The Job Was Being Done: A Conversation About Dominika Macocha’s Video-sculptural Installation “50°31’29.7”N 22°46’39.1”E, 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E, 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E”

• Authors: Elżbieta Janicka , Konrad Matyjaszek , Xawery Stańczyk , Katrin Stoll , Anna Zawadzka

Title variants

PL

Robota robiona była. O instalacji wideo-rzeźbiarskiej „50°31’29.7”N 22°46’39.1”E, 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E, 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E” Dominiki Macochy rozmawiają Elżbieta Janicka, Konrad Matyjaszek, Xawery Stańczyk, Katrin Stoll i Anna Zawadzka

Abstracts

PL

Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji poświęconej instalacji wideo-rzeźbiarskiej Dominiki Macochy pt. 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E. Dzieło artystki dotyczy dyskursywnych i krajobrazowych mechanizmów kamuflowania zbrodni na Żydach popełnionych przez Polaków podczas Zagłady. Macocha obnaża i dekonstruuje te mechanizmy – przede wszystkim mechanizm fetyszyzmu narracyjnego i mechanizm produkcji sztucznego krajobrazu – na przykładach zaczerpniętych z powiatu biłgorajskiego. Podczas dyskusji, z inspiracji pracą artystki, krytycznemu namysłowi poddane zostają następujące, dominujące współcześnie kategorie opisu Zagłady: 1. zaproponowana przez Martina Pollacka kategoria skażonych krajobrazów, wyrosła na gruncie ideologii dwóch totalitaryzmów; 2. kategoria świadka, maskująca udział obserwatorów w scenariuszach zbrodni; 3. kategoria tabu, ambiwalentna, jeśli wziąć pod uwagę powszechność wiedzy lokalnych społeczności o tym, co stało się z Żydami z ich miejscowości. Refleksja nad produkcją tabu prowadzi dyskutantów do namysłu nad statusem źródeł żydowskich w polu badań nad Zagładą. W źródłach tych bowiem, kompletowanych już od lat czterdziestych, znajdujemy wiele szczegółowych informacji o polskich zbrodniach na Żydach. Nie są one jednak rozpoznane jako źródła przez polskich historyków. Dyskusję kończy próba podsumowania współczesnej kondycji polskiej historiografii w świetle postulatu nowego podejścia do źródeł.

EN

This article is a record of a discussion concerning Dominika Macocha’s video-sculptural installation 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E, 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E, 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E. The work deals with the uses of discourse and landscapes in mechanisms of camouflaging the crimes perpetrated on Jews by Poles during the Holocaust. The author lays bare and deconstructs these mechanisms – above all the mechanisms of  narrative fetishism of production of artificial landscape – drawing on examples from Biłgoraj county. In the course of the discussion, the work inspired a critical reassessment of the categories dominating the ways in which the Holocaust is currently described: (1) Martin Pollack’s category of contaminated landscapes, rooted in the ideology of two totalitarianisms; (2) the category of the witness / bystander, which conceals the observers’ participation in the scenario of the crime; and (3) the category of taboo, which is ambivalent considering the universal knowledge on the part of local communities about what happened to Jews from their localities. Reflection on the production of taboo leads the discussants to deliberate on the status of Jewish sources in the field of Holocaust studies. Collected since as early as the 1940s, and containing ample and detailed information about Polish crimes perpetrated on Jews, they are nevertheless not recognised as sources by Polish historians. The conversation is concluded by an attempt at recapitulating the present condition of Polish historiography in the light of the postulated new approach to sources.

Keywords

PL

Dominika Macocha; antysemityzm; tabu; świadek; skażone krajobrazy; Martin Pollack; zagłada Żydów; fetyszyzm narracyjny

EN

Dominika Macocha; antisemitism; taboo; witness; bystander; contaminated landscapes; Martin Pollack; Holocaust; narrative fetishism

• Publisher: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Studia Litteraria et Historica
• Year: 2020
• Issue: 9

