Specyfika sejmików wielkopolskich w dobie przemian. Uwagi nad pracą Grzegorza Glabisza Sejmiki Wielkopolski w latach 1764–1793

• Authors: Monika Jusupović

Title variants

EN

The Specificity of the Sejmiks of Wielkopolska in Times of Transformation. Notes on Grzegorz Glabisz’s Book Sejmiki Wielkopolski w latach 1764–1793

Abstracts

EN

The sejmiks, as their local assemblies, were the central element of noble self-government in the Polish-Lithuanian Commonwealth and, simultaneously, institutions that enabled nobles to influence the policy of the royal government. In the present century, historiography has seen a revival of both the editions of sejmik records and publications of monographs devoted to individual assemblies. However, there is still a need for synthetic studies, which makes Grzegorz Glabisz’s book Sejmiki Wielkopolski w latach 1764–1793 [Sejmiks of Wielkopolska 1764–1793] all the more valuable. Apart from a brief overview of the political history of the period, the bulk of the book provides a meticulous reconstruction of the structure and functioning of sejmiks across the province of Wielkopolska.

PL

Sejmiki ziemskie były głównym elementem samorządu szlacheckiego, a jednocześnie środkiem wpływów szlachty na politykę państwową. W obecnym stuleciu w historiografii nastąpiło ożywienie w kwestii zarówno wydawania akt sejmikowych, jak i monografii poszczególnych zgromadzeń. Nadal jednak literatura daleka jest od opracowania tematu w pełni, tym cenniejsza jest zatem praca Grzegorza Glabisza Sejmiki Wielkopolski w latach 1764–1793. Większa część tej pracy poświęcona jest skrupulatnemu odtworzeniu struktury i funkcjonowania sejmików. Nieco skromniejsza zaś część druga zajmuje się ich dziejami politycznymi w omawianym okresie.

Keywords

PL

Wielkopolska; sejmiki; Stanisław August; samorząd lokalny; Grzegorz Glabisz

EN

Wielkopolska; sejmiks; King Stanisław August; local government; Grzegorz Glabisz

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Kwartalnik Historyczny
• Year: 2023
• Volume: 130
• Issue: 4
• Pages: 861-878

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Jusupović

• Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN

• https://orcid.org/0000000271172104

References

• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1632–1655, wyd. Andrzej Kamieński, Igor Kraszewski, Michał Zwierzykowski, Robert Kołodziej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2022.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1668–1675, wyd. Michał Zwierzykowski, Robert Kołodziej, Andrzej Kamieński, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2018.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695, wyd. Michał Zwierzykowski, Robert Kołodziej, Andrzej Kamieński, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2018.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, wyd. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1763, wyd. Michał Zwierzykowski, DiG, Poznań 2015.
• Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795, wyd. Monika Jusupović, Instytut Historii PAN, Neriton, Warszawa 2019.
• Volumina legum, t. 9, Kraków 1889.
• Bednaruk Waldemar, Sejmiki lubelskie w okresie stanisławowskim (1764–1794), Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
• Butterwick Richard, Polska rewolucja a Kościół katolicki. 1788–1792, Arcana, Muzeum Historii Polski, Kraków 2012.
• Danilczyk Adam, W kręgu afery Dogrumowej. Sejm 1786 roku, Instytut Historii PAN, Neriton, Warszawa 2010.
• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582–1696. Spis, red. Andrzej Rachuba, DiG, Warszawa 2007.
• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697–1794. Spis, red. Andrzej Rachuba, DiG, Warszawa 2004.
• Jurgaitis Robertas, Nuo bajoriškosios savivaldos iki parlamentarizmo. Vilniaus seimelio veikla, 1717–1795 m., Parlamentarizmo istorijos tyrimų centras, Vilniaus 2016.
• Jusupović Monika, Problem legalnego miejsca sejmików jako element rywalizacji politycznej na przykładzie sejmików kowieńskich za panowania Stanisława Augusta, „Przegląd Wschodni” 14, 2018, 4, s. 841–854.
• Jusupović Monika, Uczestnicy sejmików kowieńskich w czasach Augusta III i Stanisława Augusta – teoria i praktyka, „Rocznik Lituanistyczny” 2, 2017, s. 127–142.
• Konieczna Diana, Ustrój i funkcjonowanie sejmiku brzeskolitewskiego w latach 1565–1763, DiG, Warszawa 2013.
• Lityński Adam, Sejmiki ziemskie 1764–1793. Dzieje reformy, Uniwersytet Śląski, Katowice 1988.
• Łaszewski Ryszard, Instrukcje poselskie w drugiej połowie XVIII wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczne. Prawo” 56, 1972, 12, s. 69–83.
• Michalski Jerzy, Konflikt między kuzynami (Stanisław August i Adam Kazimierz Czartoryski w latach 1775–1776), w: Jerzy Michalski, Studia i szkice historyczne z XVIII i XIX wieku, [oprac. Zofia Zielińska], Arcana, Kraków 2020, s. 514–524.
• Rachuba Andrzej, Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1596–1763, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 2: Województwo trockie XIV–XVIII wiek, red. Andrzej Rachuba, oprac. Henryk Lulewicz [i in.], DiG, Warszawa 2009.
• Włodarczyk Jerzy, Sejmiki łęczyckie, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1973.
• Zakrzewski Andrzej B., Kierowanie obradami sejmików Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI–XVIII w.), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 5, 2000, s. 139–149.
• Zakrzewski Andrzej B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. Ustrój i funkcjonowanie. Sejmik trocki, Liber, Warszawa 2000.
• Zakrzewski Andrzej B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo, ustrój, społeczeństwo, Campidoglio, Warszawa 2013.
• Zielińska Zofia, Mechanizm sejmikowy i klientela radziwiłłowska za Sasów, „Przegląd Historyczny” 62, 1971, 3, s. 397–419.
• Zwierzykowski Michał, Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2003.
• Zwierzykowski Michał, Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.

Identifiers

DOI

10.12775/KH.2023.130.4.06

Biblioteka Nauki

28765357