Szkoła Szymona Askenazego: przypadek Kazimierza Woźnickiego (1878–1949)

• Authors: Mariola Hoszowska

Title variants

EN

The School of Szymon Askenazy: The Case of Kazimierz Woźnicki (1878–1949)

Abstracts

EN

Szymon Askenazy was one of the most eminent Polish historians of the late nineteenth and the early twentieth centuries. At the University of Lwów, he created a historical school from which outstanding scholars emerged. Its hallmark was the publishing series entitled “Monographs in Modern History”. Askenazy’s private seminar was attended by students representing various political views. Among them was a strong group of National Democracy sympathisers and members of the Association of the Polish Youth “Zet”. Kazimierz Woźnicki, associated with it, did not study in Lwów but cooperated with Askenazy, who saw in him a well-educated representative of the younger generation, capable not only of meeting academic challenges but also of becoming involved in the defence of the Polish cause.

PL

Szymon Askenazy był jednym z najwybitniejszych polskich historyków przełomu XIX i XX w. Na Uniwersytecie Lwowskim stworzył szkołę historyczną, z której wyszli wybitni badacze. Jej wizytówką była seria wydawnicza Monografie w zakresie dziejów nowożytnych. W prywatnym seminarium Askenazego uczestniczyli studenci reprezentujący szerokie spektrum poglądów politycznych. Silna była wśród nich grupa sympatyków endecji i członków Związku Młodzieży Polskiej ZET. Związany z nią Kazimierz Woźnicki we Lwowie nie studiował, ale podjął współpracę z Askenazym, który widział w nim dobrze wykształconego przedstawiciela młodego pokolenia, zdolnego sprostać nie tylko wyzwaniom naukowym, ale i zaangażować się w obronę sprawy polskiej.

Keywords

EN

Szymon Askenazy; Kazimierz Woźnicki

PL

Szymon Askenazy; Kazimierz Woźnicki

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Kwartalnik Historyczny
• Year: 2023
• Volume: 130
• Issue: 3
• Pages: 529-564

Dates

published

2023

Contributors

author

Mariola Hoszowska

• Instytut Historii, Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000314751561

