“Lingua receptiva”: An Ecolinguistic Approach to Slavic Inter-Language Contacts in a Borderland Area (a Polish-Czech Case)

• Authors: Magdalena Steciąg

Title variants

PL

„Lingua receptiva”: ekolingwistyczne ujęcie słowiańskich kontaktów międzyjęzykowych w przestrzeni pogranicza (przypadek polsko-czeski)

Abstracts

PL

Ekolingwistyka jako samodzielna dyscyplina językoznawcza, która ukonstytuowała się w latach 70. XX wieku, od początku zajmowała się kontaktami międzyjęzykowymi. Jednakże wśród slawistów w Polsce nie zyskała większego zainteresowania. Celem tekstu jest przedstawienie ekolingwistycznej koncepcji badań słowiańskich kontaktów międzyjęzykowych na przykładzie polsko-czeskim z wykorzystaniem pojęcia lingua receptiva. Proponowana koncepcja zintegrowanych badań nad ekologią języka na polsko-czeskim pograniczu obejmuje trzy wymiary ekosystemu języka: naturalny, społeczny i poznawczy. Badania nad naturalną ekologią języka oscylują wokół jego wzajemnych związków z otaczającym środowiskiem naturalnym i mogą odnosić się do topografii, fauny i flory itd. Pod uwagę bierze się w nich potencjał środowiska naturalnego i otoczenia antropogenicznego w relacji do języka (i odwrotnie). W obserwacji socjologicznej ekologii języka zwraca się uwagę na uwarunkowania społeczne i kulturowe kształtujące relacje między komunikującymi się jednostkami oraz charakter wspólnot, które są konstytuowane lub podtrzymywane w wyniku tych kontaktów. Kognitywna ekologia języka obejmuje z kolei zdolności poznawcze i kompetencje użytkowników, zwłaszcza te, które pozwalają elastycznie adaptować się w określonym środowisku. Dla każdego wymiaru została wypracowana inna metodologia: od socjolingwistycznych ujęć ilościowych opartych na badaniach ankietowych do eksperymentów pragmalingwistycznych służących obserwacji ukształtowania nadawczo-odbiorczego w międzyjęzykowej komunikacji receptywnej. Zostanie ona przedstawiona wraz ze wstępnymi wynikami badań, które pozwalają stwierdzić, że lingua receptiva stanowi jądro multilingwizmu inkluzywnego przełamującego paradygmat jednojęzyczności i zacierającego granice języków w dążeniu do wzajemnego zrozumienia.

EN

Ecolinguistics has dealt with inter-language contacts ever since its beginnings as an independent linguistic discipline in the 1970s. However, it has not gained much interest among Slavic studies scholars in Poland. The aim of this article is to present the ecolinguistic concept of research on Slavic inter-language contacts on the example of Polish and Czech using the notion lingua receptiva. The proposed concept of integrated research on language ecology in the Polish-Czech borderland covers three dimensions of the language ecosystem: natural, social and cognitive. Research on the natural ecology of the language revolves around its interrelationships with the surrounding natural environment and can relate to topography, fauna and flora, etc. This research considers the potential of the natural and the anthropogenic environment in relation to the language (and vice versa). In the sociological observation of the language ecology, attention is paid to social and cultural conditions shaping the relationships between communicating individuals and the nature of the communities that are constituted or maintained as a result of these contacts. Cognitive language ecology, in turn, includes the cognitive skills and competences of users, especially those that enable flexible adaptation in a particular environment. A different methodology has been developed for each dimension: from sociolinguistic quantitative approaches based on surveys, to pragmalinguistic experiments designed to observe the shape of sender-recipient relations in inter-language receptive communication. These methodologies are presented together with the preliminary results of research which make it possible to state that lingua receptiva is the nucleus of inclusive multilingualism, breaking the paradigm of monolingualism and blurring the borders between languages in the pursuit of mutual understanding.

Keywords

PL

lingua receptiva; lingua franca; ekolingwistyka; wielojęzyczność inkluzywna; pogranicze polsko-czeskie

EN

lingua receptiva; lingua franca; ecolinguistics; inclusive multilingualism; Polish-Czech borderland

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Acta Baltico-Slavica
• Year: 2021
• Volume: 45

