Producing an Antisemitic Consensus within the Framework of the “Judenjagd”: The Role of Poles in the Holocaust Based on the Murder of Nachman Blumental’s Family in Wielopole Skrzyńskie during the German Occupation

• Authors: Katrin Stoll

Title variants

PL

Produkowanie antysemickiego konsensusu w ramach „Judenjagd”. Rola Polaków w Zagładzie na przykładzie zamordowania rodziny Nachmana Blumentala w Wielopolu Skrzyńskim podczas okupacji niemieckiej

Abstracts

PL

Artykuł, oparty na zapiskach Nachmana Blumentala odkrytych przeze mnie w czasie pracy nad jego archiwum, które wydobyłam na światło dzienne, oraz na dokumentacji dwóch śledztw, traktuje o współsprawstwie Polaków – mundurowych (policji granatowej) i cywilów – w nazistowskim projekcie Zagłady w powiecie dębickim podczas okupacji niemieckiej. Analizuję w nim mechanizm, który uruchamiał przemoc antysemicką w ramach Judenjagd, czyli polowania na Żydów. Dowodzę, że to postawa i zachowanie otoczenia zadecydowały o skuteczności niemieckiego nazistowskiego projektu prześladowania i mordowania wszystkich Żydów bez wyjątku. Grupa większościowa odgrywa rolę „drugiej instancji” (Elżbieta Janicka). Rekonstruując zbrodnię na Arielu Blumentalu i Marii Blumentalowej w czerwcu 1943 roku w Brzezinach, Małej i Wielopolu Skrzyńskim oraz dekonstruując mistyfikację zbrodni przez mieszkańców, pokazuję, na czym polega proces i jak funkcjonuje mechanizm samoprzedstawiania się jako osoby niezaangażowanej. „Obserwatorzy uczestniczący” (Elżbieta Janicka) maskują bowiem własny udział w zamordowaniu rodziny Nachmana Blumentala. Moje zadanie polega zatem na interpretacji tego, co zostało powiedziane, i tego, co nie zostało powiedziane. Zbrodnia, o której traktuje artykuł, jest emblematyczna w tym sensie, że rzuca światło na ramę społeczno-kulturową i na krajobraz Zagłady. Pokazuje samotność ukrywających się, wydanych i skazanych na śmierć przez sąsiadów.

EN

This article – which is based on the records of Nachman Blumental that I discovered as part of my work on his archive material and that I brought to light, as well as on the documentation of two official investigations – deals with the complicity of Poles – uniformed (the policja granatowa, or Blue Police) and civilians – in the Nazi project to kill every Jew without exception in Dębica County during the German occupation. I analyze the mechanism that set in motion antisemitic violence within the framework of the Judenjagd, i.e. the Jew hunt. I argue that it was attitudes and behaviors in the environment that determined the effectiveness of the German Nazi project to persecute and murder all Jews without exception. The majority group plays the role of “second instance” (Elżbieta Janicka). By reconstructing the crime against Ariel Blumental and Maria Blumental in June 1943 in Brzeziny, Mała and Wielopole Skrzyńskie, and by deconstructing the mystification of the crime by the inhabitants, I uncover the foundations of this process and show how the mechanism of self-representation as non-involved functions. “Participating observers” (Elżbieta Janicka) mask their own participation in the murder of Nachman Blumental’s family. The task, then, is to interpret both what is said and what is not said. The crime discussed in the article is emblematic in that it sheds light on the socio-cultural framework of the Holocaust and its landscape. It shows the loneliness of those who were hiding, handed over and sentenced to death by their neighbors.

Keywords

PL

antysemityzm; Zagłada; Judenjagd; policja granatowa; powiat dębicki; obserwatorzy uczestniczący; konsensus antysemicki; krajobraz; cmentarz żydowski

EN

antisemitism; Shoah; Judenjagd; Blue Police; Dębica County; participating observers; antisemitic consensus; landscape; Jewish cemetery

• Publisher: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Studia Litteraria et Historica
• Year: 2021
• Issue: 10