References

• Askenazy Szymon, Bezrobocie szkolne (W kwestii strajku szkolnego), „Biblioteka Warszawska” 3, 1905, s. 1–13.
• Askenazy Szymon, Fürst Joseph Poniatowski 1763–1813, F.A. Perthes, Gotha 1912.
• Askenazy Szymon, Książę Józef Poniatowski 1763–1813. Wydanie jubileuszowe, ozdobione 152 rycinami, wyd. K. Rzepeckiego, Poznań 1913.
• Askenazy Szymon, Le prince Joseph Poniatowski maréchal de France (1763–1813), tłum. B. Kozakiewicz, Paul Cazin, Plon-Nourrit, Paris 1921.
• Askenazy Szymon, Listy Mablego, „Kwartalnik Historyczny” 14, 1900, s. 229–238.
• Askenazy Szymon, Mably (1709–1785), „Ateneum” 1, 1886, s. 410–430.
• Askenazy Szymon, [rec.] Waliszewski K.: Le roman d’une imperatrice. Catherine II de Russie. D’après ses mémoires, sa correspondance et les documents inédits des archives d’état. Paris, Plon Nourrit Cie, 5 édition, 1893 str. XI, 618. Tenże: Autour d’un trône. Catherine II de Russie. Ses collaborateurs, ses amis, ses favoris. Paris, Plon Nourrit Cie, 1894 str. VII, 472, „Kwartalnik Historyczny” 11, 1897, s. 178–183.
• Askenazy Szymon, Prince Joseph Poniatowski maréchal de France (1763–1813). Discours prononcé à la fête du Centenaire à Cracovie, tłum. Henri Grappin, Paris 1915.
• Górski Wojciech, Wspomnienia. Sześćdziesiąt lat pracy na niwie pedagogicznej, Fundacja W. i A. Górskich i Rodziny, Warszawa 1937.
• J.K., Pięćdziesięciolecie J. Lelewela w Paryżu i Brukseli, „Tygodnik Ilustrowany” 1911, 26, s. 514.
• Kipa Emil, Prawda o Askenazym, w: Emil Kipa, Studia i szkice historyczne, Ossolineum, Warszawa 1959.
• Kochanowski Jan Karol, Dziejopisarstwo polskie w latach 1903–1907 (Dokończenie), „Przegląd Narodowy” 3, 1909, 4, s. 421–441.
• Książę Józef Poniatowski †19 października 1813. Przemówienie w 100 rocznicę zgonu na obchodzie w Starym Teatrze w Krakowie wygłosił Szymon Askenazy, Księgarnia E. Wende i Spółka, Kraków–Warszawa 1913.
• Les Mémoires de Jean-Chrisostome Pasek Gentilhomme Polonais, (1656–1688), tłum. i oprac. Paul Cazin, Societété d’édition „Les Belles Lettres”, Paris 1922 (Collection de Littérature Polonaise).
• Łempicki Stanisław, Wspomnienia ossolińskie, Ossolineum, Wrocław 2006.
• Observations politiques à propos de la lettre d’un Polonais a un ministre russe, Plon-Nurrit, Paris 1905.
• Plutyński Antoni, Szymon Askenazy we Lwowie. 2. Wspomnienia i impresje, „Polska Zbrojna” 1935, 207, s. 5.
• Płygawko Danuta, Listy Adama Skałkowskiego do Kazimierza Woźnickiego (1908–1911) ze zbiorów Biblioteki Polskiej w Paryżu, „Biblioteka” 2004, 8 (17), s. 97–121.
• Płygawko Danuta, Listy Stefana Dąbrowskiego do Kazimierza Woźnickiego w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu, cz. 1: 1901–1905, „Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu” 2 1993, s. 65–133.
• Płygawko Danuta, Listy Stefana Dąbrowskiego do Kazimierza Woźnickiego w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu, cz. 2: 1906–1937, „Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu” 3, 1996, s. 149–202.
• Profile literackie. Szymon Askenazy, „Tygodnik Ilustrowany” 1909, 24, s. 478.
• R-ski M., Polskie biuro prasowe w Paryżu, „Tygodnik Ilustrowany” 1909, 24, s. 480.
• Skałkowski Adam, Trzej polscy historycy, „Dziennik Poznański” 1935, 298, s. 7.
• Sorel Albert, Sprawa Wschodnia w XVIII w. Pierwszy podział Polski i traktat Kainardżyjski, przełożyli z upoważnienia autora słuchacze Uniwersytetu Lwowskiego z przedmową Szymona Askenazego, Lwów 1903.
• St. Gr., Seminarium prof. S. Askenazego, „Tygodnik Ilustrowany” 1906, 31, s. 609.
• Woźnicki Kazimierz, Dwa listy Bronisława Trentowskiego do Joachima Lelewela, „Biblioteka Warszawska” 2, 1905, s. 366–371.
• Woźnicki Kazimierz, Leleweliana, „Tygodnik Literacki” 1907, 51, s 1037–1040.
• Woźnicki Kazimierz, Materiały do życiorysu Joachima Lelewela, „Biblioteka Warszawska” 3, 1906, s. 165–169, 351–362.
• Woźnicki Kazimierz, Przedstawiciele inteligencji europejskiej a Polska. U Prof. Seignobosa, „Tygodnik Ilustrowany” 1907, 14, s. 290.
• Woźnicki Kazimierz, Ruch piśmienniczy we Francji, „Biblioteka Warszawska” 2, 1907, s. 94–113; 3, s. 74–91.
• Woźnicki Kazimierz, W sprawie katedry literatury polskiej na Sorbonie, „Tygodnik Ilustrowany” 1911, 24, s. 469.