Dates

published

2021

Contributors

author

Magdalena Steciąg

• Uniwersytet Zielonogórski [University of Zielona Góra], Zielona Góra

• https://orcid.org/0000000263602987

References

• Backus, A., Gorter, D., Knapp, K., Schjerve-Rindler, R., Swanenberg, J., ten Thije, J. D., & Vetter, E. (2013). Inclusive multilingualism: Concept, modes and implications. European Journal of Applied Linguistics, 1(2), 179–215. https://doi.org/10.1515/eujal-2013-0010
• Bogocz, I., & Bortliczek, M. (2014). Jazyk příhraničního mikrosvěta (běžná mluva Těšíňanů v ČR) / Język przygranicznego mikroświata (mowa potoczna mieszkańców Zaolzia). Ostravská Univerzita.
• Bogocz, I., & Bortliczek, M. (2015). Gdy twoja mowa cię (nie) zdradza, czyli o wielojęzyczności na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej. Socjolingwistyka, 29, 39–62. https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.29.3
• Braunmüller, K. (2008). On the relevance of receptive multilingualism in a globalised world: Theory, history and evidence from today’s Scandinavia. Universität Hamburg: SFB 538 (Arbeiten zur Mehrsprachigkeit B/90)
• Byram, M. (1997). Teaching and assessing intercultural communicative competence. Multilingual Matters.
• do Couto, H. H. (2014). Ecological approaches in linguistics: A historical overview. Language Sciences, 41, 122–128. https://doi.org/10.1016/j.langsci.2013.08.001
• Jenkins, J. (2009). English as a lingua franca: Interpretations and attitudes. World Englishes, 28(2), 200–207. https://doi.org/10.1111/j.1467-971X.2009.01582.x
• Karmowska, A. (2019). Krajobraz językowy polsko-czeskiego pogranicza jako przestrzeń dyskursu wielojęzyczności – analiza tablic informacyjnych z sektora publicznego. Acta Universitatis Lodziensis: Folia Linguistica, 53, 55–66. https://doi.org/10.18778/0208-6077.53.05
• Krawczak, M. (2017). Poznańska szkoła ekolingwistyki. Scripta Neophilologica Posnaniensia, 17, 145–192. https://doi.org/10.14746/snp.2017.17.11
• Labocha, J. (1997). Polsko-czeskie pogranicze na Śląsku Cieszyńskim: Zagadnienia językowe. Księgarnia Akademicka.
• Lubaś, W., Ohnheiser, I., & Topolińska, Z. (Red.). (1992). Języki słowiańskie w perspektywie ekolingwistycznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Majdańska-Wachowicz, U. (2020). Receptive multilingualism as a language mode in comparison with English as a Lingua Franca (ELF): The case of Polish and Czech [Niepublikowana praca magisterska]. Uniwersytet Zielonogórski.
• Moriarty, M. (2014). Language in motion: Multilingualism and mobility in the linguistic landscape. International Journal of Bilingualism, 18(5), 457–463. https://doi.org/10.1177/1367006913484208
• Mühlhäusler, P. (2003). Language of environment, environment of language: A course in ecolinguistics. Battlebridge.
• Nieporowski, P., Steciąg, M., & Zábranský, L. (2019). Lingua receptiva czy lingua franca? Wybór modelu komunikacji językowej na polsko-czeskim pograniczu (na podstawie badań ankietowych z kraju hradeckiego i ziemi kłodzkiej z Wałbrzychem). Socjolingwistyka, 33, 59–75. https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.33.4
• Nieporowski, P., Steciąg, M., & Zábranský, L. (w druku). Mezi aktivním monolingvizmem a pasivním bilingvizmem – specifičnost semikomunikace na polsko-české hranici (výsledky průzkumů a hloubkových rozhovorů).
• Orłoś, T. (1993). Tysiąc lat czesko-polskich związków językowych / Tisíc let česko-polských jazykových vztahů. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Pennycook, A. (2010). Language as a local practice. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203846223
• Rehbein, J., ten Thije, J. D., & Verschik, A. (2011). Lingua receptiva (LaRa) – remarks on the quintessence of receptive multilingualism. International Journal of Bilingualism, 16(3), 248–264. https://doi.org/10.1177/1367006911426466
• Rokoszowa, J. (2003). Kontakty językowe we współczesnej Polsce. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 59, 5–24.
• Schüppert, A., Hilton, N. H., & Gooskens, C. (2015). Swedish is beautiful, Danish is ugly? Investigating the link between language attitudes and spoken word recognition. Linguistics, 53(2), 375–403. https://doi.org/10.1515/ling-2015-0003
• Siatkowski, J. (1996). Czesko-polskie kontakty językowe. Energeia.
• Smith, L. E., & Nelson, C. L. (1985). International intelligibility of English. World Englishes, 4(3), 333–342. https://doi.org/10.1111/j.1467-971X.1985.tb00423.x
• Steciąg, M., & Karmowska, A. (2020). Lingua materna, lingua receptiva, lingua franca, multilingua franca? The linguascape of the Polish-Czech borderland from the perspective of sustainable multilingualism. Darnioji daugiakalbystė / Sustainable Multilingualism, 16, 21–38. https://doi.org/10.2478/sm-2020-0002
• Steffensen, S. V. (2013). Human interactivity: Problem-solving, solution-probing and verbal patterns in the wild. W S. J. Cowley & F. Vallée-Tourangeau (Red.), Cognition beyond the brain: Interactivity, computation and human artifice (ss. 195–221). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4471-5125-8_11
• Steffensen, S. V., & Fill, A. (2014). Ecolinguistics: The state of the art and future horizons. Language Sciences, 41, 6–25. https://doi.org/10.1016/j.langsci.2013.08.003
• Tarone, E. (1981). Some thoughts on the notion of communication strategy. TESOL Quarterly, 15(3), 285–295. https://doi.org/10.2307/3586754
• Yildiz, Y. (2012). Beyond the mother tongue: The postmonolingual condition. Fordham University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt13x0cqr

Identifiers

DOI

10.11649/abs.2344

Biblioteka Nauki

38453910