziami autopromocyjnymi, typowymi dla wywiadu. Analizowany materiał reprezentuje współczesny dyskurs postmodernistyczny, cechujący się dynamiką, prowokacyjnością, kreatywnością, otwartością, „zmieszaniem” gatunkowym, zacieraniem granic między przestrzenią publiczną a prywatną. Multisemiotyczny charakter, modyfikacja klasycznego nadawczo-odbiorczego układu ról, wzmożona perswazyjność i interaktywność przekazu wskazują na zachodzącą zmianę dyskursywną i zmianę społeczną. Wypowiedzi pojawiające się w ramach prac komisji śledczej cechuje jurysdykcyjne osadzenie proceduralne oraz występowanie teatralnego naddatku i medialnego show, to kontaminacja gatunkowa, hybrydowa formacja dyskursywna.

EN

The aim of the article is to show that utterances appearing during an investigative commission’s work constitute a contamination of the generic features of interviews and court hearings, and therefore present a new type of hybrid discursive formations. The examined utterances function in the public space both in its institutional as well as mass dimensions. The fact that the activities of an investigative commission are based on the code order (an oath, citing points and paragraphs of the code, etc.) evokes jurisdictional contexts. On the other hand, extralinguistic determinants such as recording, presence of television crews, live broadcasting, the character of participants (important people from the world of politics, public life), as well as certain linguistic features, e.g. freedom of expression, the way of asking questions and answering them, refer to the poetics of the interview. Standardized forms of interaction (formulas, petrified phrases) coexist with self-promotional statements typical of interviews. The analysed material represents a contemporary postmodern discourse, characterized by dynamics, provocation, creativity, openness, “mixing” genres, blurring the boundaries between the public and the private space. The multisemiotic character, modification of the classic system of role distribution with a sender and a receiver, increased persuasiveness and interactivity of the message all point to the discursive and social change that is taking place. Utterances which appear as part of investigative commission’s meetings are characterized by jurisdictional procedural embedment and the occurrence of theatrical addition and show typical of the media. The constitute a genre contamination, a hybrid discursive formation.

Keywords

PL

dyskurs; hybrydowa formacja dyskursywna kontaminacja gatunkowa; multisemiotyczność; złożoność

EN

discourse; hybrid discursive formation; genre contamination; multisemioticity; complexity

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Prace Językoznawcze
• Year: 2020
• Issue: XXII/4
• Pages: 169–183

