„Kto oni są?” Propaganda antysowiecka w niemieckich broszurach polskojęzycznych z okresu II wojny światowej

• Authors: Wojciech Grott

Title variants

EN

“Who Are They?” Anti-Soviet Propaganda in German Polish-Language Pamphlets from the Second World War Period

Abstracts

EN

After 22 June 1941, the German occupier launched an anti-communist propaganda campaign on the Polish lands. The tool for its implementation became, among others, brochures written in Polish, portraying the Soviet Union as a country threatening European civilisation and wishing to destroy Polishness. For this reason, much space was devoted to the Soviet-occupied eastern Polish areas, showing the brutality of everyday life under Soviet rule.

PL

Po 22 VI 1941 r. na ziemiach polskich okupant niemiecki zapoczątkował propagandową akcję antykomunistyczną. Narzędziem jej realizacji stały się m.in. broszury w języku polskim, w których zawarto treści ukazujące Związek Sowiecki jako kraj zagrażający europejskiej cywilizacji i pragnący zniszczyć polskość. Z tego względu sporo miejsca poświęcono w nich sprawie okupowanych przez Sowietów wschodnich obszarów polskich, ukazując brutalność życia codziennego pod sowieckim panowaniem.

Keywords

PL

niemiecka propaganda; II wojna światowa; piśmiennictwo; Generalne Gubernatorstwo; antykomunizm; antysemityzm

EN

German propaganda; the Second World War; literature; General Government; anti-communism; anti-Semitism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Dzieje Najnowsze
• Year: 2023
• Volume: 55
• Issue: 1
• Pages: 101-123

Dates

published

2023

Contributors

author

Wojciech Grott

• Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
• Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego

