Łotewska droga do niepodległości 1917–1921

• Authors: Wojciech Materski

Title variants

EN

The Latvian Road to Independence 1917–1921

Abstracts

EN

The article discusses the genesis and formation of the Republic of Latvia – from the 1917 February Revolution in the Russian Empire to the settlements of relations with the Bolsheviks and its de iure recognition by the Entente states. Ample space is devoted to the context of this process, the confrontation in the Baltic region, especially in Latvia, between the policy of Bolsheviks, ‘White’ Russians, Germany, Great Britain, and Poland in particular. The text emphasises the importance of the Polish Army’s victory in the war against the Bolsheviks for the stabilisation of Latvia’s internal position. Its substantial part is made up by the reconstruction based on the preserved documents of the formation of Latvian borders, emphasising the dispute over the south-eastern district of Pytalovo (Abrene).

PL

Artykuł omawia genezę i powstanie Republiki Łotewskiej – od rewolucji lutowej 1917 r. w Imperium Rosyjskim do uregulowania przez nią relacji z bolszewikami i uzyskania uznania de iure przez ententę. Obszerne miejsce poświęcono kontekstowi tego procesu, konfrontacji w regionie bałtyckim, w szczególności na Łotwie, polityki bolszewików, „białych” Rosjan, Niemiec, Wielkiej Brytanii, a w szczególności Rzeczypospolitej. Eksponuje wagę zwycięstwa Wojska Polskiego w wojnie z bolszewikami dla ustabilizowania międzynarodowej pozycji Łotwy. Ważny jego wątek stanowi odtworzony na bazie dokumentów proces kształtowania się granic Republiki Łotewskiej, w szczególności spór o południowo-wschodni okręg Pytałowo (Abrene).

Keywords

EN

Latvia; war of independence; Latvian Provisional National Council; Bolsheviks; export of revolution; Ober-Ost; Kārlis Ulmanis; Zigfrīds Meierovics; Stephen Tallents

PL

Łotwa; wojna wyzwoleńcza; Tymczasowa Rada Narodowa Łotwy; bolszewicy; eksport rewolucji; Ober-Ost; Kārlis Ulmanis; Zigfrīds Meierovics; Stephen Tallents

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2021
• Volume: 53
• Issue: 1
• Pages: 5-40

