Некоторые контактнообусловленные явления в словенском диалекте долины Натизоне

• Authors: Глеб [Gleb] Пилипенко [Pilipenko]

Title variants

EN

Some Contact-related Phenomena in the Slovenian Dialect of the Natisone Valley

PL

Rezultaty kontaktów językowych w słoweńskim dialekcie Doliny Natisone, na wybranych przykładach

Abstracts

PL

W artykule omówiono niektóre zjawiska językowe jako rezultat kontaktów językowych z zakresu fonetyki, morfologii i składni, w słoweńskim dialekcie doliny Natisone we Włoszech, należącym do grupy dialektów przybrzeżnych. Celem artykułu jest ustalenie genezy tych zjawisk oraz opis sposobu funkcjonowania i obszarów występowania. Dane do analizy (wypowiedzi informatorów) zostały zebrane podczas badań terenowych w tym regionie. Ujawniają one następujące zjawiska: udźwięcznienie bezdźwięcznych spółgłosek zębowo-dziąsłowych przed sonornymi; zapożyczanie przyimków i spójników; postpozycja przymiotników w grupach rzeczownikowych; podwojenie zaimków i rzeczowników; wyrażanie dat przez określone konstrukcje czasowe. Okazuje się, że analizowane konstrukcje i formy charakteryzują się dużym stopniem zmienności, funkcjonują równolegle ze swoimi słoweńskimi odpowiednikami. W niektórych przypadkach mamy do czynienia z formami mieszanymi (mieszanymi konstrukcjami przyimkowymi, konstrukcjami czasowymi do wyrażania dat). Podwojenie zaimków i rzeczowników występuje na obszarze nierównomiernie, podobne zjawisko występuje w językach ligi bałkańskiej.

EN

The paper discusses some contact-related phenomena in the phonetics, morphology and syntax of the Slovene dialect that is spoken in the Natisone Valley in Italy, a dialect belonging to the Littoral dialect group. The purpose of the study is to establish the origin of these phenomena and clarify the features of their functioning and areal distribution. The data for the analysis (oral speech of informants) was collected during field research in this region. The following phenomena are revealed: voicing of the voiceless dental alveolar s before sonorants; borrowing of prepositions and conjunctions; postposition of adjectives in noun groups; doubling of pronouns and nouns; temporal constructions are used to express dates. It is revealed that the analyzed constructions and items have a high degree of variability: they function along with their Slovenian counterparts. In some cases, we are dealing with contaminated forms (contaminated prepositions, temporal construction for expressing dates). The doubling of pronouns and nouns forms a broken area, and a similar phenomenon is found in the languages of the Balkan Sprachbund.

Keywords

EN

Slovenian language; Italian language; borrowing; language contact; dialect; field research; Natisone Valley

PL

język włoski; zapożyczenia; kontakt językowy; dialekt; badania terenowe; Natisone Valley; język słoweński

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Slavia Meridionalis
• Year: 2021
• Volume: 21

Dates

published

2021

Contributors

author

Глеб [Gleb] Пилипенко [Pilipenko]

• Институт славяноведения Российской академии наук [Institute of Slavic Studies, Russian Academy of Sciences], Москва [Moscow]

