Religion-Based Cultural Communities in the Pre-Modern Balkans

• Authors: Raymond Detrez

Title variants

PL

Wspólnoty kulturowe oparte na religii na Bałkanach w czasach przednowoczesnych

Abstracts

PL

Życie intelektualne na Bałkanach w czasach przednowoczesnych uległo rozdrobnieniu ze względu na podziały religijne. W wieloetnicznych wspólnotach wyznaniowych – prawosławnej, muzułmańskiej i katolickiej – jeden szczególny „wysoki” język był używany przez elity intelektualne różnych grup etnicznych jako wspólny środek komunikacji w dziedzinie kultu, edukacji i literatury. Obok niego, dla warstw niewykształconych, nieświadomych takiego kodu, w każdej społeczności istniała literatura w językach narodowych, mająca na celu pouczyć zwykłych ludzi o doktrynie ich wiary i właściwej drodze postępowania. Posługiwanie się wspólnym językiem literackim nie tylko wzmocniło solidarność międzywspólnotową, ale także zwiększyło kulturową różnorodność Bałkanów jako całości. Brak lub niedobór wysokiej literatury w danym języku nie świadczy o „braku kultury” u jej użytkowników. W rzeczywistości dzielili oni bowiem bogatą kulturę wysoką ze swoimi współwyznawcami za pośrednictwem innego języka literackiego.

EN

Intellectual life in the pre-modern Balkans was fragmented along religious lines. In the multi-ethnic religious communities (the Orthodox Christian, the Muslim and the Catholic), one particular “high code” language was used by the intellectual elites of the various ethnic groups as a shared means of communication in the field of worship, scholarship and literature. In addition, on behalf of the unschooled, who were ignorant of the high code, there existed within each community vernacular literature that was intended to instruct common people about the doctrine of their faith and keep them on the straight path. The use of a shared literary language strengthened the solidarity with each community but also increased the cultural divisiveness of the Balkans as a whole. The lack or scarcity of a high literature in a particular language is no indication of the “culturelessness” of its speakers. In fact, with their coreligionists they shared a rich high culture in one of the literary languages.

Keywords

EN

Balkans; Orthodox Christianity; Islam; Catholicism; diglossia

PL

Bałkany; prawosławie; islam; katolicyzm; dyglosja

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Slavia Meridionalis
• Year: 2020
• Volume: 20

Dates

published

2020

Contributors

author

Raymond Detrez

• Universiteit Gent [Ghent University], Gent [Ghent]

