The Dead Female Body and Necropolitics. The Topos of a Walled-up Woman in Bulgarian Modernist Plays

• Authors: Grażyna Szwat-Gyłybowa

Title variants

PL

Martwe kobiece ciało i nekropolityka. Topos wmurowanej kobiety w bułgarskich sztukach modernistycznych

Abstracts

PL

W bułgarskiej tradycji ludowej topos wmurowanej kobiety jest pozostałością martwego mitu, który nadal jest upamiętniany w kanonie tej kultury. W XIX i XX wieku stał się on przedmiotem twórczego recyklingu w literaturze i sztukach wizualnych. Artykuł prezentuje wyniki moich badań nad toposem wmurowanej kobiety w czterech sztukach napisanych w pierwszych czterech dekadach XX wieku przez Petko Todorova (Зидари), Antona Strashimirowa (На безкръстните гробове), Any Karimy (Яниният извор) oraz Stilyana Chilingirova (Мост на река Струма). W centrum uwagi stawiam kwestię zdeterminowanego przez płeć kulturową znaczenia, jakie bohaterowie nadają szczątkom kobiecym pozyskanym w wyniku rytuału wmurowania. Omawiam także sposoby, jakimi autorzy wykorzystali tę „pozostałość” narodowej/ludowej archaiczności, która przez cały XX wiek budziła moralny niepokój, a w XXI wieku może okazać się ważnym tematem refleksji post-humanistycznej.

EN

In Bulgarian folk tradition, the topos of a woman entombed in a wall is a remnant of a dead myth that is still commemorated in the canon of that culture. In the 19th and 20th centuries, it became the subject of creative recycling in literature and visual arts. The article presents the results of my research on the topos of a walled-up woman in four plays written in the first four decades of the 20th century by Petko Todorov (Зидари), Anton Strashimirov (На безкръстните гробове), Ana Karima (Яниният извор), and Stilyan Chilingirov (Мост на река Струма). The analysis focuses on the issue of the protagonists assigning meaning (determined by cultural gender) to women’s remains “acquired” through the ritual of immurement. It also discusses the ways in which authors employed this “remnant” of national/folk archaic material, which continued to raise moral concern throughout the 20th century and in the 21st century may prove an interesting topic for post-humanist reflection.  

Keywords

EN

Bulgarian culture; drama; folklore; walled-up women; necropolitics

PL

kultura bułgarska; dramat; folklor; kobieta wmurowana; nekropolityka

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Slavia Meridionalis
• Year: 2022
• Volume: 22

Dates

published

2022

Contributors

author

Grażyna Szwat-Gyłybowa

• Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences], Warszawa [Warsaw]

