Kard. Wyszyński i abp Wojtyła w „grze” milenijnej władz Polski „ludowej”

• Authors: Rafał Łatka

Title variants

EN

Card. Wyszyński and Abp Wojtyła in the Millennial ‘Game’ of the People’s Poland Authorities

Abstracts

EN

The purpose of the following analysis is to present the actions undertaken by the Polish People’s Republic authorities during the preparations and celebrations of the millennium anniversary against two important hierarchs of the Catholic Church in Poland: Cardinal Stefan Wyszyński and Archbishop Karol Wojtyła. The author describes the role of two bishops during the ‘Great Novena’ and the year of the main millennium celebrations and compares them in the light of party and state documentations.

PL

Celem poniższej analizy jest omówienie działań władz PRL w czasie przygotowań i obchodów milenijnych wobec dwóch ważnych hierarchów polskiego Kościoła: kard. Stefana Wyszyńskiego i abp. Karola Wojtyły. Opisano rolę obydwu biskupów w czasie Wielkiej Nowenny i głównych uroczystości milenijnych oraz dokonano ich porównania w świetle dokumentacji partyjno-państwowej.

Keywords

PL

kard. Stefan Wyszyński; abp Karol Wojtyła; millennium; obchody; działania władz

EN

Card. Stefan Wyszyński; Abp Karol Wojtyła; Millennium; celebrations; actions of the authorities

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2021
• Volume: 53
• Issue: 1
• Pages: 177-196