Dates

published

2021

Contributors

author

Katrin Stoll

• Friedrich-Schiller-Universität, Jena

• https://orcid.org/0000000199284880

References

• Baksik, Ł. (2012). Macewy codziennego użytku. Wydawnictwo Czarne.
• Bauer, Y. (2001). Rethinking the Holocaust. Yale University Press.
• Benjamin, W. (2003). On the concept of History. In H. Eiland & M. Jennings (Eds.), Walter Benjamin: Selected Writings. Vol. 4. 1938–1940 (pp. 388–400). Harvard University Press.
• Białoszewski, M. (2008). Pamiętnik z powstania warszawskiego. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Blumental, N. (n.d.-a). Coś niecoś o zagadnieniach dotyczących statystki ofiar Żydów z czasów okupacji niemieckiej [Unpublished manuscript]. Nachman Blumental Collection, YIVO Institute for Jewish Research.
• Blumental, N. (n.d.-b). Ze słownictwa czasów okupacji. Żydzi na “aryjskich papierach” [Unpublished manuscript]. Nachman Blumental Collection, YIVO Institute for Jewish Research.
• Blumental, N. (1947). Słowa niewinne. Centralna Żydowska Komisja Historyczna.
• Blumental, N. (1948). Teoria i praktyka “dwóch sfer ujmowania”: Fragmenty ekspertyzy, złożonej w procesie Józefa Bühlera. Nasze Słowo, 1948(10(41)), 8. https://cbj.jhi.pl/documents/343472/6/
• Blumental, N. (1957). On the Nazi vocabulary. Yad Vashem Studies, 1957(1), 49–77.
• Blumental, N. (1973). Zur Genesis der “Endlösung der Judenfrage”. In Essays über Nazi-Verbrechen: Simon Wiesenthal gewidmet (pp. 19–57). Wiesenthal Fonds.
• Bothe, A., & Nesselrodt, M. (2016). Survivor: Towards a conceptual history. The Leo Baeck Institute Year Book, 61(1), 57–82. https://doi.org/10.1093/leobaeck/ybw013
• Browning, C. R. (2006). “Judenjagd”: Die Schlußphase der „Endlösung” in Polen. In J. Matthäus & K.-M. Mallmann (Eds.), Deutsche, Juden, Völkermord: Der Holocaust als Geschichte und Gegenwart (pp. 177–189). Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Browning, C. R. (1992). Ordinary Men: Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland. Harper Collins.
• Butler, J. (1993). Bodies that matter: On the discursive limits of “sex”. Routledge.
• Calderón Puerta, A. (2010). Ciało (nie)widzialne: spektakl wykluczenia w Przy torze kolejowym Zofii Nałkowskiej. Teksty Drugie, 2010(6), 137–153.
• Cała, A. (2012). Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła. Nisza.
• Cała, A., & Datner, H. (1997). Dzieje Żydów w Polsce 1944–1968: Teksty źródłowe. Żydowski Instytut Historyczny.
• Canin, M. (2019). Przez ruiny i zgliszcza: Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce (M. Adamczyk-Garbowska, Trans.). Żydowski Instytut Historyczny.
• Cmentarz żydowski w Wielopolu. (n.d.). Wirtualny Sztelt. https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/w/227-wielopole-
• skrzynskie/114-cmentarze/38379-cmentarz-zydowski-w-wielopolu
• Cobel-Tokarska, M. (2012). Bezludna wyspa, nora, grób: Wojenne kryjówki Żydów w okupowanej Polsce. Instytut Pamięci Narodowej.
• Datner, H. (2018). Tuż po wojnie napisali już wszystko: Radykalni publicyści i pisarze o antysemityzmie. In M. Hopfinger & T. Żukowski (Eds.), Lata czterdzieste: Początki polskiej narracji o Zagładzie (pp. 251–287). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Datner, H. (2019). Epitafium Mordechaja Canina. Kwartalnik Historii Żydów, 2019(2), 510–520.
• Datner, H. & Pieńkowska, O. (2017). Ciężar pamięci: Początki Żydowskiego Instytutu Historycznego. Karta, 2017(93), 86–99.
• Engelking, B., & Grabowski, J. (Eds.). (2018). Dalej jest noc: Los Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (Vols. 1–2). Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
• Foucault, M. (1977). Discipline and punish: The birth of the prison (A. Sheridan, Trans.). Pantheon Books.
