Relations among Jews and Gentiles in Kosovo and Metohija between the Two World Wars: From Autocentrism to Assimilation

• Authors: Miloš M. Damjanović

Title variants

PL

Relacje Żydów ze społecznością nieżydowską w Kosowie i Metochii między dwiema wojnami światowymi – od autocentryzmu do asymilacji

Abstracts

PL

Okres między dwiema wojnami światowymi w Kosowie i Metochii (1918-1941) to ważna epoka ochrony prawnej, rozwoju gospodarczego, samostanowienia narodowo-politycznego, emancypacji edukacyjno-kulturowej i ogólnego rozwoju tamtejszej społeczności żydowskiej. Wierna tradycji lokalna społeczność sefardyjska, wzbogacona o wpływy bardziej postępowych przybyszów aszkenazyjskich i otoczona w większości przez ludność islamską i chrześcijańską, w sferze prywatnej i publicznej aspirowała do wejścia na szerszą, ogólną ścieżkę współczesnych ruchów społecznych. Zachęcona przykładami z najbliższego otoczenia – ze strony narodów jugosławiańskich i bardziej rozwiniętych społeczności żydowskich w kraju, poprzez codzienne różnorodne obcowanie z sąsiadami i poprzez kontakty instytucjonalne, lokalna społeczność żydowska uległa metamorfozie. Zmiany wewnętrzne były częściowo uwarunkowane intensyfikacją stosunków ze światem nieżydowskim, z reguły podążały za tymi stosunkami i były ich nieuniknionym skutkiem. Równolegle z rozwojem coraz bardziej zróżnicowanych i częstszych kontaktów budujących, utrzymujących i poprawiających relacje międzyetniczne, na płaszczyźnie społecznej pojawiały się elementy nietolerancji międzyetnicznej, wynikającej z kontekstu politycznego, religijnego i ekonomicznego. Antysemityzm, oprócz kilku innych czynników (zamknięcie wewnętrzne, mentalność mieszkańców, tradycja ludowa, różnice wyznaniowe), dodatkowo obciążał i wstrzymywał jeszcze ściślejszą współpracę. Mimo tych sprzeczności integracja ze społeczeństwem jugosłowiańskim, zwłaszcza wśród młodego pokolenia, była pełna, ale tylko w wyjątkowych przypadkach kończyła się asymilacją, wyłącznie wśród nowo przybyłych Żydów, pochodzących z innych, bardziej otwartych i kosmopolitycznych środowisk. W artykule zostaną przedstawione i omówione liczne przykłady prywatnej i społecznej współpracy Żydów z Kosowa i Metochii z innymi narodami w podanych ramach chronologicznych, które miały przede wszystkim szersze znaczenie dla rozwoju regionalnego i postępu cywilizacyjnego.

EN

The period between the two world wars in Kosovo and Metohija (1918-1941) was a peak period of legal protection, economic development, national and political self-positioning, educational and cultural emancipation, and general progress of the local Jewish community. The local Sephardic community, dedicated to tradition, enriched by the presence of the most progressive Ashkenazi newcomers, and surrounded by the Islamic and Christian majority populations in the private and public arena, strived to access the broader, more general framework of modern societal trends. Encouraged by examples from the immediate surroundings, by the national Yugoslav framework and the more developed Jewish municipalities within the state, through daily and varied interaction with neighbors and institutional contact, a metamorphosis of the local Jewish community was enabled. Internal changes were partially conditioned by intensifying relations with the non-Jewish communities. They mostly accompanied these relations and were their inevitable outcome. Parallel to the development of increasingly diverse and more frequent contacts which were pursued in order to self-develop, to maintain and improve interethnic relations, at the social level there erupted elements of interethnic intolerance based on political, religious or economic grounds. Antisemitism strained and, alongside other factors (internal tightness, popular mentality, national tradition, religious differences), additionally complicated and halted closer cooperation. Besides these disagreements, integration into Yugoslav society was complete, especially among the young generation, but only in extraordinary conditions did it end in assimilation, which was exclusively enabled by the newly arrived Jews coming from other, more open and more cosmopolitan environments. This paper will show and elaborate on numerous examples of private and social collaboration between Kosovo-Metohijan Jews and other nations in the given chronological framework that were, above all, of wider importance for regional development and establishing civilizational heritage.

Keywords

PL

Żydzi; Sefardyjczycy; Serbowie; Albańczycy; Turcy; Romowie; Kosowo i Metochia; Kosowska Mitrowica; Prisztina

EN

Jews; Sephardim; Ashkenazim; Serbs; Albanians; Turks; Romani; Kosovo and Metohija; Kosovska Mitrovica; Priština

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Colloquia Humanistica
• Year: 2020
• Issue: 9
• Pages: 121-138

Dates

published

2020

Contributors

author

Miloš M. Damjanović

• Универзитет у Приштини у Косовској Митровици [University of Priština in Kosovska Mitrovica], Kosovska Mitrovica

