Sąsiedzi przez Bałtyk. Szwedzi i Kaszubi w prozie Augustyna Necla

• Authors: Adela Kuik-Kalinowska

Title variants

EN

Neighbours Across the Baltic Sea: Swedes and Kashubians in the Prose of Augustyn Necel

Abstracts

EN

The article analyses the approach to Pomerania as a place of coexistence of cultural traditions of various nations and ethnic groups. In Kashubian literature, Pomerania is described as a culturally rich borderland area (in this case, Slavic-Germanic or Baltic-Slavic), and here too we can designate places, events and centres shaping the “neighbourly” image of these lands in the medium of Kashubian as well as Polish and German literature. Apart from strictly historical factors, some writers also created this space of the “crossroads of cultures” as a particularly important land, interestingdue to the Polish-Kashubian-German neighbourhood, Polish-Swedish wars, as well as the shared experience of fishing communities and the harshness of nature. Particularly important in this context is the work of the Kashubian writer Augustyn Necel, especially his novels written in Polish, such as Krwawy sztorm [Bloody Storm], Złote klucze [Golden Keys], Kutry o czerwonych żaglach [Cutters with Red Sails] or the collection W niewoli białych purtków: Podania i gawędy z Wybrzeża [In the Captivity of White Purtki: Tales and Stories from the Coast].

PL

W artykule przeprowadzono analizę ujęć Pomorza jako miejsca współistnienia tradycji kulturowych różnych narodów i grup etnicznych. Pomorze w literaturze kaszubskiej opisywane jest jako bogaty kulturowo obszar pogranicza (w tym przypadku słowiańsko-germańskiego bądź też bałtycko-słowiańskiego); także i tutaj można wyznaczyć miejsca, wydarzenia i ośrodki kształtujące oblicze „sąsiedzkie” tych ziem w medium literatury kaszubskiej, a także polskiej czy niemieckiej. Poza czynnikami ściśle historycznymi także niektórzy literaci kreowali tę przestrzeń „styku kultur” jako krainę szczególnie ważną, interesującą poprzez polsko-kaszubsko-niemieckie sąsiedztwo, wojny polsko-szwedzkie, a także wspólnotę egzystencji rybackiej i surowość natury. Szczególnie ważna w tym kontekście jest twórczość kaszubskiego pisarza Augustyna Necla, a zwłaszcza jego polskojęzyczne powieści takie jak: Krwawy sztorm, Złote klucze, Kutry o czerwonych żaglach czy też zbiór W niewoli białych purtków. Podania i gawędy z Wybrzeża.

Keywords

EN

borderland; Pomeranian melting pot of cultures; Pomerania; Baltic Sea; Kashubian literature; Augustyn Necel’s prose; Swedish-Polish wars; Kashubian tradition

PL

pogranicze; pomorski tygiel kultur; Pomorze; Bałtyk; literatura kaszubska; proza Augustyna Necla; wojny szwedzko-polskie; tradycja kaszubska

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Acta Baltico-Slavica
• Year: 2023
• Volume: 47