Contributors

author

Rzeszutko Małgorzata

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Bakuła K. (1994): Negocjacje w kształceniu językowym. [W:] Kształcenie porozumiewania się. Red. S. Gajda, J. Nocoń. Opole, s. 233−241.
• Bartmiński J., Niebrzegowska S. (1998): Profile a podmiotowa interpretacja świata. [W:] Profilowanie w języku i w tekście. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 211−225.
• Bartmiński J., Tokarski R. (red.) (1998): Profilowanie w języku i w tekście. Lublin.
• Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Nycz R. (red.) (2004): Punkt widzenia w tekście i w dyskursie. Lublin.
• Bauer Z. (2000): Gatunki dziennikarskie. [W:] Dziennikarstwo i świat mediów. Red. Z. Bauer, E. Chudziński. Kraków, s. 255−281.
• Beaugrande de R. (1997): New Foundations for a Science of Text and Discourse. Norwood −New York.
• Bomba R. (2013): Narzędzia cyfrowe jako wyznacznik nowego paradygmatu badań humanistycznych. [W:] Zwrot cyfrowy w humanistyce. Red. A. Radomski, R. Bomba. Lublin: e-book, s. 57–73.
• Chadwick A. (2013): Hybrid Media System: Politics and Power. Oxford.
• Chouliaraki L., Fairclough N. (1999): Discourse in Late Modernity. Rethinking Critical Discourse Analysis. Edinburgh.
• Czachur W., Dreesen P. (2018): Porównawcza lingwistyka dyskursu. Założenia, zasady, problemy. „Tekst i dyskurs – text und discurs” 11, s. 205−226.
• Czapnik S. (2006): Media a afera Rywina: perspektywa ekonomii politycznej komunikowania. [W:] Media i władza. Demokracja, wolność przekazu i publiczna debata w warunkach globalizacji mediów. Red. P. Żuk. Warszawa, s. 99−117.
• Dijk van T. (red.) (2001): Dyskurs jako struktura i proces. Tłum. T. Dobrzyńska. Warszawa.
• Dijk van T. (2009): Society and Discourse. How Social Contexts Influence Text and Talk. Cambridge−New York.
• Dijk van T. (2014): Discourse and Knowledge: A Sociocognitive Approach. Cambridge.
• Dobek-Ostrowska B. (2007): Komunikowanie polityczne i publiczne. Warszawa.
• Duszak A. (2012): Centra, hybrydy i zmiana społeczno-dyskursywna. [W:] Analiza dyskursu. Centrum – peryferie. Red. T. Piekot, M. Poprawa. Wrocław, s. 9−25.
• Duszak A., Fairclough N. (red.) (2008): Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków.
• Fairclough N. (1993): Discourse and Social Change. Cambridge.
• Fairclough N. (1995): Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. London.
• Fairclough N. (2001): Language and Power. Harlow.
• Fleisher M. (2002): Teoria kultury i komunikacji. Systemowe i ewolucyjne podstawy. Tłum. M. Jaworowski. Wrocław.
• Fleisher M. (2012): Typologia komunikacji. Łódź.
• Foucault M. (2002a): Archeologia wiedzy. Przeł. A. Siemek. Warszawa.
• Foucault M. (2002b): Porządek dyskursu. Przeł. M. Kozłowski. Gdańsk.
• Gajda S. (1993): Gatunkowe wzorce wypowiedzi. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2: Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 245−259.
• Gajda S. (2004): Współczesny polski dyskurs humanistyczny. [W:] W kręgu wiernej mowy. Red. M. Wojtak, M. Rzeszutko. Lublin, s. 49−59.
• Goban-Klas T. (2002): Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa.
• Godzic W., Kozieł A., Szylko-Kwas J. (red.) (2015): Gatunki i formaty we współczesnych mediach. Warszawa.
• Grzmil-Tylutki H. (2007): Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu. Kraków.
• Grzmil-Tylutki H. (2009): Gatunek – kategoria analizy dyskursu. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXV, s. 89−99.
• Haber G. (2006): Afera Rywina a procesy zachodzące w medioświecie III Rzeczypospolitej. „Dyskurs” 4, s. 60−70.
• Habermas J. (2008): Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Przeł. A. Romaniuk, R. Marszałek. Warszawa.
• Hirsch R. (1989): Argumentation, Information and Interaction: Studies in Face-to-face Interactive Argumentation Under Different Turn-Taking Conditions. „Gothenburg Monographs in Linguistics” 7.
• Kapciak A. (2000): W poszukiwaniu stylu komunikacji publicznej. Między depolityzacją kultury a estetyzacją polityki. [W:] Kultura narodowa i polityka. Red. J. Kurczewska. Warszawa, s. 116−137.
• Kraidy M. (2005): Hybridity, or the Cultural Logic of Globalization. Philadelphia.
• Kudra B. (2014): O komunikacji społecznej. [W:] Komunikowanie publiczne. Zagadnienia wybrane. Red. B. Kudra, E. Olejniczak. Łódź, s. 9−25.
• Lisowska-Magdziarz M. (2019): Znaki na uwięzi. Od semiologii do semiotyki mediów. Kraków.
• Loewe I. (2014): Dyskurs medialny – przegląd stanowisk badawczych. „Forum Lingwistyczne” 1, s. 9−16.
• Mcquail D. (1994): Mass Communication Theory. An Introduction. London.
• Piekot T. (2006): Dyskurs polskich wiadomości prasowych. Kraków.
• Ptaszek G. (2015): W stronę bezgatunkowości mediów? O funkcji gatunków medialnych w procesie odbioru. [W:] Gatunki i formaty we współczesnych mediach. Red. W. Godzic, A. Kozieł, J. Szylko-Kwas. Warszawa, s. 35−51.
• Ptaszek G., Bielak T. (red.) (2016): MEDIA.PL. Badania nad mediami w Polsce. Kraków.
• Rzeszutko M. (2003): Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu. Lublin.
• Rzeszutko M. (2004): Bazy doświadczeniowe i perspektywy oglądu uczestników rozprawy sądowej. [W:] Punkt widzenia w tekście i w dyskursie. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska- Bartmińska, R. Nycz. Lublin, s. 187−203.
• Rzeszutko-Iwan M. (2015): Zarys paradygmatu strategii w przestrzeni dyskursu publicznego (przesłuchania sądowe a/i wywiady radiowe). Lublin.
• Skórzyński J. (red.) (2003): System Rywina, czyli druga strona III Rzeczypospolitej. Warszawa.
• Sobczak B. (2018): Retoryka telewizji. Poznań.
• Ślawska M. (2017): Typologie gatunków medialnych – przegląd stanowisk. „Forum Lingwistyczne” 4, s. 15−29.
• Tannen D., Trester A.M. (red.) (2012): Discourse 2.0: Language and New Media. Washington D.C.
• Wiśniewska H. (1982): Lubelskie zeznania sądowe z XVII wieku jako przykład dwufazowego procesu komunikacji. „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” XXI, s. 129−141.
• Witosz B. (2005): Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki. Katowice.
• Witosz B. (2009a): Gatunek tekstu wobec „porządku dyskursu”. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXV, s. 99−111.
• Witosz B. (2009b): Tekst a/i dyskurs w perspektywie polskiej tradycji badań nad tekstem. [W:] Lingwistyka tekstu w Polsce i w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy. Red. Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachur, M. Smykała. Wrocław, s. 6980.
• Wodak R. (red.) (1989): Language, Power and Ideology. Studies in Political Discourse. Amsterdam.
• Wojtak M. (2004): Gatunki prasowe. Lublin.
• Wojtak M. (2008): Genologia tekstów użytkowych. [W:] Polska genologia lingwistyczna. Red. D. Ostaszewska, R. Cudak. Warszawa, s. 339−352.
• Wojtak M. (2019): Wprowadzenie do genologii. Lublin.
• Wronkowska S., Zmierczak M. (red.) (2000): Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie. Warszawa.
• Żydek-Bednarczuk U. (2016): Dyskurs medialny w analizie interdyscyplinarnej. [W:] Języka a media. Zjawiska językowe we współczesnych mediach. Red. B. Skowronek, E. Horyń, A. Walecka. Kraków, s.1324.
• Żydek-Bednarczuk U. (2019): Dyskurs medialny w ujęciu kulturowym. „Tekst i dyskurs – text und discurs” 12, s. 111−120.