Wykładniki dezintensyfikacji w języku polskim i słowackim – zarys problematyki

• Authors: Sylwia Sojda

Title variants

EN

Exponents of Deintensification in Polish and Slovak: An Outline

Abstracts

PL

Tematyka artykułu dotyczy dezintensyfikacji i sposobów jej wyrażania w dwóch bliskopokrewnych systemach językowych: polskim i słowackim. Pomimo dużego zainteresowania badaczy zjawiskiem intensyfikacji zagadnienie to pozostaje mało zbadane w aspekcie konfrontatywnym polsko-słowackim. Autorka zwraca uwagę na podstawowe wykładniki dezintensyfikacji, do których należą atenuatory gramatyczne i leksykalne. Porównuje polskie i słowackie afiksy o funkcji osłabiającej i przedstawia leksemy o proweniencji przysłówkowej, które odgrywają rolę dezintensyfikatorów.

EN

This paper deals with deintensification and its exponents in two closely related languages: Polish and Slovak. Despite a considerable interest of researchers in the phenomenon of intensification, it is relatively understudied in the Polish-Slovak contrastive perspective. The author focuses on the basic indicators of deintensification, which include grammatical and lexical attenuators. The study compares Polish and Slovak affixes with a weakening function and examines adverbial lexemes in the function of deintensifiers.

Keywords

EN

intensification; deintensification; intensifiers; deintensifiers; adjectives; affix