• Friedman, F. (1946). Przedmowa. In N. Blumental (Ed.), Dokumenty i materiały z czasów okupacji niemieckiej w Polsce (Vol. 1). Centralna Żydowska Komisja Historyczna.
• Frydel, T. (2017). The devil in microhistory: The “hunt for Jews” as a social process. In C. Zalc & T. Bruttmann (Eds.), Microhistories of the Holocaust (pp. 171–189). Berghan Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvswx7cn.14
• Frydel, T. (2018). Powiat dębicki. In B. Engelking & J. Grabowski (Eds.), Dalej jest noc: Los Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (Vol. 2, pp. 361–521). Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
• Ginzburg, C. (1993). Microhistory: Two or three things that I know about it (J. Tedeschi & A. C. Tedeschi, Trans.). Critical Inquiry, 20(1), 10–35. https://doi.org/10.1086/448699
• Goffman, E. (1986). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Simon & Schuster.
• Grabowski, J. (2008a). Ratowanie Żydów za pieniądze: Przemysł pomocy. Zagłada Żydów: Studia i Materiały, 2008(4), 81–109. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.268
• Grabowski, J. (2008b). Rescue for money: Paid helpers in Poland, 1939–1945. Yad Vashem.
• Grabowski, J. (2011). Trzecia faza Zagłady: Kilka uwag historyków. Znak, 2011(3(670)), 45–49.
• Grabowski, J. (2013). Hunt for the Jews: Betrayal and murder in German-occupied Poland. Indiana University Press.
• Grabowski, J. (2020). Na posterunku: Udział policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów. Wydawnictwo Сzarne.
• Greene, N. (1990). Pier Paolo Pasolini: Cinema as heresy. Princeton University Press.
• Gross, J. T. (1986). Ten jest z ojczyzny mojej, ale go nie lubię. Aneks, 1986(41–42), 1–35.
• Gross, J. T. (2000). Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka. Wydawnictwo Pogranicze.
• Gross, J. T. (2012). Golden harvest: Events at the periphery of the Holocaust. Oxford University Press.
• Gross, J. T. (2014). Sprawcy, ofiary i inni. Zagłada Żydów: Studia i Materiały, 2014(10), 885–888. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.557
• Gross, J. T. (2017). “Making History”: My intellectual journey into the hidden Polish past. Yad Vashem.
• Grynberg, H. (1965). Żydowska wojna. Czytelnik.
• Grynberg, H. (2003). Historia polsko-żydowska. In H. Grynberg, Monolog polsko-żydowski (pp. 7–41). Wydawnictwo Czarne.
• Janicka, E. (2008). Mord rytualny z aryjskiego paragrafu: O książce Jana Tomasza Grossa Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści. Kultura i Społeczeństwo, 52(2), 229–252.
• Janicka, E. (2013). Pamięć i tożsamość w przestrzeni dawnego getta warszawskiego / Memory and identity in the former Warsaw Ghetto area. Herito, 2013(4), 66–81.
• Janicka, E. (2014, August 29). Zderzenie cywilizacji: Z Elżbietą Janicką o pomnikach Sprawiedliwych rozmawia Michał Siermiński. Lewica.pl. http://lewica.pl/id=29760&tytul=El%BFbieta-Janicka:-Zderzenie-cywilizacji
• Janicka, E. (2014–2015). Pamięć przyswojona: Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadka. Studia Litteraria et Historica, 2014–2015(3–4), 148–227. https://doi.org/10.11649/slh.2015.009
• Janicka, E. (2015). The Square of Polish Innocence: POLIN Museum of the History of Polish Jews in Warsaw and its symbolic typography. East European Jewish Affairs, 45(2–3), 200–214. https://doi.org/10.1080/13501.674.2015.1059246
• Janicka, E. (2018a). Corpus Christi, corpus delicti – nowy kontrakt narracyjny: Pokłosie (2012) Władysława Pasikowskiego wobec kompromitacji kategorii polskiego świadka Zagłady. Studia Litteraria et Historica, 2018(7), Artiсle 1714. https://doi.org/10.11649/slh.1714
