Oswajanie obcości kulturowej w przekładzie literatury dziecięcej. Przypadek Domowych duchów Dubravki Ugrešić

• Authors: Magdalena Ślawska

Title variants

EN

The Domestication of Cultural Strangeness in the Translation of Children’s Literature: The Case of Dubravka Ugrešić’s Kućni duhovi [Home Ghosts]

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest przekładowi na język polski zbioru opowiadań Dubravki Ugrešić pt. Domowe duchy. Jest to jedyna książka pisarki adresowana do najmłodszych czytelników, która ukazała się poza granicami Chorwacji. Szczególna uwaga skierowana została na kwestię obcości kulturowej, którą w książce Ugrešić generują przede wszystkim nazwy własne (nazwy duchów, imiona i nazwiska pozostałych bohaterów). Dorota Jovanka Ćirlić, autorka przekładu, dokonała udomowienia tekstu źródłowego, zastępując wszystkie nazwy własne, pojawiające się w oryginale, polskimi ekwiwalentami. Zastosowane przez tłumaczkę strategie translatorskie zostały omówione oraz zilustrowane licznymi przykładami w toku analizy porównawczej.

EN

The case of Dubravka Ugrešić's Kućni duhovi [Home Ghosts]This article is devoted to the Polish translation of Kućni duhovi [Home Ghosts], a collection of short stories by Dubravka Ugrešić, her only book addressed to the youngest readers which has been published outside Croatia. The study focuses on the issue of cultural strangeness generated mostly by proper names that appear in the stories: ghosts' names, and the names and surnames of other characters. In her translation, Dorota Jovanka Ćirlić domesticated the source text, replacing all of them with Polish equivalents. The comparative analysis presented in this article considers translation strategies she used and illustrates them with numerous examples.

Keywords

PL

Domowe duchy; Dubravka Ugrešić; przekład literatury dziecięcej; nazwy własne w przekładzie; udomowienie w przekładzie

EN

Kućni duhovi; Dubravka Ugrešić; translation of children’s literature; domestication in translation; proper names in translation

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Slavia Meridionalis
• Year: 2020
• Volume: 20

