Świat duchowy Josefa Váchala w pryzmacie roku 1920

• Authors: Danuta Sosnowska

Title variants

EN

Josef Váchal’s Spiritual World Through the Prism of the Year 1920

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje duchowe poszukiwania jednego z najbardziej oryginalnych czeskich artystów XX wieku. Materiałem interpretacyjnym są zarówno teksty literackie autora, jak i jego prace plastyczne. W pierwszej części tekstu przedstawiono ogólny zarys poglądów autora na sprawy Boga, Szatana, katolicyzmu, Kościoła, natury, okultyzmu, mistyki. Podkreślono radykalne zwroty światopoglądu Váchala, a także aporie i niekonsekwencje jego przekonań. Ważnym wątkiem w tej części tekstu jest ukazanie związków spirytualnych wierzeń i lęków Váchala z krytyką współczesnej cywilizacji. W drugiej części artykułu uwaga autora skupiła się na jednym roku z życia artysty. Powstałe w 1920 dzieła plastyczne i literackie tworzone były z niezwykłą intensywnością i w ogromnym napięciu moralnym wynikłym z nawiązania pozamałżeńskiego związku z kochanką. Nie obniżyło to ich literackiej i malarskiej jakości. Poza przybliżeniem czytelnikowi tych niezwykłych dzieł druga część artykułu poddaje szczegółowej analizie postawę Váchala jako krytyka „nowoczesnego” człowieka: bezmyślnego i destrukcyjnego wobec natury, okrutnego wobec zwierząt. Prezentuje też kontrkulturowy projekt artysty związany z ideą Księgi jako czytelniczego labiryntu, przemierzanego powoli, z pokorą i wysiłkiem, na przekór cywilizacji rządzonej przez bożka pośpiechu.

EN

The article presents the spiritual search of one of the most original Czech artists of the 20th century. The first part of the text presents a general outline of the author’s views on the matters of God, Satan, Catholicism, the Church, Nature, Occultism, and Mysticism. The radical changes in Váchal’s worldview and the aporias of his concepts are emphasized. An important thread in this part of the text is to show the spiritual connections between Váchal’s beliefs and fears on the one hand and criticism of contemporary civilization on the other. In the second part of the article, the author’s attention was focused on one year of the artist’s life. The art and literary works produced in 1920 were created with unusual intensity and in great moral tension resulting from the fact that he had started an extramarital relationship, but this did not diminish their quality. Apart from introducing the reader to these extraordinary works, the second part of the article examines in detail Váchal’s attitude as a critic of ‘modern’ man: thoughtless and destructive towards nature, cruel towards animals. It also presents the artist’s countercultural project related to the idea of the Book as a literary labyrinth that should be traversed slowly with humility and effort, in spite of the endless rush of modern culture.

Keywords

EN

Váchal; God; Satan; magic; occultism; mysticism; Catholicism; Church; heresy; blasphemy; nature; animal

PL

: Josef Váchal; Bóg; Szatan; magia; okultyzm; mistycyzm; katolicyzm; Kościół; herezja; blasfemia; natura; zwierzę

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Slavia Meridionalis
• Year: 2020
• Volume: 20

Dates

published

2020

Contributors

author

Danuta Sosnowska

• Uniwersytet Warszawski [University of Warsaw], Warszawa [Warsaw]

• https://orcid.org/0000000160597548

References

• Ajvaz, M. (1994). Svět Josefa Váchala. W J. Kroutvor, M. Ajvaz, P. Hruška, & J. Kučera, Josef Váchal (ss. 151–248). Argestea.
• Bajerová, M. (1990). O Josefu Váchalovi. Pražská imaginace.
• Bouška, S. (1919). Josef Váchal. Týn: Sborník literární a umělecký, 3, II–XXXIII.
• Dačeva, R. (2008). Josef Váchal: Východiska a inspirace. W R. Dačeva & J. Kaše (Red.), Josef Váchal 1884–1969: Mezi Bohem a Ďáblem (ss. 7–17). Paseka.
• Gimpel, J. (1968). Jak budowano w średniowieczu (J. Aleksandrowicz, Tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hauser, T. (2010). Váchalova spiritualita na frontě. Dingir, 2010(3), 102–103.
• Kocman, J. H. (2006). O dr. Marii Bajerové (1902–1993) – její biografický a bibliografický váchalovský odkaz. http://www.vachal.cz/dokumenty/JHKocman-O_M_Bajerove.pdf
• Kotek, J. (2008). Neuchopitelný Josef Váchal. Nová tiskárna Pelhřimov.
• Kroutvor, J. (1994). K dílu Josefa Váchala. W J. Kroutvor, M. Ajvaz, P. Hruška, & J. Kučera, Josef Váchal (ss. 15–153). Argestea.
• Miłosz, C. (1994). Do pani profesor w obronie honoru kota i nie tylko (Z okazji artykułu „Przeciw okrucieństwu” Marii Podrazy-Kwiatkowskiej). W C. Miłosz, Na brzegu rzeki (ss. 58–59). Znak.
• Mrázová-Schusterová, M. (1969). Josef Váchal a kniha. Edice Obolos.
• Olič, J. (2000). Váchalovy sny o národu a o Bohu. W J. Váchal, Církev a blouznivci: Historie sektářství a bludařství (J. Váchal, Ilustr.; ss. 133–137). Volvox Globator.
• Rakušanová, M. (2014). Josef Váchal Magie Hledání. Paseka.
• Sanitrák, J. (2006). Dějiny české mystiky: 1. Legenda Karel Weinfurter. Eminent.
• Teige, K. (1928). Manifest Poetismu. ReD 1, 1928(9), 583–588.
• Váchal, J. (1990). Sedm textů Josefa Váchala. Trigon.
• Váchal, J. (1995). Paměti Josefa Váchala, dřevorytce. Prostor.
• Váchal, J. (1998). Deníky: Výbor z let 1922–1964 (J. Olič, Red.). Nakladatelství Paseka.
• Váchal, J. (1999). Mystika čichu. Paseka. (Przedruk wydania z 1920 r.).
• Váchal, J. (2000). Církev a blouznivci: Historie sektářství a bludařství (J. Váchal, Ilustr.; J. Olič, Epilog). Volvox Globator.
• Váchal, J. (2007). Šumava umírající a romantická (V. Musil, R. Sak, & T. Pršínová, Red.). Jihočeská vědecká knihovna; Nová tiskárna.
• Váchal, J. (2012). Sv. František z Assisi Dobráček. Academia.
• Váchal, J. (2014). Napsal, vyryl, vytiskl a svázal – Marie Rakušanová a Josef Váchal. Arbor Vitae.
• Vojtíšek, Z. (2004). Encyklopedie náboženských směrů v České republice, Náboženství, církve, sekty, duchovní společenství. Portál.

Identifiers

DOI

10.11649/sm.2380

Biblioteka Nauki

32361715