Działalność aparatu cenzury z perspektywy lokalnej jako przyczynek do badań nad stalinizmem w Polsce

• Authors: Kamila Kamińska-Chełminiak

Title variants

EN

The Censorship Apparatus from a Local Perspective as a Contribution to the Research on Stalinism in Poland

Abstracts

EN

The article presents the scope and operational mechanism of the local censorship apparatus (at the level of provinces, districts, and communes), particularly the socio-political officials performing censorship functions in the countryside. Analysing their activity, one can notice many interesting attitudes uncharacteristic of totalitarian power, such as sabotaging directives and instructions sent from the centre, long-term disregard for directives from superiors, failing to turn up for work, failing to observe state secrets, failing to comply with instructions from the Main Office for the Control of the Press, Publications and Public Performances.

PL

Artykuł przybliża zakres i mechanizm działania aparatu cenzury szczebla lokalnego (na poziomie województwa, powiatu i gminy), w szczególności zaś referentów społeczno-politycznych pełniących funkcje cenzorskie na prowincji. Analizując ich działalność, można dostrzec wiele interesujących postaw niecharakterystycznych dla totalitarnej władzy, takich jak sabotowanie dyrektyw i instrukcji przysyłanych z centrum, długotrwałe ignorowanie poleceń zwierzchników, niestawianie się w pracy, nieprzestrzeganie tajemnicy państwowej, niewywiązywanie się z poleceń Urzędu Głównego.

Keywords

EN

censorship; Stalinism; Main Office for the Control of the Press, Publication and Public Performances; Voivodeship Office for the Control of the Press, Publication and Public Performances; People’s Poland

PL

cenzura; stalinizm; Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; Wojewódzkie Urzędy Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; PRL

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2022
• Volume: 54
• Issue: 2
• Pages: 131-151

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamila Kamińska-Chełminiak

• Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego

• https://orcid.org/0000000260820444

References

• Anculewicz Z., „Odwilż w olsztyńskiej cenzurze”. Działalność Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Olsztynie w latach 1954–1958, w: Cenzura w PRL. Analiza zjawiska, red. nauk. Z. Romek, K. Kamińska-Chełminiak, Warszawa 2017, s. 319–340.
• Brzeziński Z.K., Friedrich C.J., Totalitarian Dictatorship and Autocracy, New York 1956.
• Budrowska K., Literatura i pisarze wobec cenzury PRL 1948–1958, Białystok 2009.
• Dramat i teatr w dokumentach GUKPPiW, red. nauk. K. Budrowska, M. Budnik, K. Kościewicz, Białystok 2017.
• Dunham V.S., In Stalin’s Time. Middleclass Values in Soviet Fiction, Cambridge 1976.
• Dunham V.S., Soviet Society and Culture. Essays In Honor, Cambridge 1988.
• Eisler J., Stalinizm – pojęcie, cechy konstytutywne, specyfika polska, w: idem, Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016, s. 173–185.
• Fitzpatrick Sh., Everyday Stalinism. Ordinary Life in Extraordinary Times. Soviet Russia in the 1930s, Oxford 1999.
• Fitzpatrick Sh., New Perspectives on Stalinism, „The Russian Review” 1986, t. XLV, nr 4, s. 357–373.
• Fitzpatrick Sh., Stalin’s Peasants. Resistance and Survival in the Russian Village after Collectivization, Oxford 1994.
• Fitzpatrick Sh., The Cultural Front. Power and Culture in Revolutionary Russia, Oxford 1992.
• Fitzpatrick Sh., The Russian Revolution, Cambridge 2001.
• Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, Warszawa 2003.
• Gogol B., „Fabryka fałszywych tekstów”. Z działalności Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku w latach 1945–1958, Warszawa 2012.
• Gogol B., Pomorze Gdańskie w zapisach i ingerencjach peerelowskiej cenzury na przykładzie materiałów Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku w latach 1945–1970, w: Gdańsk 1945–1990. Materiały, studia, analizy, t. I, red. nauk. E. Kizik, M. Golon, Gdańsk–Warszawa 2017, s. 110–134.
• Gorâeva Т.М., Blickrig v Polšu, w: eadem, Isklûčit’ vsiakie upominania… Očerki istorii sovetskoj cenzury, Minsk–Moskva 1995, s. 109.
• Jarosz D., Polacy a stalinizm 1948–1956, Warszawa 2000.
• Jarosz D., Różne oblicza PRL, w: Polska ludowa 1944–1956, red. P. Dybicz, Warszawa 2014, s. 19.
• Jarosz D., Rzeczy, ludzie, zjawiska. Studia z historii społecznej stalinizmu w Polsce, Warszawa 2017.
• Kamińska-Chełminiak K., Cenzura w Polsce 1944–1960. Organizacja, kadry, metody pracy, Warszawa 2019.
• Kersten K., Stalinizm w Polsce, „Tygodnik Solidarność” 1989, nr 3.
• Miernik I., Państwowa Organizacja Imprez Artystycznych „ARTOS” 1950–1954, Toruń 2005.
• Miernik I., Państwowa Organizacja Imprez Artystycznych „ARTOS” w latach 1950–1954 i jej funkcjonowanie, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2005, t. VII, s. 123–152.
• Nowak P., Cenzura wobec rynku książki. Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu w latach 1946–1955, Poznań 2012.
• Patelski M., „Czujni strażnicy demokracji” ludowej. Urząd cenzury w województwie opolskim 1950–1990, Opole 2019.
• Patelski M., Działania Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Opolu wobec lokalnych środowisk dziennikarskich w latach 1950–1956, w: Nadzorcy. Ludzie i struktury władzy odpowiedzialni za działania wobec środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich, red. S. Ligarski, G. Majchrzak, Warszawa 2017, s. 125–144.
• Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1945–1980, Warszawa 2003.
• Werblan A., Stalinizm w Polsce, Warszawa 2009.

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2022.2.07

Biblioteka Nauki

2233719