Dates

published

2020

Contributors

author

Magdalena Ślawska

• Uniwersytet Wrocławski [University of Wrocław], Wrocław

• https://orcid.org/0000000291586988

References

• Adamczyk-Garbowska, M. (1988). Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Albińska, K. (2009). „Tylko to, co najlepsze, jest dość dobre dla dzieci”, czyli o dylematach tłumacza literatury dziecięcej. Przekładaniec, 2009(22–23), 259–282.
• Berman, A. (2009). Przekład jako doświadczenie Obcego (U. Hrehorowicz, Tłum.). W P. Bukowski & M. Heydel (Red.), Współczesne teorie przekładu: Antologia (ss. 249–264). Wydawnictwo Znak.
• Bukowski, P., & Heydel, A. (2009). Przekład – Język – Literatura. W P. Bukowski & A. Heydel (Red.), Współczesne teorie przekładu: Antologia (ss. 5–37). Wydawnictwo Znak.
• Bułczyńska, K. (1988). Bajbajek z Krokodylewa, czyli o nazwach własnych w literaturze dla dzieci. W H. Zgółkowa (Red.), Język zwierciadłem kultury, czyli nasza codzienna polszczyzna (ss. 148–151). Wydawnictwo Poznańskie.
• Čilaš Šimpraga, A., Ivšić, D., & Vidović, D. (Red.). (2018). Rječnik suvremenih hrvatskih osobnih imena. Institut za hrvatski jezik i jezikoslovlje.
• Czaplicka-Jedlikowska, M. (2007). Edukacyjne aspekty nazw własnych w literaturze dla dzieci. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Davies, N. (2003). Przedmowa. W E. Tabakowska, O przekładzie na przykładzie: Rozprawa tłumacza z Europą Normana Daviesa (ss. 6–15). Wydawnictwo Znak.
• Dziuban, A. (2009). Nazwy własne w przekładach literatury dziecięcej na przykładzie Opowieści z Narnii Clive’a Staplesa Lewisa. Prace Językoznawcze, 2009(11), 31–52.
• Gostomska, A. (2009). O strategii tłumaczenia na przykładzie Ministerstwa bólu Dubravki Ugrešić. Przekłady Literatur Słowiańskich, 1(1), 84–91.
• Hejwowski, K. (2004). Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jarniewicz, J. (2002). Gościnność słowa: Szkice o przekładzie literackim. Wydawnictwo Znak.
• Jawoszek, A. (2016). Tłumacz zdemaskowany: Wybrane teksty Dubravki Ugrešić w przekładzie Doroty Jovanki Ćirlić – spojrzenie krytyczne. Przekłady Literatur Słowiańskich, 6(1), 158–171.
• Jędraszak, N. (2015). Strategie tłumaczy wobec zjawiska obcości kulturowej w przekładach dwudziestowiecznej prozy nowogreckiej na język polski. Slavia Meridionalis, 15, 274–287. https://doi.org/10.11649/sm.2015.023
• Jokiel, M. (2013). Obcość i niekonwencjonalność prozy a przekład: Arno Schmidt i Reinhard Jirgl. Przekładaniec, 2013(27), 152–167. https://doi.org/10.4467/16891864PC.13.008.1290
• Kołodziejczyk, D. (2016). Różnica kulturowa w przekładzie: Translacyjność literatury postkolonialnej. Przekładaniec, 2016(33), 71–100. https://doi.org/10.4467/16891864PC.16 .024.7347
• Kozak, J. (2001). Lawrence Venuti, czyli o przekładach oswojonych i wyobcowanych. Przekładaniec, 2001(8), 43–51.
• Krysztofiak, M. (1999). Przekład literacki a translatologia. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Krysztofiak, M. (2011). Translatologiczna teoria i pragmatyka przekładu artystycznego. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Legeżyńska, A. (1999). Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Lewicki, R. (2000). Obcość w odbiorze przekładu. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Łuc, I. (2007). Nazwy własne w literaturze dziecięco-młodzieżowej Małgorzaty Musierowicz. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Majdzik, K. (2009). Tłumacz-„bricoleur” (o polskim przekładzie Ministerstwa Bólu Dubravki Ugrešić). W P. Fast & A. Świeściak (Red.), Sztuka przekładu – interpretacje (ss. 157–174). Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• Majdzik, K. (2010a). Błąd i jego konsekwencje w przekładzie Sahiba Nenada Veličkovicia. W P. Fast & A. Świeściak (Red.), Błąd (i jego konsekwencje) w przekładzie (ss. 197–212). Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• Majdzik, K. (2010b). Pisarskie pozy Dubravki Ugrešić. W L. Małczak & P. Pycia (Red.), Chorwacja lat siedemdziesiątych XX wieku: Kultura – Język – Literatura (ss. 142–157). Uniwersytet Śląski; Wydawnictwo Gnome.
• Majdzik, K. (2011). Harmonia kakofonii, czyli co śpiewa Europa Środkowo-Wschodnia (o dialogu kultur w polskim przekładzie Ministerstwa Bólu Dubravki Ugrešić). Przekłady Literatur Słowiańskich, 2(1), 122–137.
• Maletić, F., & Šimunović, P. (Red.). (2008). Hrvatski prezimenik: Pučanstvo Republike Hrvatske na početku 21. stoljeća. Golden marketing-Tehnička knjiga.
• Manasterska-Wiącek, E. (2006). Adaptacja i egzotyzacja w przekazie nazw własnych (na materiale poezji dziecięcej Juliana Tuwima i Jana Brzechwy. Acta Polono-Ruthenica, 11, 341–351.
• Nowakowska-Kempna, I. (1978). Pozycja nazw własnych w przekładzie dzieła literackiego. Język Artystyczny, 1, 97–115.
• Oittinen, R. (2000). Translating for children. Garland.
• Putanec, V., & Šimunović, P. (Red.). (1976). Leksik prezimena Socijalističke Republike Hrvatske. Nakladni zavod Matice Hrvatske.
• Šimundić, M. (1988). Rječnik osobnih imena. Nakladni zavod Matice Hrvatske.
• Šimunović, P. (2006). Hrvatska prezimena. Golden marketing – Tehnička knjiga.
• Szymczak, M. (Red.). (1998). Słownik języka polskiego: T. 3. R–Z. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ślawska, M. (2011). Rola przekładu w procesie zbliżenia kultur: Przypadek powieści Koczownicy Nenada Veličkovicia. W I. Fijałkowska-Janiak (Red.), Zbliżenie: Literatura – kultura – język – translatoryka (ss. 288–296). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Ślawska, M. (2019). Od książki ilustrowanej do książki obrazkowej: Rola ilustracji w przekładzie Domowych duchów Dubravki Ugrešić. Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 14(4), 289–302. https://doi.org/10.4467/20843933ST.19.046.11159
• Tabakowska, E. (2009). Tłumacząc się z tłumaczenia. Wydawnictwo Znak.
• Tadajewska, A. (2005). Transfer obcych realiów na przykładzie tekstu popularnonaukowego. Definicje i podstawowe problemy. Rocznik Przekładoznawczy, 1, 95–101. https://doi.org /10.12775/RP.2005.008
• Tokarz, B. (2014). Obcy w nas i my w obcym: Przekład jako różnica i podobieństwo czy przypominanie. Przekłady Literatur Słowiańskich, 5(1), 68–83.
• Ugrešić, D. (1988). Kućni duhovi. ITRO August Cesarec.
• Ugrešić, D. (2010). Domowe duchy (D. J. Ćirlić, Tłum.). Wydawnictwo Znak.
• Wilkoń, A. (1970). Nazewnictwo w utworach Stefana Żeromskiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wojtasiewicz, O. (1996). Wstęp do teorii tłumaczenia. Polskie Towarzystwo Tłumaczy Ekonomicznych, Prawniczych i Sądowych TEPIS.
• Wolnicz-Pawłowska, E. (2005). Problemy poprawności nazw: Polityka nazewnicza. W E. Rzetelska- Feleszko (Red.), Polskie nazwy własne: Encyklopedia (ss. 481–491). Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk.
• Wolnicz-Pawłowska, E. (2014). Nazwy własne w przekładzie: Zarys problematyki. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 27, 201–214. https://doi.org/10.14746/psj.2014.XXVII.17

Identifiers

DOI

10.11649/sm.2073

Biblioteka Nauki

32360394