• Woźnicki Kazimierz, Wspomnienia paryskie o Romanie Dmowskim, „Polityka Narodowa. Miesięcznik” 1939, 1–2, s. 127–133.
• Wyzewa de Teodor, Nowe dzieło o historii literatury francuskiej XIX-go wieku, „Tygodnik Literacki” 1912, 20, s. 404.
• Zakrzewski Jan, Zbiory Lelewelowskie w Muzeum Narodowem w Rapperswilu, „Tygodnik Ilustrowany” 1907, 20, s. 406.
• Bąbiak Grzegorz P., Na quai de la Tourelle już zapewne wiosenno zaczyna być pod oknami… Zapomniane listy Zenona Przesmyckiego do Kazimierza Woźnickiego, w: Wyznanie czy dialog. W kręgu literatury dokumentu osobistego, red. Danuta Knysz-Tomaszewska, Agata Zalewska, [Wydział Polonistyki UW], Warszawa 2001, s. 177–190.
• Biliński Piotr, Władysław Konopczyński 1880–1952. Człowiek i dzieło, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2017.
• Bodniak Stanisław, Zygmunt Celichowski (1845–1923), PSB, t. 3, Kraków 1937, s. 221–222.
• Długosz J., Woźnicki Kazimierz Roman Wacław, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. Irena Treichel, PWN, Warszawa–Łódź 1972, s. 988.
• Dutkiewicz Józef, Szymon Askenazy i jego szkoła, PWN, Warszawa 1958.
• Filipowicz Mirosław, Wobec Rosji. Studia z dziejów historiografii polskiej od końca XIX wieku po II wojnę światową, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2000.
• Hinc Alina, Z dziejów recepcji literatury historycznej w Polsce. Fenomen „Księcia Józefa Poniatowskiego” Szymona Askenazego, w: Dzieje polityczne, kultura, biografistyka. Studia z historii XIX i XX wieku ofiarowane prof. Zbigniewowi Dworeckiemu, red. Lech Trzeciakowski, Przemysław Matusik, IH UAM, Poznań 2002, s. 165–180.
• Hoszowska Mariola, Działalność dydaktyczna we Lwowie, w: Mariola Hoszowska, Szymon Askenazy i jego korespondencja z Ludwikiem Finklem, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2013, s. 79–107, 196–354.
• Hoszowska Mariola, Polskie szkoły historyczne we Lwowie w perspektywie dydaktycznej. Refleksje i postulaty badawcze, w: Iсторія та історики у Львівському університеті. Традиції та сучасність (до 75-ліття створення історичного факультету), red. Леонид Зшкільняк, Павел Серженга, Wydawnictwo PAIS, Львів 2015, s. 70–81.
• Hoszowska Mariola, Szkoła Szymona Askenazego, „Res Historica” 2017, 43, s. 127–158.
• Hoszowska Mariola, Szkoła Szymona Askenazego – przypadek Janusza Iwaszkiewicza (1879–1944), „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 50, 2019, 3, s. 105–130.
• Hoszowska Mariola, Szymon Askenazy i jego korespondencja z Ludwikiem Finklem, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2013.
• Hoszowska Mariola, Wychowanie i polityka. Szkoła Szymona Askenazego we wspomnieniach Antoniego Plutyńskiego, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 59, 2021, 3, s. 145–166.
• Jakubowska Urszula, Prasa Narodowej Demokracji w dobie zaborów, PWN, Warszawa–Łódź 1988.
• Kalczyńska Maria, Kazimierz Woźnicki (1878–1949) – literat, publicysta, dziennikarz, polityk i bibliofil oraz jeden z bibliotekarzy donatorów Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Na podstawie spuścizny znajdującej się w Bibliotece Polskiej w Paryżu, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 2010, 11, s. 223–239.
• Kawalec Krzysztof, Roman Dmowski 1864–1939, Ossolineum, Wrocław–Warszawa– Kraków 2002.
• Krzywiec Grzegorz, Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886–1905), IH PAN, Neriton, Warszawa 2009.
• Lelewel Joachim, Dzieła, t. 1: Materiały autobiograficzne, oprac. Helena Więckowska, PWN, Warszawa 1957.
• Leszczyński Grzegorz, Młodopolanie u bram Paryża. Z archiwum Kazimierza Woźnickiego, „Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu” 3, 1996, s. 113–147.
• Malinowski Józef, Stefan Dąbrowski (1877–1947). Biografia polityczna, Wydawnictwo Rys, Poznań 2014.
• Maternicki Jerzy, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w., Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009.
• Maternicki Jerzy, Historyk i historia. Szymon Askenazy (1865–1935), w: Jerzy Maternicki, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w., Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009, s. 375–403.