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
• Year: 2020
• Volume: 55

Dates

published

2020

Contributors

author

Sylwia Sojda

• Uniwersytet Śląski w Katowicach [University of Silesia in Katowice], Katowice

• https://orcid.org/0000000231149006

References

• Bałabaniak, D. (2007). Kategoria intensywności na tle wykładników stopnia. Polonica, 28, 13–21.
• Bałabaniak, D. (2013). Polskie intensyfikatory leksykalne na tle wyrażeń gradacyjnych. Uniwersytet Opolski.
• Bartáková, J. (1993). Adjektíva vyjadrujúce zoslabenú mieru vlastnosti v slovenčine a češtine. Sborník prací Filozofické fakulty brněnské univerzity / Studia minora Facultatis philosophicae Universitatis Brunensis, A41, 99–108.
• Furdík, J. (2004). Slovenská slovotvorba: Teória, opis, cvičenia (M. Ološtiak, Red.). Náuka.
• Grek-Pabisowa, I., Ostrówka, M., & Jankowiak, M. (2017). Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. https://hdl.handle.net /20.500.12528/128
• Grochowska, A. (1975). Przymiotniki z sufiksem -awy we współczesnym języku polskim. Język Polski, 55(5), 333–341.
• Grochowski, M. (2005). O cechach gramatycznych i znaczeniu jednostek o postaci trochę. W M. Grochowski (Red.), Przysłówki i przyimki: Studia ze składni i semantyki języka polskiego (ss. 101–111). Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Grochowski, M. (2009). Intensyfikatory, partykuły a negacja: O homonimii gramatycznej dwóch jednostek monosemicznych o postaci w ogóle. W J. Chojak, T. Korpysz, & K. Waszakowa (Red.), Człowiek – słowo – świat (ss. 306–315). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Grzegorczykowa, R. (1975). Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Grzegorczykowa, R. (1984). Zarys słowotwórstwa polskiego: Słowotwórstwo opisowe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hansmanová, J. (2005). Kategoriálne formy intenzifikácie. W M. Šimková (Red.), Varia: XII. Zborník materiálov z XII. kolokwia mladých jazykovedcov (Modra-Piesok 4. – 6. 12. 2002) (ss. 150–159). Slovenská jazykovedná spoločnosť pri SAV.
• Hansmanová, J. (2010). Intenzifikácia. W J. Dolník (Red.), Morfologické aspekty súčasnej slovenčiny (ss. 401–448). Veda.
• Ivanová-Šalingová, M. (1975). Prídavne mená vyjadrujúce malú mieru v slovenčine a v češtine. Slovenská reč, 40(3), 137–148.
• Janus, E. (1981). Wykładniki intensywności cechy (na materiale polskim i rosyjskim). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Jaros, I. (2016). Przymiotnikowe derywaty o znaczeniu niepełnej cechy i ich prefigowane synonimy w gwarach Polski centralnej. Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, 63, 17–34.
• Kallas, K. (1998). Przymiotnik. W R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, & H. Wróbel (Red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego: Morfologia (ss. 469–523). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kleszczowa, K. (2002). Językowe środki intensyfikowania cechy w historii polszczyzny. W S. Mengel (Red.), Slavische Wortbildung: Semantik und Kombinatorik (ss. 319–328). LIT-Verlag.
• Kostecka-Sadowa, A. (2018). Wybrane zjawiska słowotwórcze przymiotnika w polszczyźnie południowokresowej (na przykładzie obwodu lwowskiego). Gwary Dziś, 10, 99–110.
• Kralčák, Ľ. (1992). Lexikálna intenzifikácia deja a vlastnosti. W M. Nábělková & M. Šimková (Red.), Varia: I. Zborník príspevkov z I. kolokvia mladých jazykovedcov (Modra-Piesok 21. – 22. 10. 1991) (ss. 20–24). Slovenská jazykovedná spoločnosť SAV.
• Kreja, B. (1957). Geneza funkcji przymiotnikowego sufiksu -awy (typ białawy, gorzkawy). Język Polski, 37(5), 351–357.
• Kurkowska, H. (1954). Budowa słowotwórcza przymiotników polskich. Zakład im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Mitrenga, B. (2014). Sposoby wyrażania niskiego stopnia intensywności cechy w polszczyźnie. W I. Kępka & L. Warda-Radys (Red.), Nasz język w przeszłości – nasza przeszłość w języku (T. 2, ss. 100–114). Wydawnictwo „Bernardinum”.
• Mitrenga, B. (2017). Dezintensyfikatory lekko, lekce i z lekka w historii języka polskiego. W M. Mączyński, E. Horyń, & E. Żmuda (Red.), W kręgu dawnej polszczyzny (T. 3, ss. 181–197). Ignatianum.
• Pavlovič, J. (1985). Prostriedky negácie v spisovnej slovenčine. Slovenská reč, 50(5), 265–274.
• Pavlovič, J. (2012). Lexikológia slovenského jazyka: Kompendium náuky o slovnej zásobe. Pedagogická fakulta Trnavskej univerzity.
• Puzynina, J. (2001–2002). O pojęciu intensyfikacji. Roczniki Humanistyczne, 49–50(6), 321–327.
• Quirk, R., Greenbaum, S., Leech, G., & Svartvik, J. (1985). A comprehensive grammar of the English language. Longman.
• Sojda, S. (2018). Lingwistyczna kategoria intensywności w językoznawstwie polskim i słowackim. Slavica Slovaca, 53(2), 118–125.
• Stoffel, C. (1901). Intensives and down-toners: A study in English adverbs. Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung.
• Straś, E. (2008). Kategoria intensywności we frazeologii języka polskiego i rosyjskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Szymanek, B. (1985). English and Polish adjectives: A study in lexicalist word-formation. Redakcja Wydawnictw KUL.
• Šikra, J. (1991). Sémantika slovenských predložiek. VEDA.
• Vojteková, M. (2015). Modifikačné kategórie adjektívnych derivátov v slovenčine a poľštine. W M. Blaho (Red.), Jazyk – médiá – text: 3. Zborník príspevkov z medzinárodnej vedeckej konferencie, konanej dňa 9. 11. 2012 na pôde Lingvokulturologického a prekladateľsko tlmočníckeho centra excelentnosti pri Filozofickej fakulte Prešovskej univerzity v Prešove (ss. 166–170). Prešovská univerzita.
• Wróbel, H. (2001). Gramatyka języka polskiego. Od Nowa.
• Wysoczański, W. (2006). Typologiczne ujęcie dezintensyfikacyjnych formacji gradacyjnych. W N. Kasparek, A. Koseski, W. Piłat, & J. Sobczak (Red.), W kręgu problemów językoznawstwa i literaturoznawstwa: Studia i wspomnienia poświęcone pamięci prof. Alberta Bartoszewicza w V rocznicę Jego śmierci (ss. 25–42). ASPRA-JR.

Identifiers

DOI

10.11649/sfps.1987

Biblioteka Nauki

38650176