• Janicka, E. (2018b). Obserwatorzy uczestniczący zamiast świadków i rama zamiast obrzeży: O nowe kategorie opisu polskiego kontekstu Zagłady. Teksty Drugie, 2018(3), 131–141. https://doi.org/10.18318/td.2018.3.8
• Janicka, E. (2018c). Świadkowie własnej sprawy: Polska narracja dominująca wobec Zagłady w trakcie Zagłady. Studia Litteraria et Historica, 2018(7), Article 1478. https://doi.org/10.11649/slh.1478
• Janicka, E. (2019a). Brama triumfalna polskiej opowieści: Symboliczna rekonstrukcja mostu nad Chłodną wobec kryzysu dominującej polskiej narracji o Zagładzie. Studia Litteraria et Historica, 2019(8), Article 1517. https://doi.org/10.11649/slh.1517
• Janicka, E. (2019b). Obserwatorzy uczestniczący i inne kategorie: O nowy paradygmat opisu polskiego kontekstu Zagłady. In A. Dauksza & K. Koprowska (Eds.), Świadek: jak się staje, czym jest? (pp. 32–60). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Janicka, E. (2020). Herbarium Polonorum (Heimatphotographie). Studia Litteraria et Historica, 2020(9), Article 2266. https://doi.org/10.11649/slh.2266
• Janicka, E., Matyjaszek, K., Stańczyk, X., Stoll, K., & Zawadzka, A. (2020). Robota robiona była: O instalacji wideo-rzeźbiarskiej 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E, 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E, 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E Dominiki Macochy rozmawiają Elżbieta Janicka, Konrad Matyjaszek, Xawery Stańczyk, Katrin Stoll i Anna Zawadzka. Studia Litteraria et Historica, 2020(9), Article 2268. https://doi.org/10.11649/slh.2268
• Janicka, E., & Wilczyk, W. (2013). Inne Miasto / Other City. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
• Janicka, E., & Żukowski, T. (2012). Przemoc filosemicka. Studia Litteraria et Historica, 2012(1), 1–39. https://doi.org/10.11649/slh.2012.001
• Janicka, E., & Żukowski, T. (2016). Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Janion, M. (2000). Spór o antysemityzm: Sprzeczności, wątpliwości i pytania. W M. Janion, Do Europy – tak, ale razem z naszymi umarłymi. Sic!
• Janion, M. (2009). Bohater, spisek, śmierć: Wykłady żydowskie. W.A.B.
• Jarecka, D. (2014). Pamięć, pomnik. In D. Jarecka & B. Piwowarska (Eds.), Erna Rosenstein: Mogę powtarzać tylko nieświadomie / I can repeate only unconsciously (pp. 99–121). Fundacja Galerii Foksal.
• Jedlicki, J. (2011). Zwyczajny powiat. Znak, 2011(3), 45–49.
• Jedlicki, J. (2019, January 23). Wiedza jako źródło cierpień. Tygodnik Powszechny: Wydanie Specjalne, 120–122.
• Karski, J. (2014, November 15). Zagadnienie żydowskie w Polsce pod okupacjami. Gazeta Wyborcza. https://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,16968064,Zagadnienie_zydowskie_w_Polsce_pod_okupacjami.html
• Keff, B. (2013). Antysemityzm: Niezamknięta historia. Wydawnictwo Czarna Owca.
• Keff, B. (2015). Zapomniane, wyparte: O literackich przedstawieniach Zagłady (Wybrane teskty wydane w Polsce w latach 40. i 50.). Kwartalnik Historii Żydów, 2015(3), 487–513.
• Keff, B. (2020). Strażnicy fatum. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Kertész, I. (2011). The Holocaust as culture. Seagull Books.
• Kichelewski, A., Lyon-Caen, J., Szurek, J.-C., & Wieviorka, A. (Eds.). (2019). Les Polonais et la Shoah: Une nouvelle école historique. CNRS Éditions.
• Klukowski, Z. (1959). Dziennik z lat okupacji Zamojszczyzny (1939–1944) (Z. Mankowski, Ed., 2nd Ed.). Lubelska Spółdzielnia Wydawnicza.
• Kruczkowski, L. (1964). Niemcy: Sztuka w 3 aktach (9th Ed.). Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kowalska-Leder, J. (2019). Nie wiem, jak ich mam cenić…: Strefa ambiwalencji w świadectwach Polaków i Żydów. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Kühl, S. (2016). Ordinary оrganizations: Why normal men carried out the Holocaust. Polity Press.