• https://orcid.org/0000000280559829

References

• Aleksieva, A. (2010). Knizhovno nasledstvo na bŭlgari na grŭtski ezik prez XIX vek: Vol. 1. Originali. Gutenberg.
• Angelov, D. (1994). Bŭlgarskata narodnost prez vekovete. Ideia.
• Balić, S. (1992). Das unbekannte Bosnien: Europas Brücke zur islamischen Welt. Böhlau Verlag.
• Bardakjian, K. B. (1982). The rise of the Armenian Patriarchate of Constantinople. In B. Braude & B. Lewis (Eds.), Christians and Jews in the Ottoman Empire: The functioning of a plural society (pp. 89–100). Holmes & Meier.
• Benbassa, E., & Rodrigue, A. (1993). Juifs des Balkans: Espaces judéo-ibériques XIV–XXe siècles. La Découverte.
• Bogdanov, I. (1983). Trinadeset veka bŭlgarska literatura (Vol. 1). Nauka i izkustvo.
• Braude, B. (Ed.). (2014). Christians and Jews in the Ottoman Empire. Lynne Rienner.
• Braude, B., & Lewis, B. (Eds.). (1982). Christians and Jews in the Ottoman Empire: The functioning of a plural society. Holmes & Meier.
• Clogg, R. (1999). A millet within a millet: The Karamanlides. In D. Gondicas & C. Issawi (Eds.), Ottoman Greeks in the age of nationalism (pp. 115–142). The Darwin Press.
• Danova, N. (2002–2004). La modernisation de la société bulgare aux XVIIIe-XIXe siècles: La communication et le rôle de la langue grecque. Bulletin de l’Association Internationale d’Etudes du Sud-Est Européen, 32–34, 197–213.
• Del’Agata, D. (1999). Grŭtski i slavianski vstŭpitelni formuli kŭm slovata na Damaskin Studit. In D. Del’Agata, A. Vlaevska-Stancheva, K. Stanchev, Ĭ. Radichkov, & I. Krizhanich, Studii po bŭlgaristika i slavistika (pp. 39–52). Bŭlgarski mesechnik.
• Detrez, R. (2013). Pre-national identities in the Balkans. In R. Daskalov & T. Marinov (Eds.), Entangled histories of the Balkans: Vol. 1. National ideologies and language policies (pp. 13–66). Brill. https://doi.org/10.1163/9789004250765_003
• Detrez, R. (2015). Ima li “Balkanska literaturna sistema”? In P. Asenova (Ed.), Balkanskite ezitsi, literaturi i kulturi: Divergentsiia i konvergentsiia (pp. 456–462). Universitetsko izdatelstvo “Sv. Kliment Okhridski”.
• Detrez, R. (2015). Ne tŭrsiat gŭrtsi, a romei da bŭdat: Pravoslavnata kulturna obshtnost v Osmanskata imperiia: ХV – ХІХ v. “Kralitsa Mab”.
• Eckmann, J. (1964). Die Karamanische Literatur. In L. Bazin (Ed.), Philologiae Turcicae Fundamenta (Vol. 2, pp. 819–835). Franz Steiner.
• Elsie, R. (1992). Albanian literature in the Moslem tradition: Eighteenth and early nineteenth century Albanian writing in Arabic script. Oriens, 33(1), 287–306. https://doi.org/10.1163/1877837292X00114
• Elsie, R. (1995). History of Albanian literature (Vol. 1). Columbia University Press.
• Epstein, M. A. (1982). The leadership of the Ottoman Jews in the fifteenth and sixteenth centuries. In B. Braude & B. Lewis (Eds.), Christians and Jews in the Ottoman Empire: The functioning of a plural society (pp. 101–116). Holmes & Meier.
• Éxarkhos, G. (1994). Autoí eínai oi Vlákhoi. Gavriēlídēs.
• Ferguson, C. A. (1959). Diglossia. Word, 15(2), 325–339. https://doi.org/10.1080/00437956.1959.11659702
• Fine, J. V. A. (2005). When ethnicity did not matter in the Balkans: A study of identity in prenationalist Croatia, Dalmatia, and Slavonia in the medieval and early-modern periods. The University of Michigan Press. https://doi.org/10.3998/mpub.17509
• Fishman, J. A. (1967). Bilingualism with and without diglossia; diglossia with and without bilingualism. Journal of Social Issues, 23(2), 29–38. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1967.tb00573.x
• Genchev, N. (2002). Bŭlgaro-ruski kulturni obshtuvaniia prez Vŭzrazhdaneto. Lik.
• Georgieva, E. (Ed.). (1989). Istoriia na novobŭlgarskiia knizhoven ezik. Izdatelstvo na Bŭlgarskata akademiia na naukite.
• Gradeva, R. (2004). Rumeli under the Ottomans, 15th-18th centuries: Institutions and communities. The Isis Press.
• Gradeva, R. (2012). A kadi court in the Balkans: Sofia in the seventeenth and early eighteenth centuries. In C. Woodhead (Ed.), The Ottoman world (pp. 57–71). Routledge.
• Gutshmit, K. (1973). Kŭm vŭprosa za vrŭzkata mezhdu razvoia na kulturata i knizhovniia ezik v epokhata na bŭlgarskoto natsionalno vŭzrazhdane. In Ezikovedska bŭlgaristika v GDR (pp. 98–105). Bŭlgarskata akademiia na naukite.
• Ilieva, L. (2018). Otkrit e pŭrviiat traktat vŭrkhu bŭlgarskata istoriia: Petŭr Bogdan, za drevnostta na bashtinata zemia i za bŭlgarskite neshta. Balkanistic Forum, 2018(1), 98–103.
• Kahl, T. (2006). Limba şi intenţionalitatea primelor texte scrise în aromână (1731–1813). In T. Kahl, Istoria aromânilor (pp. 24–42). Tritonic.
• Kapalo, J. A. (2010). Clerical agency and the politics of scriptural translation: The ‘canonization’ of the Gagauz language in Southern Bessarabia. In R. Pyrah & M. Turda (Eds.), Re-contextualising East Central European history (pp. 2–20). Legenda. https://doi.org/10.4324/9781351193436-1
• Krŭsteva, A. (1998). Obshtnosti i identichnosti v Bŭlgariia. Petekston.
• Lazarou, A. G. (1986). L’aroumain et ses rapports avec le grec. Institute for Balkan Studies.
• Mackridge, P. (1981). The Greek intelligentsia 1730–1830: A Balkan perspective. In R. Clogg (Ed.), Balkan society in the age of Greek independence (pp. 63–83). MacMillan.
• Mackridge, P. (2009). Language and national identity in Greece, 1766–1976. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199214426.001.0001
• Miltenova, A. (Ed.). (2008). Istoriia na bŭlgarskata srednovekovna literatura. Iztok i Zapad.
• Moshkov, V. (1901). Gagauzy ot benderskogo uezda. Ėtnograficheskoe obozrenie, 1901(2), 3–49.
• Mylōnas, P. A. (1990). Hoi Pomakoi tēs Thrakēs. Ekdotikos Oíkos A. A. Livani.
• Nikolova, N. (2006). Bilingvizmŭt v bŭlgarskite zemi prez XV–XIX vek. Episkop Konstantin Preslavski.
• Norris, H. T. (1993). Islam in the Balkans: Religion and society between Europe and the Arab world. University of South Carolina Press.
• Pavlova, R. (1979). Bolgarsko-russkie i russko-bolgarskie iazykovye sviazi. Narodna prosveta.
• Petkanova-Toteva, D. (1965). Damaskinite v bŭlgarskata literatura. Bŭlgarskata akademiia na naukite.
• Schiffman, H. F. (1997). Diglossia as a sociolinguistic situation. In F. Coulmas (Ed.), The handbook of sociolinguistics (pp. 205–216). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781405166256.ch12
• Staĭnova, M. (1983). Osmanskite biblioteki v bŭlgarskite zemi. Narodna biblioteka “Kiril i Metodiĭ”.
• Stoianov, M. (1957). Bŭlgarska vŭzrozhdenska knizhnina (Vol. 1). Nauka i izkustvo.
• Stoianov, M. (1978). Stari grŭtski knigi v Bŭlgariia. Narodna biblioteka “Kiril i Metodiĭ”.
• Sŭbev, O. (2017). Knigata i neĭniiat khram (istoriia na osmanskite biblioteki v Bŭlgariia). Avangard prima.
• Todorova, O. (2004). Zhenite ot Tsentralnite Balkani prez osmanskata epokha (XV–XVII vek). Gutenberg.
• TSiv′ian, T. (2006). Model′ mira i eë lingvisticheskie osnovy. URSS.

Identifiers

DOI

10.11649/sm.2144

Biblioteka Nauki

32361713