• https://orcid.org/0000000282766354

References

• Archiwum Akt Nowych: Armia Krajowa, Rząd Generalnego Gubernatorstwa w Krakowie
• Burdecki F., Rewolucja europejska. Przemówienie wygłoszone dnia 21 kwietnia 1944 roku do górników Kopalni Soli w Wieliczce, Warszawa–Kraków 1944.
• Ciesielski A., Katyń, Warszawa 1943.
• Dąbrowski S., W szponach czerwonych władców. Przeżycia młodej Polki, Warszawa 1942.
• Dembiński O., Burza nad lasem, Warszawa 1942.
• Drugie postanowienie wykonawcze do rozporządzenia z dnia 26 października 1939 r. o wydawaniu druków. Z dnia 5 września 1940 r., „Verordnungsblatt für das Generalgouvernement” 1940, cz. 2, nr 61, s. 487–492.
• Golubowa N., Wyzwolona kobieta, Warszawa 1943.
• Klug K., Największe niewolnictwo w historii świata. Sprawozdanie z rzeczywistych przeżyć w obozach karnych G.P.U., oprac. K. Neuscheler, Warszawa 1943.
• Kowalewski Z., Śmiertelny wróg Chrześcijaństwa, Warszawa 1943.
• Kowalewsky Z., Żydzi się przedstawiają!, Warszawa 1944.
• Kremer H., Z życia obywatela sowieckiego, Warszawa 1943.
• Kto nam pomoże?, Kraków 1943–1944.
• Los kobiet pod żydowsko-bolszewickim knutem, [b.m.d.w.].
• Maski władców czerwonego Kremla, [b.m.d.w.].
• Masowe morderstwo w lesie katyńskim. Sprawozdanie na podstawie urzędowych danych i dokumentów, Kraków 1943–1944.
• Raj robotników i chłopów, Warszawa 1943.
• Rozporządzenie o wydaniu utworów drukarskich z dnia 26 października 1939 r., „Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzten polnischen Gebiete” 1939, nr 1, s. 1–8.
• Rozporządzenie o wydawnictwach w Generalnym Gubernatorstwie z dnia 31 października 1939 r., „Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzten polnischen Gebiete” 1939, nr 3, s. 18–23.
• Służyłem w dywizji Tadeusza Kościuszki, Warszawa 1943.
• Sołoniewicz I., Dzieci za drutem kolczastym. Dziewczynka z lodem, Poznań 1938.
• Sołoniewicz I., Dzieci za drutem kolczastym, Warszawa 1943.
• Sołoniewicz I., Kolonia dziecięca, „Karta” 2007, nr 51, s. 32–46.
• Studnicki W., Rządy Rosji Sowieckiej we wschodniej Polsce 1939–1941, Warszawa 1943.
• Ucieczka z piekła, Warszawa 1943.
• Wąsowicz W., Niemurowane więzienie, Warszawa 1942.
• Zdrojewski F., Tak było…, Warszawa 1942.
• Adamska J., Las Katyński w latach 1940–1943, Warszawa 2021.
• Cytowska E., Szkice z dziejów prasy pod okupacją niemiecką (1939–1945), Warszawa–Łódź 1986.
• Dmitrów E., Obraz Rosji i Rosjan w propagandzie narodowych socjalistów 1933–1945. Stare i nowe stereotypy, Warszawa 1997.
• Dobroszycki L., Reptile Journalism. The official Polish-Language Press under the Nazis, 1939–1945, New Haven 1994.
• Głowiński T., O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000.
• Jankowski S.M., Kotarba R., Literaci a sprawa katyńska – 1945, Kraków 2003.
• Jockheck L., Propaganda im Generalgouvernement. Die NS-Besatzungspresse für Deutsche und Polen 1939–1945, Osnabrück 2006.
• Korol-Chudy A., „Czy chcecie, by was nadal wodzono za nos?” Propaganda niemiecka wobec żołnierzy 2. Korpusu Polskiego we Włoszech. Cele – środki – motywy, w: Za naszą i waszą wolność. Bitwa o Monte Cassino z perspektywy polskiej i włoskiej, red. C. Salmieri, Katowice 2017, s. 113–139.
• Król E.C., Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 2006.
• Król E.C., Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945. Studium organizacji, treści, metod i technik masowego oddziaływania, Warszawa 1999.
• Landau L., Kronika lat wojny i okupacji, t. II: Grudzień 1942 – czerwiec 1943, Warszawa 1962.
• Mackiewicz M., Lenino – z nieludzkiej ziemi w piekło frontu wschodniego, „Poligon” 2014, nr 5, s. 14–53.
• Madajczyk Cz., Dramat katyński, Warszawa 1989.
• Piątkowski S., Okupacja i propaganda. Dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa w publicystyce polskojęzycznej prasy niemieckiej (1939–1945), Lublin–Radom 2013.
• Piątkowski S., „Wojsko żydokomuny”. Obraz polskich jednostek walczących u boku Armii Czerwonej w propagandzie niemieckiej lat 1943–1945, w: Żydzi i Wojsko Polskie w XIX i XX wieku, red. T. Domański, E. Majcher-Ociesa, Warszawa–Kielce 2020, s. 279–302.
• Piątkowski S., Zbrodnia katyńska i jej konteksty w publicystyce polskojęzycznych dzienników niemieckich Generalnego Gubernatorstwa z lat 1943–1945, w: Polska pod okupacją 1939–1945, t. III, Warszawa 2019, s. 15–43.
• Piątkowski S., Życie codzienne Polaków w Generalnym Gubernatorstwie w świetle ogłoszeń drobnych polskojęzycznej prasy niemieckiej, Warszawa 2021.
• Szarota T., Jawne wydawnictwa i prasa w okupowanej Warszawie, w: Warszawa lat wojny i okupacji, z. 2, [red. K. Dunin-Wąsowicz, J. Kaźmierska, H. Winnicka], Warszawa 1972, s. 139–167.
• Szarota T., Miejsca zbrodni z lat 1939–1945 – zachowane w pamięci, odchodzące w zapomnienie, na nowo odkryte po dziesięcioleciach, „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2003, nr 1, s. 51–60.
• Urbanowicz M., Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Kraków 2003.
• Wolsza T., Dotyk Katynia. Wojenne i powojenne losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 roku, Poznań 2018.
• Wolsza T., Gadzinówki przed sądem Polski Ludowej (1946–1949), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2014, t. XII, s. 349–381.
• Woźniakowski K., Niemiecka polskojęzyczna prasa „gadzinowa” czasów II wojny światowej 1939–1945 (próba syntetycznego spojrzenia), „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2004, t. VIII, s. 79–124.
• Woźniakowski K., W kręgu jawnego piśmiennictwa literackiego Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1997.
• Wójcik W., Prasa Gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1988.

Identifiers

DOI

10.12775/DN.2023.1.05

Biblioteka Nauki

2234860