• Kuwałek, R. (2010). Obóz Zagłady w Bełżcu. Państwowe Muzeum na Majdanku.
• Kuwałek, R., & Libionka, D. (2013). Materiały śledztwa z lat 1945–1946 w sprawie zbrodni popełnionych w Bełżcu. In D. Libionka (Ed.), Obóz zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków (pp. 103–247). Państwowe Muzeum na Majdanku.
• Lacan, J. (1993). The psychoses: The seminar of Jacques Lacan: Book 3: 1955–1956 (R. Grigg, Trans.; J. Alain-Miller, Ed.). W. W. Norton & Company.
• Langer, L. (1982). Versions of survival: The Holocaust and the human spirit. State University of New York Press.
• Lanzmann, C. (2007). Hier ist kein Warum. In S. Liebman (Ed.), Claude Lanzmann’s Shoah: Key essays (pp. 51–52). Oxford University Press.
• LaPierre, R. T. (1934). Attitudes vs. actions. Social Forces, 13(2), 230–237. https://doi.org/10.2307/2570339
• Lem, S. (1980). Horst Aspernicus, “Der Völkermord. I. Die Endlösung als Erlösung. II. Fremdkörper Tod” (Getynga 1980). In S. Lem, Biblioteka XXI wieku (pp. 277–312). Wydawnictwo Literackie.
• Leociak, J. (2012). Literatura dokumentu osobistego. In S. Buryła, D. Krawczyńska, & J. Leociak, Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968) (pp. 24–166). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Leociak, J. (2018). Młyny boże: Zapiski o Kościele i Zagładzie. Wydawnictwo Czarne.
• Lewy, G. (2017). Perpetrators: The world of the Holocaust killers. Oxford University Press.
• Löwenthal, L. (1980). Mitmachen wollte ich nie: Ein autobiographisches Gespräch mit Helmut Dubiel. Suhrkamp.
• Lowenthal, L., & Guterman, N. (1949). Prophets of deceit: A study of the techniques of the American agitator. Harper & Brothers.
• Markiel, T. (2011). Gniewczyna w czas wojny. In T. Markiel & A. Skibińska (Eds.), “Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości?”: Zagłada domu Trynczerów (pp. 21–133). Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
• Melchior, M. (2002). Threat of extermination in biographical experience of the Holocaust survivors. Polish Sociological Review, 2002(137), 53–70.
• Melchior, M. (2004). Zagłada a tożsamość: Polscy Żydzi ocaleni na “aryjskich papierach”: Analiza doświadczenia biograficznego. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Melchior, M. (2013). Socjologiczne pojęcia i kategorie do opisu stosunków polsko-żydowskich w czasie okupacji. In Katedra Socjologii i Antropologii Obyczajów i Prawa ISNS UW (Ed.), O społeczeństwie, prawie i obyczajach: Księga pamiątkowa ofiarowana profesorowi Jackowi Kurczewskiemu (pp. 386–396). Słowo/obraz terytoria.
• Michman, D. (2003). Jewish Resistance during the Holocaust and its significance: Theoretical observations. In D. Michman, Holocaust historiography: A Jewish perspective: Conceptualizations, terminology, approaches and fundamental issues (pp. 217–248). Vallentine Mitchell.
• Mühlhäuser, R. (2010). Eroberungen: Sexuelle Gewalttaten und intime Beziehungen deutscher Soldaten in der Sowjetunion. Hamburger Edition.
• Nesselrodt, M. (2019). Dem Holocaust entkommen: Polnische Juden in der Sowjetunion, 1939–1946. De Gruyter Oldenbourg. https://doi.org/10.1515/9783110594393
• Niziołek, G. (2019). The Polish Theatre of the Holocaust. Methuen Drama. https://doi.org/10.5040/9781350039698
• Pasolini, P. P. (2012). Prawdziwy faszyzm, a zatem prawdziwy antyfaszyzm (A. Osmólska-Mętrak, Trans.). In P. P. Pasolini, Po ludobójstwie: Eseje o języku, polityce i kinie (A. Osmólska-Mętrak, I. Napiórkowska, & M. Salwa, Trans.) (pp. 239–245). Biblioteka Kwartalnika Kronos.
• Perechodnik, C. (2018). Spowiedź (D. Engel, Ed.). Ośrodek KARTA.