Dates

published

2020

Contributors

author

Elżbieta Janicka

• Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw

• https://orcid.org/0000000209456886

author

Konrad Matyjaszek

• Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw

• https://orcid.org/0000000202364524

author

Xawery Stańczyk

• Główny Urząd Statystyczny, Warsaw

• https://orcid.org/0000000300420016

author

Katrin Stoll

• Friedrich-Schiller-Universität, Jena

author

Anna Zawadzka

• Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw

• https://orcid.org/0000000260433321

References

• Arnold, A. (Reżyser). (2001). Sąsiedzi [Film]. Klaps Produkcja Filmowa.
• Baksik, Ł. (2012). Macewy codziennego użytku. Czarne.
• Benjamin, W. (1996). O pojęciu historii (K. Krzemieniowa, Tłum.). W W. Benjamin, Anioł historii: Eseje, szkice, fragmenty (ss. 2–7). Wydawnictwo Poznańskie.
• Bortnowska, H. (2020, styczeń 25). „Przez ruiny i zgliszcza”: Kto się boi tej książki? Gazeta Wyborcza.
• Canin, M. (2018). Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce (M. Adamczyk-Garbowska, Tłum.). Nisza.
• Edensor, T. (2004). Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne (A. Sadza, Tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Ginzburg, C. (1992). Just one witness. W S. Friedländer (Red.), Probing the limits of representation: Nazism and the „Final Solution” (ss. XX–XX). University of California Press.
• Goffman, E. (1986). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Simon & Schuster Inc.
• Gross, J. T. (1986). Ten jest z ojczyzny mojej, ale go nie lubię. Aneks, 1986(41–42), 1–35.
• Gross, J. T. (2000). Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka. Pogranicze.
• Gross, J. T. (2012). Macewy wrócą na cmentarz. W Ł. Baksik, Macewy codziennego użytku (ss. 15–16). Czarne.
• Gross, J. T. (2019a). Opowieści kresowe 1939–1941. Żydzi i Sowieci. Austeria.
• Gross, J. T. (2019b). PiS i antysemityzm, czyli pośmiertne zwycięstwo Dmowskiego. Austeria.
• Gross, J. T., & Pawlicka, A. (2018). …bardzo dawno temu, mniej więcej w zeszły piątek… W.A.B.
• Hejke, K. (1994). Polska romantyczna. Éditions Spotkania.
• Hejke, K. (2001). Tam gdzie lwowskie śpią Orlęta. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
• Hejke, K. (2006a). Kresy – zapomniana ojczyzna. Terra Nova.
• Hejke, K. (2006b). Prawdziwa Polska: Skarby nadwiślańskiej krainy. Oficyna Wydawnicza MULTICO.
• Janicka, E. (2008). Mord rytualny z aryjskiego paragrafu: O książce Jana Tomasza Grossa „Strach: Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie: Historia moralnej zapaści”. Kultura i Społeczeństwo, 52(2), 229–252.
• Janicka, E. (2018a). Obserwatorzy uczestniczący zamiast świadków i rama zamiast obrzeży: O nowe kategorie opisu polskiego kontekstu Zagłady. Teksty Drugie, 2018(18), 131–141. https://doi.org/10.18318/td.2018.3.8
• Janicka, E. (2018b). Świadkowie własnej sprawy: Polska narracja dominująca wobec Zagłady w trakcie Zagłady. Studia Litteraria et Historica, 2018(7), 1–82.
• Janicka, E. (2020). Obserwatorzy uczestniczący i inne kategorie. O nowy paradygmat opisu polskiego kontekstu Zagłady. W A. Dauksza & K. Koprowska (Red.), Świadek: Jak się staje, czym jest? (ss. 32–60). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Janicka, E., & Żukowski, T. (2016). Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
• Keff, B. (2020). Strażnicy fatum. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Kieres, L. (2004). Vorwort. W E. Dmitrów, P. Machcewicz, & T. Szarota (Red.), Der Beginn der Vernichtung: Zum Mord an den Juden in Jedwabne und Umgebung im Sommer 1941: Neue Forschungsergebnisse polnischer Historiker (ss. 7–9). Fibre Verlag.
• Łoziński, P. (Reżyser). (1992). Miejsce urodzenia [Film]. Studio Filmowe Kronika; PWSFTv iT.
• Machcewicz, P., & Persak K. (Red.). (2002). Wokół Jedwabnego: T. 2. Dokumenty. Instytut Pamięci Narodowej.
• Macocha D. (2020). 50°31’29.7”N 22°46’39.1”E 50°30’56.2”N 22°46’01.0”E 50°30’41.0”N 22°45’49.5”E. Studia Litteraria et Historica, 2020(9), Article 2426. https://doi.org/10.11649/slh.2426
• Nałkowska, Z. (1982). Przy torze kolejowym. W Z. Nałkowska, Medaliony. Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Pasikowski, W. (Reżyser). (2012). Pokłosie [Film]. Apple Film Production; Canal+; TVP; Attack Film; Metrafilms; Topkapi Films.
• Perechodnik, C. (2004). Spowiedź: Dzieje rodziny żydowskiej podczas okupacji hitlerowskiej w Polsce. Ośrodek KARTA.
• Perechodnik, C. (2018). Spowiedź. Ośrodek KARTA.
• Pollack, M. (2014). Skażone krajobrazy (K. Niedenthal, Tłum.). Czarne.
• Rancière, J. (2007). Estetyka jako polityka (J. Kutyła & P. Mościcki, Tłum.). Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Rozenbojm, B., Langburd, J., & Sztern, C. (1948). Zagłada Biłgoraja. Księga Pamięci.
• Sasnal, W., & Sasnal, A. (Reżyserowie). (2011). Z daleka widok jest piękny [Film]. Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.
• Skibińska, A. (2018). Powiat biłgorajski. W B. Engelking & J. Grabowski (Red.), Dalej jest noc: Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (ss. 191-380). Centrum Badań nad Zagładą Żydów Polskiej Akademii Nauk.
• Snyder, T. (2011). Skrwawione ziemie: Europa między Hitlerem a Stalinem (B. Pietrzyk, Tłum.). Świat Książki.
• Stoll, K. (2012). Mowy pamięci Szymona Datnera: Wczesne świadectwa białostoczanina ocalonego z Holokaustu. Kwartalnik Historii Żydów, 243(3), 380–404.
• Tokarska-Bakir, J. (2004). Żydzi u Kolberga. W J. Tokarska-Bakir, Rzeczy mgliste: Eseje i studia (ss. 49–72). Pogranicze.
• Tryczyk, M. (2020). Drzazga: Kłamstwa silniejsze niż śmierć. Znak.
• Žižek, S. (2010). Przemoc: Sześć spojrzeń z ukosa (A. Górny, Tłum.). Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.

Identifiers

DOI

10.11649/slh.2368

Biblioteka Nauki

28407479