Dates

published

2023

Contributors

author

Adela Kuik-Kalinowska

• Uniwersytet Pomorski w Słupsku [Pomeranian University in Słupsk], Słupsk

• https://orcid.org/0000000177216764

References

• Arendt, T., & Turo, K. (Red.). (2004). Literatura Wybrzeża po 1980 roku: Materiały z sesji naukowej, Gdynia, 3–4 grudnia 2003. Wydawnictwo Bernardinum.
• Arsoba, B., & Borzyszkowski, J. (Oprac.). (1998). Pomorze i morze w poezji. Instytut Kaszubski; Książnica Pomorska.
• Bagiński, H. (1962). Kaszubski Sienkiewicz. Kierunki, 1962(13), 11.
• Bolduan, T. (1996). Nie dali się złamać: Spojrzenie na ruch kaszubski 1939–1995. Oficyna Czec.
• Borzyszkowski, J. (2001). Literatura Kaszubów – jej rozwój historyczny i stan obecny. Acta Cassubiana, 3, 146–147.
• Derdowski, H. (2007). Ò panu Czôrlińsczim co do Půcka pò sécë jachôł (J. Samp, J. Treder, & E. Gołąbek, Oprac.). Instytut Kaszubski.
• Fenikowski, F. (1964). Szwedzi na kaszubskim brzegu. W A. Necel, Krwawy sztorm (2. wyd., ss. 5–22). Wydawnictwo Morskie.
• Gołębiewski, H. (2008). Okręt w strądzie. W H. Gołębiewski, Obrazki rybackie (ss. 251–261). Wydawnictwo Region.
• Kalinowski, D. (2008). Powrót i wrastanie: Obrazy literackie na polskim Pomorzu 1945–1965. W A. Chludziński & R. Gaziński (Red.), Dzieje wsi pomorskiej: VII Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Kłopotowo, gmina Dygowo, powiat kołobrzeski, 16–18 maja 2008: Materiały (ss. 251–261). Gminny Zespół Oświaty i Kultury w Dygowie; Uniwersytet Szczeciński; Wydawnictwo Jasne.
• Kalinowski, D. (2016). Słuszna wojna na Pomorzu: Augustyn Necel i pisarstwo zaangażowane. W D. Zawadzka, M. Mikołajczak, & K. Sawicka-Mierzyńska (Red.), Region a tożsamości transgraniczne: Literatura, miejsca, translokacje (ss. 311–327). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Kruk, E. (1999). Kultura i jej wartości w piśmiennictwie ziem pruskich czyli dialog kultur w kontekście mitologii „kresów północnych”. W T. Linkner (Red.), „Życie i przygody Remusa” Aleksandra Majkowskiego: Powieść regionalna czy arcydzieło: Referaty z sesji naukowej zorganizowanej przez Katedrę Filologii Polskiej WSP w Słupsku 27–28 V 1998 r. (ss. 17–28). Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku.
• Kuik-Kalinowska, A. (2004). Z Przymuszewa w świat... Pamięć miejsc, ludzi i zdarzeń w twórczości Anny Łajming. W K. Toeplitz (Red.), Komu potrzebna jest historia literatury? (ss. 65–74). Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej.
• Kuik-Kalinowska, A. (2005). Der Pommerische Kulturtiegel: Zur der literarischen Anthropologie. W M. Jaskuła & E. Helios-Rybicka (Red.), Wissenschaft und Kunst für Europa: Dokumentation des 6. Internationalen Kongresses der Societas Humboldtiana Polonorum (ss. 223–224). Societas Humboldtiana Polonorum.
• Kuik-Kalinowska, A. (2011). Tatczëzna: Literackie przestrzenie Kaszub. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku.
• Kuik-Kalinowska, A. (2022). Kaszubi na drodze do szczęścia: „Z deszczu pod rynnę” Augustyna Necla / Kashubians on their way to happiness: Augustyn Necel’s „Z deszczu pod rynnę” [„Out of the pan and into the fire”]. W D. Kalinowski (Red.), Emigracja kaszubska w Stanach Zjednoczonych: Historia i dziedzictwo / Kashubian emigration in the United States: History and heritage (ss. 208–227). Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku; Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie.
• Łajming, A. (1978). Dzieciństwo. Wydawnictwo Morskie Gdańsk.
• Majkowski, A. (2000). Pamiętnik z wojny europejskiej 1914 roku. Wydawnictwo Bernardinum.
• Majkowski, A. (2010). Żëcé i przigodë Remusa: Zvjercadło kaszubskji (J. Treder, Oprac.; J. Borzyszkowski, A. Kuik-Kalinowska, & J. Treder, Wstęp). Instytut Kaszubski.
• Necel, A. (1955). Kutry o czerwonych żaglach. Czytelnik.
• Necel, A. (1957). Saga o szwedzkiej checzy. Czec.
• Necel, A. (1958). Maszopi. Czec.
• Necel, A. (1959). Okrętnicy spod Nordowej Gwiazdy. Wydawnictwo Morskie.
• Necel, A. (1960). Krwawy sztorm. Wydawnictwo Morskie.
• Necel, A. (1962). Złote klucze. Wydawnictwo Morskie.
• Necel, A. (1964a). Krwawy sztorm (2. wyd.). Wydawnictwo Morskie.
• Necel, A. (1964b). Złote klucze (2. wyd.). Wydawnictwo Morskie.
• Necel, A. (1975). Demony, purtki i stolemy: Baśnie kaszubskie. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Necel, A. (1977). W niewoli białych purtków: Podania i gawędy z Wybrzeża. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Necel, A. (2006). Moje wspomnienia. Oficyna Czec.
• Necel, A. (2015). Kutry o czerwonych żaglach (3. wyd.). Wydawnictwo Oskar.
• Obracht-Prondzyński, C. (2006). Zjednoczeni w idei: Pięćdziesiąt lat działalności Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (1956–2006). Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
• Samp, J. (1988). Motywy skandynawskie w tradycji, kulturze i piśmiennictwie kaszubsko-pomorskim. Zrzeszenie Kaszubsko Pomorskie.
• Selin, M. (2016). Piesniôrz rëbacczégò żëwòta. Wydawnictwo Region.

Identifiers

DOI

10.11649/abs.3100

Biblioteka Nauki

38584729