• Postone, M. (1988). Nationalsozialismus und Antisemitismus: Ein theoretischer Versuch. In D. Diner (Ed.), Zivilisationsbruch: Denken nach Auschwitz (pp. 242–254). Fischer Taschenbuch Verlag.
• Segal, H. (2004). Dream, phantasy and art. Brunner-Routledge. (Original work published 1991).
• Smith, M. (2019). The Yiddish historians and the struggle for Jewish history. Wayne State University Press.
• Stoll, K. (2012). Die Herstellung der Wahrheit: Strafverfahren gegen ehemalige Angehörige der Sicherheitspolizei für den Bezirk Bialystok. De Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110280142
• Stoll, K. (2016). F. Guesnet & G. Jones (Eds.), Antisemitism in an Era of Transition: Continuities and Impact in Post-Communist Poland and Hungary, Peter Lang, Frankfurt am Main, 2014, 301 p. [Review of the book]. Acta Poloniae Historica, 2016(113), 362–365.
• Synagoga Nowomiejska w Dębicy (ul. Krakowska, 3). (n.d.). Wirtualny Sztetl. https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/d/202-debica/112- synagogi-domy-modlitwy-i-inne/83992-synagoga-nowomiejska-w-debicy-ul-krakowska-3
• Theweleit, K. (2009). Posłowie (E. Kalinowska, Trans.). In J. Littell, Suche i wilgotne: Krótka wyprawa na terytorium faszysty (pp. 115–131). Wydawnictwo Literackie.
• Theweleit, K. (2015a). Das Lachen der Täter: Breivik u.a. Psychogramm der Tötungslust. Residenz-Verlag.
• Theweleit, K. (2015b). Męskie fantazje (M. Falkowski & M. Herer, Trans.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Tokarska-Bakir, J. (2004). Żydzi u Kolberga. In J. Tokarska-Bakir, Rzeczy mgliste: Eseje i studia (pp. 49–72). Pogranicze.
• Tokarska-Bakir, J. (2008). Legendy o krwi: Antropologia przesądu. Wydawnictwo WAB.
• Tokarska-Bakir, J. (2010). Figura krwiopijcy w dyskursie religijnym, narodowym i lewicowym Polski roku 1945/1946: Studium z antropologii historycznej. Sprawy Narodowościowe, 2010(37), 19–47.
• Tokarska-Bakir, J. (2011). Następstwa Holokaustu w relacjach żydowskich i w pamięci polskiej prowincji w świetle badań etnograficznych. In F. Tych & M. Adamczyk-Garbowska (Eds.), Następstwa zagłady Żydów: Polska 1944–2010 (pp. 775–811). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
• Tokarska-Bakir, J. (2018). Pod klątwą: Społeczny portret pogromu kieleckiego (Vol. 1). Wydawnictwo Czarna Owca.
• Tokarska-Bakir, J. (2019a). Bełk i inne miejsca: Opowieść o dziesiętnikach-zastawnikach. Zagłada Żydów: Studia i Materiały, 2019(15), 136–165. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.2020.15.8
• Tokarska-Bakir, J. (2019b, March 16). Szczujące elity zawsze pozostają w cieniu: Na pierwszej linii harcują ci, którzy nie mają nic do stracenia. Gazeta Wyborcza. https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,24553625,szczujace-elity-zawsze-pozostaja-w-cieniu-na-pierwszej.html
• Westermann, E. B. (2016). Stone-сold-killers or drunk with murder? Alcohol and atrocity during the Holocaust. Holocaust and Genocide Studies, 30(1), 1–19. https://doi.org/10.1093/hgs/dcw003
• Wrzyszcz, A. (2008). Okupacyjne sądownictwo niemieckie w GG 1939–1945: Organizacja i funkcjonowanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Zaremba Bielawski, M. (2018). Dom z dwiema wieżami (M. Kalinowski, Trans.). Wydawnictwo Karakter.
• Žižek, S. (2008) Violence: Six sideways reflections. Picador.
• Žižek, S. (2013). Less than nothing: Hegel and the shadow of dialectical materialism. Verso.
• Żal. (n.d.). In sjp.pwn.pl. https://sjp.pwn.pl/szukaj/%C5%BBal.html
• Żukowski, T. (2021). Pod presją: Co mówią o Zagładzie ci, którym odbieramy głos. Wielka Litera.

Identifiers

DOI

10.11649/slh.2358

Biblioteka Nauki

28407530