„Rozpoznać i zrozumieć siebie”. O świadomości narodowej w polskiej myśli romantycznej

• Authors: Joanna Nowak
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

“To identify and understand oneself”. Polish Romantic thought on national awarenessThe awareness factor commonly termed as “national awakening,” in the Polish Romantic reflection was considered the utmost determinant of national maturity of  community. In the opinion of Polish romantics, national awareness seen in a broader societal sense was a relatively new phenomenon (for some authors it originated in the late 18th century, for others in the early 19th century). Earlier, the nation did exist but it was not firmly established and  remained “salient.” On the basis of the 19th century sources, this article analyses some major topics of the Romantic period discourse on nation. These issues included, first of all, the meaning of national awareness and understanding of this idea as time progressed. Moreover, questions concerned the exact moment when a conscious picture of a national community came to exist, thus certifying that a mature form of nation finally originated. Moreover, this romantic discussion concerned spatial conditions of the development of national awareness (dependence of the distance from the national centre) and focused on social acceptance of this idea. According to romantic authors, the process of self-definition of a nation consisted of two stages. First, national identification was not intellectual but sensual; only at a later and more sublime stage; mature national awareness came to exist. As far as a more practical aspect of this issue goes, the contemporary aim was to expand national awareness gradually so that it could possibly be experienced by all members of nation, and not only by its political and intellectual elites. „Rozpoznać i zrozumieć siebie”. O świadomości narodowej w polskiej myśli romantycznejW polskiej refleksji romantycznej czynnik świadomościowy, który powszechnie określano terminem „narodowego przebudzenia”, był nadrzędnym wyznacznikiem dojrzałości narodowej wspólnoty. Zdaniem polskich romantyków świadomość narodowa w szerszym zakresie społecznym była stosunkowo nowym zjawiskiem (dla jednych autorów koniec XVIII wieku, dla innych początek XIX stulecia). Wcześniej naród istniał, ale jako byt nie do końca ukształtowany, pozostający w „uśpieniu”. W artykule, w oparciu o źródła z epoki, przeanalizowano najistotniejsze motywy w romantycznym dyskursie dotyczącym omawianej kwestii. Chodziło przede wszystkim o rozumienie pojęcia świadomości narodowej, jego kształtowanie się w czasie, w tym o ustalenie „momentu” pojawienia się świadomego wyobrażenia wspólnoty narodowej w szerszym zakresie, które niejako sankcjonowało powstanie jej dojrzałej formy. Istotnym wątkiem w dyskusji było także dostrzeżenie przestrzennego uwarunkowania rozwoju narodowej świadomości (w zależności od oddalenia od narodowego centrum), jak również problem związany ze społecznym zakresem tej wizji. Analizowano proces samopoznania narodowego, który zgodnie z ówczesnym przeświadczeniem realizował się dwuetapowo. Najpierw rozpoznanie i utożsamienie ze wspólnotą odbywało się poprzez bezrefleksyjne odczuwanie, a następnie dokonało się samopoznanie wyższe, czyli wyrobienie dojrzałej idei narodowej. W wymiarze bardziej praktycznym chodziło o stopniowe rozszerzenie narodowej świadomości, aby poczucie wspólnoty objęło możliwie wszystkich członków narodu, a nie tylko jego polityczno-umysłowe elity.

Keywords

EN

Polish Romantic thought; national awareness; national identification

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Sprawy Narodowościowe
• Year: 2014
• Issue: 45

Dates

published

2014

online

2014-12-31

Contributors

author

Joanna Nowak

Identifiers

DOI

10.11649/sn.2014.022