Dates

published

2021

Contributors

author

Rafał Łatka

• Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej

• https://orcid.org/0000000326504031

References

• Chmiel A., Prasa krajów socjalistycznych o Orędziu biskupów polskich do biskupów niemieckich i obchodach Millenium, w: Millennium polskie. Walka o rząd dusz, Warszawa 2002, s. 150–166.
• Czaczkowska E.K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce 1945–1989, Kraków 2006.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1995.
• Eisler J., Pusty tron, w: idem, Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016, s. 195–206.
• Gucewicz D., Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra Tysiąclecie, Gdańsk 2014.
• Janowski W., Orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich i obchody Tysiąclecia Chrztu Polski Państwowości Polskiej na tle stosunków państwo-Kościół w opiniach i komentarzach zachodnich środków masowego przekazu, w: Millennium polskie. Walka o rząd dusz, Warszawa 2002, s. 121–149.
• Komaniecka M., Inwigilacja Kościoła katolickiego przez SB podczas obchodów millenijnych w 1966 roku w Krakowie, ze szczególnym uwzględnieniem działalności Wydziałów pomocniczych „B”, „T”, „W”, w: Kościół katolicki w czasie komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą, t. II, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2008, s. 109–142.
• Kracik J., Krakowskie Millenium, w: Karol Wojtyła jako biskup krakowski, red. T. Pieronek, R.M. Zawadzki, Kraków 1998, s. 251–252.
• Krawczak T., Orędzie biskupów polskich w ocenie struktur partyjnych i Służby Bezpieczeństwa, w: Pojednanie i polityka. Polsko-niemieckie inicjatywy pojednania w latach sześćdziesiątych XX wieku a polityka odprężenia, red. F. Boll, W.J. Wysocki, K. Zimmer, Warszawa 2010, s. 152–157.
• Ku prawdzie i wolności. Komunistyczna bezpieka wobec kard. Karola Wojtyły, red. J. Marecki, F. Musiał, oprac. J. Marecki, M. Lasota, R. Szczęch, Kraków 2009.
• Lasota M., Donos na Wojtyłę. Karol Wojtyła w teczkach bezpieki, Kraków 2006.
• Lasota M., Działania aparatu PRL wobec kard. Karola Wojtyły w latach 1967–1978. Wybrane zagadnienia, w: Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. III, red. J. Szczepaniak, M. Lasota, Kraków 2010, s. 9–56.
• Lasota M., Małopolska, w: Milenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa 2006, s. 196–213.
• Łatka R., Czy prymasa Wyszyńskiego możemy określać mianem realisty politycznego?, w: Realizm polityczny, red. R. Łatka, „Politeja” 2013, nr 25, s. 201–212.
• Łatka R., Koniec odwilży w relacjach państwo-Kościół (1957–1958) z perspektywy Prymasa Stefana Wyszyńskiego, w: Christus vincit. Księga dedykowana Biskupowi Edwardowi Frankowskiemu w 80. rocznicę urodzin, red. nauk. M. Krzysztofiński, J. Wołczański, Rzeszów 2017, s. 313–334.
• Łatka R., Polityka władz Polski „ludowej” wobec Kościoła katolickiego w latach 1944–1979 (przypadek krakowski), „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2014, nr 39, s. 175–188.
• Łatka R., Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1980–1989, Kraków 2016.
• Łatka R., Rywalizacja państwo-Kościół w czasie obchodów millenijnych na przykładzie województwa krakowskiego, w: Pół wieku Milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów tysiąclecia chrztu Polski. (1956–1966/1967). Studia i materiały, red. B. Noszczak, Warszawa 2018, s. 679–705.
• Madajczyk P., Na drodze do pojednania. Wokół orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku, Warszawa 1994.
• Madajczyk P., „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie…”, „Więź” 1990, nr 9.
• Marek Ł., „Kler to nasz wróg”. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na terenie województwa katowickiego w latach 1956–1970, Katowice 2009.
• Marek Ł., Priorytety polityki wyznaniowej władz w okresie Gomułki, w: Priorytety polityki wyznaniowej władz Polski „ludowej”, red. R. Łatka, „Glaukopis” 2016, nr 32, s. 254–285.
• Milenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa 2006.
• Millennium polskie. Walka o rząd dusz, Warszawa 2002.
• Musiał F., „Do współpracy z nami dobierać…” Pierwsze lata działalności Wydziału IV SB KW MO w Krakowie, w: idem, Raj grabarzy Narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce „ludowej” 1945–1989, Kraków 2010, s. 280–309.
• Natanek P., Obchody millenium w archidiecezji krakowskiej, w: Studia i rozprawy ofiarowane profesorowi Tytusowi Górskiemu, Kraków 2003, s. 151–163.
• Nitecki P., Prymas Tysiąclecia, w: W służbie Boga i Polski. Komunistyczna bezpieka wobec kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. J. Marecki, F. Musiał, oprac. J. Marecki, P. Nitecki, R. Szczypta-Szczęch, Kraków 2014, s. 9–23.
• Noszczak B., „Sacrum” czy „profanum”? Spór o istotę obchodów Milenium polskiego (1949– 1966), Warszawa 2002.
• Obchody Millenium na Uchodźstwie. W 50. rocznicę, red. R. Łatka, J. Żaryn, Warszawa 2016.
• Pół wieku Milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski (1956–1966/1967). Studia i materiały, red. B. Noszczak, Warszawa 2018.
• Raina P., Kardynał Wyszyński. Konflikty roku milenijnego 1966, Warszawa 2000.
• Raina P., „Te Deum” narodu polskiego. Obchody Tysiąclecia Chrztu Polski w świetle dokumentów kościelnych, Olsztyn 1991.
• Ryś G., O krakowskie aggiogramento. Archidiecezja krakowska pod rządami arcybiskupa Wojtyły (1963–1978), w: Kościół krakowski w tysiącleciu, Kraków 2000, s. 451–481.
• Stępień S., Sobór Watykański II i orędzie Episkopatu Polski do biskupów niemieckich, w: Milenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa 2006, s. 44–51.
• Szczepaniak J., „Wierny” aż do śmierci. Tajemna historia ks. Mieczysława Satory, w: Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. I, red. J. Szczepaniak, R. Terlecki, Kraków 2007, s. 79–134.
• Szot A., Sychowicz K., Białostockie millenium. Białystok na millenijnym szlaku. Obchody tysiąclecia chrztu Polski (1966 r.), Białystok 2006.
• Teczki Wojtyły, Kraków 2003.
• W służbie Boga i Polski. Komunistyczna bezpieka wobec kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. J. Marecki, F. Musiał, oprac. J. Marecki, P. Nitecki, R. Szczypta-Szczęch, Kraków 2014.
• Wokół orędzia. Kardynał Bolesław Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2009.
• Zapomniany rok 1966. W XXX rocznicę obchodów Milenium Chrztu Polski, red. L. Mażewski, W. Turek, Gdańsk 1996.
• Zieliński Z., Wielka Nowenna na tle powojennych losów Kościoła w Polsce, w: Ecclesia Posnaniensis. Opuscula Mariano Banaszak septuagenario dedicata, Poznań 1998, s. 273–288.
• Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2021.1.07

Biblioteka Nauki

2233497