• https://orcid.org/000000017017790X

References

• Almuli, Ј. (2010). Stradanje i spasavanje srpskih Jevreja. Zavod za udžbenike.
• Almuli, Ј. (2013). Ostali su živi. Zavod za udžbenike.
• Damjanović, M. (2013). Rabini na Kosovu i Metohiji i duhovni život Židova Kosova i Metohije. ESSEHIST – časopis studenata povijesti i drugih društveno-humanističkih znanosti, 5, 60–74.
• Damjanović, М. М. (2016a). Grigorije Božović i jevrejsko pitanje. In D. Andrejević & A. Kostić Tmušić (Eds.), Poetika Grigorija Božovića (tematski zbornik vodećeg nacionalnog značaja) (pp. 505–518). Filozofski fakultet Univerziteta u Prištini; Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu; Kulturni centar “Stari Kolašin”.
• Damjanović, M. M. (2016b). Language changes in the Jewish Community in Kosovo and Metohija after the Balkan Wars (1912-1913) and the First World War (1914-1918). In C. Declercq & J. Walker (Eds.), Languages and the First World War: Representation and memory (pp. 108–126). Palgrave MacMillan. https:// doi.org/10.1057/9781137550361_8
• Damjanović, М. М. (2016c). Netipični Rusi: Kalmici, Jevreji i Cigani među beloemigrantima u Jugoslaviji 1918-1941. Baština, 2016(41), 171–193.
• Damjanović, М. М. (2018a). Dr Nehemije Šenfajn – Biografija žrtve Holokausta. Topola – časopis JU Spomen-područja Donja Gradina, 4, 32–50.
• Damjanović, М. М. (2018b). Počeci, razvoj i aktivnosti cionističkog pokreta na Kosovu u Metohiji 1918-1941. Srpske studije, 9, 281–316.
• Frtunić, D. (2010). Šeher-Mitrovica pod Zvečanom. Književno društvo Kosova i Metohije.
• Gerstl, А. (2008). [Conference speech]. In Z. Antonić (Ed.), Jasenovac: Zbornik izlaganja Četvrte međunarodne konferencije o Jasenovcu (pp. 21–22). Javna ustanova Spomen-područja Donja Gradina; Udruženje Jasenovac.
• Gruenfelder, A. М. (2018). Sustigla ih Šoa: Strani židovski izbjeglice u Jugoslaviji (1933.- 1945.). Srednja Europa.
• Ivanović, V. (1992). Uloga nesrpskih naroda Jugoslavije u problemu Kosova. In D. Subotić (Ed.), Neugašeno srpstvo: Srpska politička emigracija o srpskom nacionalnom pitanju (1945-1990): Zbornik (pp. 190–205). Društvo Srpska krajina.
• Jevrejska veroispovedna opština u Skoplju. (1940). Izveštaj o radu Uprave i Odbora Jevrejske veroispovedne opštine u Skoplju u izbornom periodu 1936/1939 god. Štamparija Vasilija Dimitrijevića.
• Koljanin, М. (2008). Jevreji i antisemitizam u Kraljevini Jugoslaviji 1918-1941. Institut za savremenu istoriju.
• Lazić, V. Ž. (2016). Uvod u smrt: Numerus clausus 1940. godine i ograničavanja prava Jevreja u Kraljevini Jugoslaviji. Akademija za nacionalnu bezbednost; Javno preduzeće “Službeni glasnik”.
• Lebl, Ž. (2002). Do “konačnog rešenja”: Jevreji u Srbiji. Čigoja štampa.
• Memmi, A. (1973). The liberation of the Jew. The Viking Press.
• Mirković, M. (1996). Svijet koji je nestao. In J. Domaš Nalbantić (Ed.), Obitelj (pp. 163–168). Kulturno društvo “Miroslav Šalom Freiberger”; Novi liber.
• Olga Oskarovna Shestakova. (n.d.). http://olga.weiv.org/
• Ramadanović, L. V. (1937). Zavod za slepe i gluve ratne invalide u Bizerti. In А. Skala (Ed.), Spomenica Domova slepih viteškog kralja Aleksandra I Ujedinitelja – Zemun 1917-1937 (pp. 33–46). Dom slepih.
• Spomenica o sedamdesetpetogodišnjici Srpske pravoslavne crkveno-školske opštine u Beču 1860-1935. (1936). Izdanje Crkvenog odbora srpske opštine Beč.
• Tajtelbaum, R. (2003). Prizrenska elegija. In A. Gaon (Ed.), Mi smo preživeli…: 2. Jevreji o Holokaustu (pp. 160–185). Jevrejski istorijski muzej Saveza jevrejskih opština Srbije i Crne Gore.
• Vajagić, М. P. (2016). Banovi Dunavske banovine. Akademska knjiga; Društvo nastavnika istorije.
• Vučina Simović, I. (2015). Odabir jezika među beogradskim Sefardima u modernо doba. Balkanija – časopis za balkanske studije, 6, 68–90.
• Vučina Simović, I., & Filipović, Ј. (2009). Etnički identitet i zamena jezika u sefardskoj zajednici u Beogradu. Zavod za udžbenike.
• Vukadinović, Č. Z., & Bogavac, Ј. М. (2001). Srpska prosveta i kultura u Kosovskoj Mitrovici 1836-1941. Institut za srpsku kulturu; Učiteljski fakultet.

Identifiers

DOI

10.11649/ch.2020.009

Biblioteka Nauki

31339653