Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 1: Członek Delegacji Nadzwyczajnej Tymczasowego Naczelnika Państwa

• Authors: Mariusz Wołos

Title variants

EN

Two Missions of Captain Bolesław Długoszowski ‘Wieniawa’ to Paris in 1919. Part 1: Member of the Extraordinary Delegation of the Temporary Chief of State

Abstracts

EN

The article aims to discuss two diplomatic and military missions to Paris carried out by Bolesław Długoszowski (aka ‘Wieniawa’) in the first half of 1919. In both cases, he was an envoy of Józef Piłsudski, whose interests he represented in France during the Paris Peace Conference. While there, Długoszowski dealt with crucial problems related to the reconstruction of the Polish state, including strengthening its military potential and establishing relations with the Entente powers and the Polish National Committee.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch misji dyplomatyczno-wojskowych Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w pierwszej połowie 1919 r. W obu przypadkach był on wysłannikiem Józefa Piłsudskiego, którego interesy reprezentował we Francji w okresie paryskiej konferencji pokojowej. W trakcie misji Długoszowski zajmował się kluczowymi problemami związanymi z odbudową państwa polskiego, w tym wzmocnieniem jego potencjału militarnego, nawiązaniem stosunków z państwami ententy oraz Komitetem Narodowym Polskim.

Keywords

PL

Bolesław Wieniawa-Długoszowski; Józef Piłsudski; Roman Dmowski; dyplomacja polska 1918–1939; paryska konferencja pokojowa; Komitet Narodowy Polski; Francuska Misja Wojskowa w Polsce

EN

Bolesław Wieniawa-Długoszowski; Józef Piłsudski; Roman Dmowski; Polish diplomacy 1918–1939; Paris Peace Conference; Polish National Committee; French Military Mission to Poland

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2022
• Volume: 54
• Issue: 4
• Pages: 25-60