• Maternicki Jerzy, Historycy lwowscy a szkoły historyczne w Polsce (do 1918 roku), w: Jerzy Maternicki, Historia i historycy. Studia i szkice historiograficzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2005, s. 157–171.
• Maternicki Jerzy, Szkoła Szymona Askenazego, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis” 29, „Studia ad Institutionem et Educationem Pertinentia” 1, 2005, s. 96–109.
• Maternicki Jerzy, Szymon Askenazy (1865–1935), w: Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, [t. 1], red. Jerzy Maternicki, współpr. Leonid Zaszkilniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Lwów 2007, s. 321–342.
• Miąso Józef, Szkolnictwo zawodowe w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
• Nowacki Tadeusz W., Szkic do dziejów ZET-u, w: ZET w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia, red. Tadeusz W. Nowacki [i in.], PWN, Warszawa 1996.
• Płygawko Danuta, Pomnik Adama Mickiewicza w Paryżu, w: Studia archiwalne, historyczne, politologiczne. Księga Pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Kazimierzowi Kozłowskiemu, red. Antoni Czubiński, Jan Macholak, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Szczecin–Warszawa 2003, s. 189–199.
• Płygawko Danuta, „Prusy i Polska”. Ankieta Henryka Sienkiewicza (1907–1909), Wielkopolska Agencja Wydawnicza, Warszawa 1994.
• Płygawko Danuta, Stefan Dąbrowski 28 III 1945 – 31 VIII 1946, w: Poczet rektorów Almae Matris Posnaniensis, red. Tomasz Schramm, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016, s. 149–158.
• Płygawko Danuta, Z politycznej działalności Kazimierza Woźnickiego, w: Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, red. Ewa Frąckowiak, Anna Grochala, Neriton, Warszawa 2008, s. 69–79.
• Płygawko Danuta, Życie i działalność Stefana Dąbrowskiego w świetle korespondencji do Kazimierza Woźnickiego (1901–1937), w: Alma Mater Posnaniensis. W 80. rocznicę utworzenia Uniwersytetu w Poznaniu, red. Przemysław Hauser, Tomasz Jasiński, Jerzy Topolski, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1999, s. 149–154.
• Pośpiech Jerzy, Z korespondencji Stanisława Wasylewskiego (Adam Skałkowski – Władysław Konopczyński – Stanisław Wasylewski), „Kwartalnik Opolski” 39, 1993, 1, s. 91–99.
• Potkański Waldemar, Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, DiG, Warszawa 2002.
• Romeyko-Hurko Marcin, Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Kazimierz Woźnicki, http://www.kolekcjonerzy.mnw.art.pl/ woznicki.html (dostęp: 30 X 2019).
• Roszkowski Arkadiusz, Biogram Kazimierza Woźnickiego, w: Katalog rękopisów Biblioteki Polskiej w Paryżu, t. 15: Rękopisy nr 3311–3670: Archiwum Kazimierza Woźnickiego (1878–1949). Archiwa Komitetu Narodowego i Delegacji Polskiej na Konferencję Pokojową w Paryżu (1917–1920), oprac. Arkadiusz Roszkowski, Société historique et littéraire polonaise, IBL PAN, Paryż–Warszawa 2020.
• Śladkowski Wiesław, Emigracja polska we Francji 1871–1918, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1980.
• Teresińska Izabela, Zygmunt Celichowski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, red. Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski, PWN, Warszawa–Poznań 1981, s. 97.
• Wandycz Piotr, Szymon Askenazy a polityka historyczna, „Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2017, 2, s. 130–136.
• Wątor Adam, Chrześcijańsko-narodowi. Z dziejów nurtu politycznego do 1928 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1999.
• Wątor Adam, Narodowa Demokracja w Galicji do 1918 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2002.
• Wątor Adam, Powstanie grupy „Rzeczpospolitej”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Szczecińskie Studia Historyczne” 1992, 6, s. 91–111.
• Wierzbicki Andrzej, Wczasy w mieście, czyli przyczynek do historiograficznych „przyczynków” Szymona Askenazego, „Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej” 11, 2019, s. 29–53.
• Wojtanowska-Bąk Natalia, Działalność polityczno-kulturalna Macieja Loreta w Rzymie przed wybuchem Wielkiej Wojny, „Dzieje Najnowsze” 50, 2018, 3, s. 29–55.
• Ziejka Franciszek, Paryż młodopolski, PWN, Warszawa 1993.

Identifiers

DOI

10.12775/KH.2023.130.3.03

Biblioteka Nauki

28763579