• https://orcid.org/0000000339302084

References

• Agoston-Nikolova, E. (1994). Immured women: Representations of family relationship in Balkan Slavic oral narrative poetry. University of Groningen.
• Anchev, A. (2011). Siankata v bŭlgarskata narodna balada “Vgradena nevesta”. In A. Anchev, Siankata (pp. 101–156). Feneia.
• Arnaudov, M. (1961). Miticheski pesni. In M. Arnaudov (Ed.), Bŭlgarsko narodno tvorchestvo: Vol. 4. Miticheski pesni (pp. 5–76). Bŭlgarski pisatel.
• Arnaudov, M. (1972). Vgradena nevesta. In M. Arnaudov, Studii vŭrkhu bŭlgarskite obredi i legendi (2nd ed., pp. 221–460). Izdatelstvo na Bŭlgarskata akademiia na naukite.
• Atanasov, T. (2004). P. IU. Todorov. LiterNet. https://liternet.bg/publish10/tatanasov/piutodorov.htm
• Atanasova, E. (1993). Baladata “Vgradena nevesta” i vrŭzkata i s Koleda v bŭlgarskiia naroden kalendar. Thracia: Academia Litterarum Bulgarica, 10, 169–188.
• Bartmiński, J. (Ed.). (1999). Słownik stereotypów i symboli ludowych: Vol. 1. Kosmos. Wydawnictwo UMCS.
• Bird-David, N. (1999). “Animism” revisited: Personhood, environment and relational epistemology. Current Anthropology, 40(S1), S67–S91. https://doi.org/10.1086/200061
• Brzozowska, Z.A. (2015). Sofia – upersonifikowana Mądrość Boża: Dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/7969-825-7
• Chernokozhev, V. (1994). Chilingirov Stilian. In M. Shishkova, S. Beliaeva, & M. Dachev (Eds.), Rechnik po nova bŭlgarska literatura (1878–1992) (pp. 411–412). Khemus.
• Chilingirov, S. (1930). Mostŭt na reka Struma. Bŭlgarska misŭl, 5(1–4), 15–27, 81–92, 224–236, 271–279.
• Chudesata na Presveta Bogoroditsa. (1995). n.p. [Asenovgrad].
• Dąbek-Wirgowa, T. (1973). Penczo Sławejkow: Tradycjonalizm i nowatorstwo. Ossolineum.
• di Nola, A. M. (2006). Tryumf śmierci: Antropologia żałoby (J. Kornecka, M. W. Olszańska, R. Sosnowski, M. Surma-Gawłowska, & M. Woźniak, Trans.). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych “Universitas”.
• Domańska, E. (2017). Nekros: Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Doneva, V. (2009). Dobrata novina ot evangeliiata, vgradena v “khrama” na Petko-Todorovite Zidari. Nauchni trudove na Rusenskiia universitet, 48, 107–113.
• Georgieva, I. (2012). Vgradena nevesta: Primer za bitovo khristiianstvo. Bŭlgarska nauka, 2012(75). https://nauka.bg/vgradena-nevesta-primer-bitovo-hristiyanstvo
• Georgieva, I. (2013). Stopan pokrovitel. In I. Georgieva, Bŭlgarska narodna mitologiia (3rd ed., pp. 333–347). Akademichno izdatelstvo “Prof. Marin Drinov”.
• Girard, R. (1987). Kozioł ofiarny (M. Goszczyńska, Trans.). Wydawnictwo Łódzkie.
• Guéorguièva-Dikranian, N., & Ouzounova, J. (1998). La ballade de I’emmurée vive dans le folklore bulgare. In V. Gély-Ghedira (Ed.), Le Lait de la mort: La ballade de l’emmurée et sa fortune littéraire: Fauriel, Todorov, Sylva, Kazantzakis, Blaga, Eliade, Yourcenar, Andric, Kadaré: Une anthologie et des études (pp. 121–148). Centre de Recherches sur les Littératures Modernes et Contemporaines, Université Blaise-Pascal.
• Harrell, B. B. (1981). Lactation and menstruation in cultural perspective. American Anthropologist, 83(4), 796–823. https://doi.org/10.1525/aa.1981.83.4.02a00030
• Istoriia i legendi za nos Kaliakra. (n.d.). Bŭlgarska istoriia. Retrieved March 11, 2021, from https://bulgarianhistory.org/nos-kaliakra/
• Ivanova-Girginova, M. (2010). Blianove po moderna drama (Dramaticheskiiat proekt na Petko Todorov). IL BAN.
• Janion, M. (1996). Kobiety i duch inności. Wydawnictwo Sic!
• Karima, A. (1939). IAniniia izvor: Bitova drama v tri deĭstviia i edna kartina. D-r Zh. Marinov.
• Kniazheskiĭ, Z. (1846). Bolgarskiie poverʹia. Zhurnal Ministerstva narodnogo prosveshcheniia, 52, 204–212.
• Kolev, N. (1995). Bŭlgarska etnografiia. Elpis.
• Kuzmova-Zografova, K. (2002). Zhena bez miasto. Literaturen forum, 2002(24). https://www.slovo.bg/old/litforum/224/kkzograf.htm
• Levy-Bruhl, L. (1992). Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych (B. Szwarcman-Czarnota, Trans.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mbembe, A. (2003). Necropolitics. Public Culture, 15(1), 11–40. https://doi.org/10.1215/08992363-15-1-11
• Mollov, T. (2002). Troitsa bratia grada gradiakha. Elektronno spisanie LiterNet, 2002(7(32)). https://liternet.bg/publish/tmollov/troica.htm
• Nikolova, V. (1991). Tezisi na tema “Vgradena neviasta”. Literaturna misŭl, 1991(4), 88–112.
• Nikolova, V. (2008). Bogomilstvoto: Predobrazi i idei: V pŭtia ot Pŭrvi do Treti zavet. Izdatelstvo “M-8-M”.
• Parpulova, L. (1983). Baladata “Vgradena nevesta” (Kratki belezhki otnosno strukturata i semantikata ĭ). Bŭlgarski folklor, 1983(2), 20–33.
• Parpulova, L. (1990). Kŭm rekonstruktsiiata na otnosheniiata mezhdu folklor i religiia na Balkanite prez srednite vekove (Vŭz osnova na baladata “Vgradena nevesta”). Bŭlgarska etnografiia, 1990(3–4), 28–38.
• Penchev, B. (1992). Femodernizŭm (sp. “Nova struia” – 1906 g.). Literaturen vestnik, 1992(48), 7–13.
• Penchev, B. (2003). Bŭlgarskiia modernizŭm: Modeliraneto na aza. Universitetsko izdatelstvo “Sv. Kliment Okhridski”.
• Podraza-Kwiatkowska, M. (1975). Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Wydawnictwo Literackie.
• Popiliev, R. (2008). Istoricheskata drama: Traektoriite na istoriiata, mita i politikata. Prosveta.
• Popov, R. (1994). Most. In A. Stoĭnev (Еd.), Bŭlgarska mitologiia: Entsiklopedichen rechnik (p. 220). Logis.
• Quispel, G. (1988). Gnoza (B. Kita, Trans.). Wydawnictwo PAX.
• Radev, R. (2009). Ana Karima – zhenata tvorets, prorokuvana da bŭde “maĭka na tova, koeto shte doĭde”. In M. Kirova (Ed.), Neslucheniiat kanon: Bŭlgarski pisatelki ot Vŭzrazhdaneto do Vtorata svetovna voĭna (pp. 175–190). Altera.
• Rogowska-Stangret, M. (2021). Być ze świata: Cztery eseje o etyce posthumanistycznej. Słowo/obraz terytoria.
• Simmel, G. (2006). Most i drzwi. In G. Simmel, Most i drzwi: Wybór esejów (M. Łukasiewicz, Trans.; pp. 248–255). Oficyna Naukowa.
• Strashimirov, A. (2008). Pet simvolistichni piesi (K. Lukova & M. Ivanova-Girginova, Eds.). Faber.
• Thomas, L.-V. (1991). Trup: Od biologii do antropologii (K. Kocjan, Trans.). Wydawnictwo Łódzkie.
• Todorov, P. IU. (1968). Zidari. In P.IU. Todorov, Izbrani tvorbi (pp. 107–175). Bŭlgarski pisatel.
• Vgradena nevesta. (2011). In Bŭlgarski folklorni motivi: Vol. 2. Baladi (T. Mollov, Ed.). LiterNet. https://liternet.bg/folklor/motivi-2/vgradena-nevesta/trigrad.htm
• Wawrzeniuk, J. (2016). Magia ochronna Słowian we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Identifiers

DOI

10.11649/sm.2799

Biblioteka Nauki

33299235