Dates

published

2021

Contributors

author

Wojciech Materski

• Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/000000022040362X

References

• Administratiwno-tierritorialnyje dielenije Pskowskoj obłasti (1917–2000). Sprawocznik, oprac. O.W. Fiedotow i in., kn. 1, Pskow 2002.
• Andersons E., Latvijas bruņotie spēki un to priekšvēsture, Stokholma 1983. Andersons E., Latvijas vēsture 1914–1920, Stokholma 1967.
• Bachturina A.Ju., Izmienienije administratiwnych granic pribałtijskich gubierni wiesnoj-letom 1917 g., „Wiestnik Rossijskogo Gumanitarnogo Gosudarstwiennogo Uniwiersitieta” 2017, serija „Politołogija. Istorija. Mieżdunarodnyje otnoszenija”, nr 4/2.
• Bischoff J., Die letzte Front 1919. Geschichte der Eisernen Division im Baltikum 1919, Berlin 1935.
• Bleiere D., Butulis I., Feldmanis I., Stranga A., Zunda A., History of Latvia. The 20th Century, Riga 2006.
• Bor’ba za Sowietskuju włast’ w Pribałtikie, red. I.I. Minc, Moskwa 1967.
• Cron H., Geschichte des Deutschen Heeres im Weltkriege 1914–1918, Berlin 1937.
• Daniluk M., Formuła uznania rządu w prawie międzynarodowym, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, nr 20.
• Dišlers K., Ievads Latvijas valststiesību zinātnē, Rīga 1930.
• Dowgiałło W., Inflanty Polskie, „Przegląd Dyplomatyczny: pismo poświęcone zagadnieniom polityki międzynarodowej” 1919, nr 1.
• Eberhardt P., Problematyka narodowościowa Łotwy, „Zeszyty IGiPZ PAN” 1998, nr 54.
• Ezergailis A., The 1917 Revolution in Latvia, „East European Quarterly” 1974, nr 8.
• Grant Watson H.A., An Account of A Mission to the Baltic States in the Year 1919. With a Record of Subsequent Events, Michigan 1957.
• Haig’s Generals, red. I.F.W. Beckett, S.J. Corvi, Barnsley 2009.
• Hehn J. von, Rimscha H. von, Weiss H., Von den baltische Provinzen zu den baltischen Staaten. Beiträge zur Entstehungsgeschichte der Republiken Estland und Lettland, t. I: 1917–1918, t. II: 1919–1920, Marburg 1971.
• Hiden J., The Baltic States and Weimar Ostpolitik, Cambridge 2002.
• Jēkabsons Ē., Początek stosunków Łotwy i Polski: pierwsze kontakty, wiosna–jesień 1919 roku, „Res Historica” 2016, nr 42.
• Jēkabsons Ē., Skład narodowościowy mieszkańców 6 gmin powiatu iłłuksztańskiego w XIX– XX w. jako główny powód sporu terytorialnego między Łotwą a Polską w okresie międzywojennym, w: Granice i pogranicza. Historia codzienności i doświadczeń, t. I, red. M. Liedke, J. Sadowska, J. Trynkowski, Białystok 1999, s. 225–233.
• Kasekamp A., Historia państw bałtyckich, tłum. z ang. A. Żukowska-Maziarska, Warszawa 2013.
• Kiewisz L., Sprawy łotewskie w bałtyckiej polityce Niemiec w latach 1914–1919, Poznań 1970.
• Kinvig C., Krucjata Churchilla. Brytyjska inwazja na Rosję 1918–1920, tłum. z ang. S. Patlewicz, Warszawa 2008.
• Kolendo I.T., Reformy gospodarcze na Łotwie w latach 1918–1940, „Zeszyty Wiejskie” 2014, nr 20.
• Lerhis A., Latvijas Republikas ārlietu dienests 1918–1941, Rīga 2005.
• Łossowski P., Łotwa nasz sąsiad. Stosunki polsko-łotewskie 1918–1939, Warszawa 1990.
• Łossowski P., Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego. Marzec–kwiecień 1919 roku, Warszawa 1976.
• Materski W., W obronie piędzi rodzimej ziemi. Estońsko-sowiecki/rosyjski spór terytorialny 1917–2018, Warszawa 2020.
• Michaluk D., Białoruska Republika Ludowa 1918–1920. U podstaw białoruskiej państwowości, Toruń 2010.
• Miller W., Stumbina E., Komissariat po latyszskim nacyonalnym diełam – prowodnik leninskoj nacyonalnoj politiki, „Uczionyje zapiski Łatwijskogo gosudarstwiennogo uniwiersitieta” 1963, t. L.
• Mirowski M., Rewolucja permanentna Lwa Trockiego. Między teorią a praktyką, Warszawa 2013.
• Neiberg M.S., Jordan D., Historia I wojny światowej. Front Wschodni 1914–1920, tłum. J. Kozłowski, Poznań 2010.
• Nowik G., Odrodzenie Rzeczypospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego 1918–1922, cz. 2: Sprawy zagraniczne, Warszawa 2020.
• Paegle S., Kā Latvijas valsts tapa, Rīga 1923.
• Paluszyński T., Walka o niepodległość Estonii 1914–1920, Poznań 2007.
• Popoff G., The City of the Red Plague. Soviet Rule in a Baltic Town, transl. from rus. J. Robin, Westport 1978.
• Rezmer W., Małe państwa bałtyckie 1918–1940. Próby sojuszy wojskowych, w: Nad Bałtykiem. W kręgu polityki, gospodarki, problemów narodowościowych i społecznych w XIX i XX wieku, red. Z. Karpus, J. Kłaczkow, M. Wołos, Toruń 2005, s. 931–941.
• Rutkiewicz J., Wojsko łotewskie 1918–1940 oraz łotewskie formacje zbrojne 1915–1950, Warszawa 2005.
• Seskis J., Latvijas Valsts izcelsanas pasaules kara notikumu norisē. Atmiņas un apcerējumi (1914–1921), Rīga 1938.
• Skrzypek A., Stosunki polsko-łotewskie, Gdańsk 1997.
• Smirin G., Osnownyje fakty istorii Łatwii, Riga 1999.
• Strauss V., Padomju Latvija un starptautskā kontrrevolūcija, Moskwa 1931.
• Šilde Ā., Latvijas vēsture 1914–1940, valsts tapšana un suverēna valsts, Stockholm 1976.
• Šiliņš J., Padomju Latvija 1918–1919. Vēstures izpētes un popularizēšanas biedrība, Rīga 2013.
• Šiliņš J., Padomju Latvijas militārā un politiskā attīstība (1918. gada decembris – 1919. gada jūnijs), Rīga 2011.
• Szordykowska B., Historia Finlandii, Warszawa 2011.

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2021.1.01

Biblioteka Nauki

2233503