Dates

published

2022

Contributors

author

Mariusz Wołos

• Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

• https://orcid.org/0000000169431069

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Księgi metrykalne gmin ewangelicko-augsburskiego i helweckiego wyznania
• Archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, Nowy Jork: Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza; Archiwum Michała Mościckiego
• Российский государственный военный архив, Москва: Polskie instytucje burżuazyjne i organizacje polityczne z okresu I wojny światowej 1914–1918
• „Głos Ewangelicki”, 19 XII 1937
• „L’Écho de France”, 31 XII 1918
• „L’Écho de Paris”, 5 I 1919
• „L’Éclair”, 5 I 1919
• „L’Excelsior”, 5 I 1919
• „L’Homme Libre”, 29 XII 1918
• „L’Humanité”, 25 I 1919
• „L’Information Financière, Économique et Politique”, 4 I 1919
• „La Dépêche de Brest”, 5 I 1919
• „La Lanterne”, 29 XII 1918
• „Le Petit Parisien”, 5 I 1919
• „Le Populaire”, 6 I 1919
• „Le Radical”, 29 XII 1918
• „Le Temps”, 29 XII 1918, 5 I 1919
• Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Warszawa 1990.
• Dłuski K., Wspomnienia z Paryża od 4.I do 10.VII 1919 r., Warszawa 1920.
• Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. II: 15 X 1918 – 23 VI 1919, przedmowa i oprac. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak, A. Wątor, Szczecin 2013.
• Front wschodni 8 X 1918 – 31 XII 1919. Dokumenty operacyjne. Część I (8 X 1918 – 6 II 1919), oprac. i przyg. do druku zespół pod kierunkiem G. Nowika i D. Koresia, Warszawa 2021.
• Grabski S., Pamiętniki, t. II, do druku przygotował i wstępem opatrzył W. Stankiewicz, Warszawa 1989.
• Haller J., Pamiętniki. Z wyborem dokumentów i zdjęć, Łomianki 2015.
• Journal du Général Edmond Buat 1914–1923, oprac. F. Guelton, przedmowa G.H. Soutou, Paris 2015.
• Libera P., Paryska misja Stanisława Hempla (1918–1919), „Zeszyty Historyczne” 2009, nr 170, s. 137–183.
• O niepodległą i granice, t. VI: Komitet Narodowy Polski. Protokoły posiedzeń 1917–1919, oprac. M. Jabłonowski, D. Cisowska-Hydzik, Warszawa–Pułtusk 2007.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference, 1919, t. II, Washington 1942.
• Piłsudski J., Pisma zbiorowe. Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych, t. V, red., wstęp i oprac. K. Świtalski, Warszawa 1937.
• Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1918 listopad–grudzień, red. S. Dębski, współpr. P. Długołęcki, Warszawa 2008.
• Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1919 styczeń–maj, red. S. Dębski, Warszawa 2016.
• Prasa zagraniczna o Polsce. Listopad 1918 – luty 1919, red. W. Borodziej, J. Brzegowy, B. Gajos, N. Hetmańska, M. Laskowska, Warszawa 2018.
• Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1923, t. I: Gabinet Jędrzeja Moraczewskiego 18 listopada 1918 – 16 stycznia 1919, oprac. M. Kornat, P. Libera, Warszawa 2020.
• Romer J.E., Pamiętniki, wstęp i oprac. J. Odziemkowski, Warszawa 2011.
• Sokolnicki M., Emisariusz Niepodległej. Wspomnienia z lat 1896–1919, Warszawa 2019.
• Sokolnicki M., W służbie Komendanta, „Kultura” 1953, nr 12/74, s. 75–106.
• Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1900, Nowy Sącz 1900.
• Tajne rokowania polsko-radzieckie w 1919 r. Materiały archiwalne i dokumenty, zebrała i oprac. W. Gostyńska, Warszawa 1986.
• Trawiński W.H., Odyseja Polskiej Armii Błękitnej, oprac. i wstępem poprzedził W. Suleja, Wrocław i in. 1989.
• Wieniawa-Długoszowski B., Wymarsz i inne wspomnienia, zebrał, oprac. i wstępem poprzedził R. Loth, Warszawa 1992.
• Zaleski A., Wspomnienia, oprac. wstęp i przypisy K. Kania, K. Kloc, P.M. Żukowski, tłum. E. Gołębiowska, Warszawa 2017.
• Советско-польские отношения в 1918–1945 гг. Сборник документов в четырех томах, т. I: 1918–1926, ред. М.М. Наринский, А.В. Мальгин, Москва 2017.
• Barré J.L., Le Seigneur-Chat. Philippe Berthelot, 1866–1934, Paris 2022.
• Dworzyński W., Wieniawa. Poeta – żołnierz – dyplomata, Warszawa 1993.
• Gmurczyk-Wrońska M., Pozyskać Francję. Zabiegi Józefa Piłsudskiego o wsparcie Francji po I wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze” 2019, nr 2, s. 247–263.
• Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939), Warszawa 2013.
• Jędrzejewicz W., Cisek J., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935, t. II: 1916–1920, Kraków–Łomianki 2006.
• Katalog rękopisów Biblioteki Polskiej w Paryżu, t. XV: Archiwum Kazimierza Woźnickiego (1878–1949). Archiwa Komitetu Narodowego Polskiego i Delegacji Polskiej na Konferencję Pokojową w Paryżu (1917–1920). Rękopisy nr 3311–3670, oprac. A. Roszkowski, Paryż–Warszawa 2020.
• Kloc K., Michał Sokolnicki 1880–1967. Piłsudczyk – historyk – dyplomata, Kraków 2018.
• Kloc K., Piłsudski. Studium fenomenu Komendanta, Kraków 2021.
• Kornat M., Wołos M., Józef Beck. Biografia, Kraków 2020.
• Latos T., Sujkowski Antoni Zygmunt, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XLV, Warszawa– Kraków 2007–2008, s. 382–385.
• Le Crédit National, établissement de crédit à moyen et long terme, „Revue Économique” 1951, t. II, nr 5, s. 657–674.
• Majchrowski J.M., Pierwszy ułan Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1993.
• Majchrowski J.M., Ulubieniec Cezara. Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Zarys biografii, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
• Nowak A., Polska i trzy Rosje. Polityka wschodnia Piłsudskiego i sowiecka próba podboju Europy w 1920 roku, Kraków 2021.
• Nowik G., Odrodzenie Rzeczypospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego 1918–1922, cz. 2: Sprawy zagraniczne, Warszawa 2020.
• Orłowski M., Generał Józef Haller 1873–1960, Kraków 2007.
• Pertek J., Możdżeński Leonard, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, Wrocław–Warszawa– Kraków–Gdańsk 1977, s. 173–174.
• Piotrowski J., Generał Stefan Hubicki. Żołnierz, polityk, lekarz (1877–1955), Wrocław 2009.
• Piskor T., Wyprawa wileńska, Warszawa 1919.
• Pobóg-Malinowski W., Wrzosek A., Dłuski Kazimierz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946, s. 189–193.
• Porte R., Haute-Silésie 1920–1922. Laboratoire des leçons oubliées de l’armée française et perceptions nationales, Paris 2009.
• Sandomierski K., Polska Wojskowa Misja Zakupów w Paryżu w latach 1919–1920, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978, nr 4, s. 66–75.
• Schramm T., Francuskie misje wojskowe w państwach Europy Środkowej 1919–1938, Poznań 1987.
• Sibora J., Dyplomacja polska w I wojnie światowej, Warszawa 2013.
• Suleja W., „Mundur na nim szary…” Rzecz o Józefie Piłsudskim (1867–1935), Warszawa 2018.
• Uwijała P., Polska Wojskowa Misja Zakupów w Paryżu w latach 1919–1921. Pozyskiwanie i transport zagranicznego materiału wojennego dla Wojska Polskiego w okresie wojny polsko-sowieckiej, Grajewo 2021.
• Uwijała P., Powstanie i początkowa działalność Polskiej Wojskowej Misji Zakupów w Paryżu w okresie marzec–kwiecień 1919 roku. Charakterystyka pierwszych tygodni pracy na terenie Francji, „Wieki Stare i Nowe” 2019, t. XIV, s. 203–228.
• Vernon G., Belonging and betrayal… Bronia’s story. A fictional biography of Bronisława Wieniawa Długoszowska, [b.m.w.] 2013.
• Wandycz P., Henrys i Niessel. Dwaj pierwsi szefowie Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce 1919–1921, w: idem, Polska a zagranica, Paryż 1986, s. 49–70.
• Wołos M., Generał dywizji Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Biografia wojskowa, Toruń 2000.
• Wołos M., Piłsudczycy w kuluarach paryskiej konferencji pokojowej, w: Ład wersalski i zmiany terytorialne w Europie po I wojnie światowej, red. J. Kłaczkow, Z. Girzyński (w druku).

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2022.4.02

Biblioteka Nauki

2233826