• https://orcid.org/0000000254220039

References

• Arkad′ev, P. M. (2016). Roli, ierarkhii i dvoĭnoe markirovanie ob′ektov. Voprosy iazykoznaniia, 2016(5), 7–48.
• Baudouin de Courtenay, J. (1988). Materiali per la dialettologia e l’etnografia slava meridionale: Vol. 4. Testi popolari in prosa e in versi raccolti in Val Natisone nel 1873 / Materiali za južnoslovansko dialektologijo in etnografijo: Vol. 4. Ljudska besedila v prozi in verzih, zbrana v Nadiških dolinah leta 1873 (L. Spinozzi Monai, Ed.). Editoriale stampa triestina; Centro studi Nediža.
• Benacchio, R. (2007). Slovansko-romanski jezikovni stik v moližanski hrvaščini: Vzporednost s slovenskimi narečji v Furlaniji. Jezikoslovni zapiski, 13(1–2), 33–41. https://doi.org/10.3986/jz.v13i1-2.2474
• Boduėn-de-Kurtenė, I. A. (1904). Materīaly dlia iuzhnoslavianskoĭ dīalektologīi i ėtnografīi: Pt. 2. Obraztsy iazyka na govorakh Terskikh slavian sieverovostochnoĭ Italīi. Tipografiia imperatorskoĭ akademii nauk.
• Breu, W. (2019). Morphosyntactic changes in Slavic micro-languages: The case of Molise Slavic in total language contact. In A. Danylenko & M. Nomachi (Eds.), Slavic on the language map of Europe: Historical and areal-typological dimensions (pp. 385–432). De Gruyter Mouton. https://doi.org/10.1515/9783110639223-013
• Chelysheva, I. I. (2001). Dialekty Italii. In I. I. Chelysheva, B. P. Narumov, & O. I. Romanova (Eds.), IAzyki mira: Romanskie iazyki (pp. 90–146). Academia.
• Chelysheva, I. I., & Cherdantseva, T. Z. (2001). Ital′ianskiĭ iazyk. In I. I. Chelysheva, B. P. Narumov, & O. I. Romanova (Eds.), IAzyki mira: Romanskie iazyki (pp. 56–90). Academia.
• Dapit, R. (2007). Položaj sodobnega slovenskega jezika na Videmskem. In. M. Košuta (Ed.), Živeti mejo (pp. 170–180). Slavistično društvo Slovenije.
• Erat, J. (2008). Furlansko-slovenski slovar: I Dizionari furlan-sloven. http://sabotin.p-ng.si/~jezik/furlanscina/
• Frnochová, A. (2012). Jazyk české menšiny v obci Šumice v rumunském Banátě [Unpublished Master’s thesis]. Univerzita Karlova.
• Hočevar, M. (1990). Nadiško narečje (glasovje in besedje) v humorističnih sestavkih doma. Slavistična revija, 1990(3), 285–294.
• Ivančič Kutin, B. (2016). Bivališča krivopet: Lokacije in mikrotoponimi. Studia Mythologica Slavica, 19, 169–185. https://doi.org/10.3986/sms.v19i0.6620
• Logar, T. (1983). Slovenska narečja. Mladinska knjiga.
• Lukht, L. I., & Narumov, B. P. (2001). Rumynskiĭ iazyk. In I. I. Chelysheva, B. P. Narumov, & O. I. Romanova (Eds.), IAzyki mira: Romanskie iazyki (pp. 574–636). Academia.
• Mezgec, M. (2017). Slovenščina v beneški Sloveniji in vloga dvojezične šole v Špetru pri medgeneracijskem prenosu jezika: stališča staršev. Slovenščina 2.0, 5(2), 1–32. https://doi.org/10.4312/slo2.0.2017.2.1-32
• Narumov, B. P., & Sukhachev, N. L. (2001). Friul′skiĭ iazyk. In I. I. Chelysheva, B. P. Narumov, & O. I. Romanova (Eds.), IAzyki mira: Romanskie iazyki (pp. 365–391). Academia.
• Narumov, B. P. (2001). Ispanskiĭ iazyk. In I. I. Chelysheva, B. P. Narumov, & O. I. Romanova (Eds.), Iazyki mira: Romanskie iazyki (pp. 411-462). Academia.
• Runić, M. (2018). Slovensko-romanski jezički kontakt na primeru dve pojave iz rezijskog. Slavia Meridionalis, 18, Article 1657. https://doi.org/10.11649/sm.1657
• Šekli, M. (2007). Fonološki opis govora vasi Jevšček pri Livku nadiškega narečja slovenščine. Jezikoslovni zapiski, 13(1–2), 409–427. https://doi.org/10.3986/jz.v13i1-2.2508
• Šekli, M. (2010). Zaimkovno podvajanje predmeta in osebka v rezijanskem narečju slovenščine: (S stališča jezikovnega stika s furlanščino). In Makedonsko-slovenečki jazični, kniževni i kulturni vrski / Makedonsko-slovenske jezikoslovne, književne in kulturne zveze (pp. 133–155). Filološki fakultet “Blaže Koneski”, Univerzitet “Sv. Kiril i Metodij”.
• Simić, Z. (2013). Prilog proučavanju međujezičke interferencije (na primeru govora Banatske Crne Gore). Južnoslovenski filolog, 2013(69), 429–441. https://doi.org/10.2298/JFI1369429S
• Skubic, M. (1986). Interferenze linguistiche slavo-romanze: La lingua di Novi Matajur. Linguistica, 26(1), 59–68. https://doi.org/10.4312/linguistica.26.1.59-68
• Skubic, M. (1991). Interferenze sintattiche di origine romanza nelle parlate slovene occidentali: la strutturazione del sintagma aggettivale, della frase, del periodo. Linguistica, 31(1), 361–365. https://doi.org/10.4312/linguistica.31.1.361-365
• Skubic, M. (1997a). Calchi di provenenza romanza nello sloveno occidentale. Linguistica, 37(1), 99–105.
• Skubic, M. (1997b). Romanske jezikovne prvine na zahodi slovenski jezikovni meji. Znanstveni inštitut filozofske fakultete.
• Smole, V. (2001). Zahodna slovenska narečja. In M. Javornik (Ed.), Enciklopedija Slovenije (Vol. 15, pp. 35–38). Mladinska knjiga.
• Špehonja, N. (2010). Vocabolario nediško-italiano. http://bos.zrc-sazu.si/c/Dial/Nadisko_narecje/Spehonja_2010_vocabolario_nedisko_italiano.pdf
• Špehonja, N. (2012). Nediška gramatika. Grammatica del nediško. Communità Montana del Torre, Natisone e Collio; Fondazione CRUP. http://bos.zrc-sazu.si/c/Dial/Spehonja/Spehonja%202012%20--%20Nediska%20gramatika.pdf
• Spinozzi Monai, L. (2009). Il Glossario del dialetto del Torre di Jan Baudouin de Courtenay. Consorzio Universitario del Friuli; St. Petersburg’s Branch of the Archive of the Russian Academy of Sciences; ZRC SAZU, Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša.
• Steenwijk, H. (1992). The Slovene dialect of Resia: San Giorgio. Rodopi.
• Utěšený, S. (1964). Z druhé výpravy za češtinou v rumunském Banátě. Český lid, 1964(51), 27–32.
• Zuljan Kumar, D. (2003). Nekaj besednorednih posebnosti v nadiškem in briškem narečju. Jezikoslovni zapiski, 9(2), 59–80. https://doi.org/10.3986/jz.v9i2.2589
• Zuljan Kumar, D. (2014). Podredne stavčne strukture v nadiškem in briškem narečju. Annales: Ser. hist.sociol., 24(2), 331–342.

Identifiers

DOI

10.11649/sm.2388

Biblioteka Nauki

32388023