„Byle dostatniej, byle nowocześniej”. Dylematy PRL-owskiej modernizacji i samofolkloryzacji w powieści Edwarda Redlińskiego Awans

• Authors: Małgorzata Tarnowska

Title variants

EN

“Prosperity and Modernity Now!” Self-Folklorization Dilemmas in Edward Redlinski’s Novel Awans

Abstracts

EN

The aim of the article is to consider the emancipatory dimension of self- folklorization – a category proposed by Ewa Klekot to define a strategy of regaining voice by subordinate subjects, understood as an important element of the processes of modernity. The material for the analysis of socio-cultural processes of the post-war period using this category consists in Edward Redliński’s novel Awans (Advancement, 1973), presenting the dilemmas of self-folklorization of inhabitants of a fictional socialist village in the context of post-war modernization processes. The analysis of this novel allows us to ask questions – firstly, about the emancipatory dimension of self-folklorization, and secondly, about the connections between Redliński’s work and social changes in the Polish People’s Republic in the second half of the twentieth century.

PL

Celem artykułu jest rozważenie emancypacyjnego wymiaru samofolkloryzacji – kategorii zaproponowanej przez Ewę Klekot na określenie strategii odzyskiwania głosu przez podmioty podporządkowane, rozumianej jako jeden z ważnych elementów procesów nowoczesności. Materiałem do analizy procesów społeczno-kulturowych okresu powojennego przy użyciu tej kategorii jest powieść Edwarda Redlińskiego Awans (1973), przedstawiająca dylematy samofolkloryzacji mieszkańców fikcyjnej socjalistycznej wsi w kontekście powojennych procesów modernizacyjnych. Analiza tej powieści pozwala zadać pytanie, po pierwsze, o emancypacyjny wymiar samofolkloryzacji, a po drugie, o związki utworu Redlińskiego z przemianami społecznymi w Polsce Ludowej drugiej połowy XX w.

Keywords

EN

peasantry; people's history of Poland; social advancement; modernity; grotesque; Edward Redliński

PL

nowoczesność; groteska; Edward Redliński; chłopskość; ludowa historia Polski; awans społeczny

• Publisher: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
• Journal: Literatura Ludowa
• Year: 2023
• Volume: 67
• Issue: 3-4
• Pages: 101-113

Dates

published

2023

Contributors

author

Małgorzata Tarnowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000300675721

References

• Bereza, H. (1989). Nieparodia. W: H. Bereza, Sposób myślenia 1. O prozie polskiej (s. 503–506). Czytelnik.
• Bukraba-Rylska, I. (2013). Socjologia wsi polskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Burszta, W. (2001). Z Taplar na Brooklyn i z powrotem. W: W. Burszta, Asteriks w Disneylandzie (s. 132–137). Wydawnictwo Poznańskie.
• Czapliński, P. (2011). Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu. Wydawnictwo Literackie.
• Franczak, J. (2015). Śmierć kultury chłopskiej. Scenariusze żałobne Edwarda Redlińskiego. W: T. Kunz, A. Łebkowska, R. Nycz, M. Popiel (red.), Widnokręgi literatury – wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane profesor Teresie Walas (s. 349–362). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kiosew, A. (2000). Uwagi o samokolonizujących się kulturach (przeł. E. Solak). Dekada Literacka, 9/10, 14–15.
• Kiossev, A. (1999). Notes on Self-Colonizing Cultures. In I. Znepolski, K. Tchervenkova, A. Kiossev (eds.), Rethinking Transition (p. 361–368). Moderna Museet Sweden.
• Klekot, E. (2014). Samofolkloryzacja. Współczesna sztuka ludowa z perspektywy krytyki post-kolonialnej. Kultura Współczesna, 1, 86–99.
• Klekot, E. (2016a). Pany, folklor i lud. W: W. Szymański, M. Ujma (red.), Pany chłopy, chłopy pany (s. 52–61). Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sokół.
• Klekot, E. (2016b). Trwałe obrazy rzeczy ludowych. W: J. Kordjak (red.), Polska – kraj folkloru? (s. 54–65). Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
• Kordjak, J. (red.) (2016). Polska – kraj folkloru?. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
• Kulesza, D. (2012). Poza granicami literatury. Historia świata według Edwarda Redlińskiego. W: J. Bielska-Krawczyk, K. Ćwikliński, S. Kołos (red.), Spotkania w przestrzeni idei – słów – obrazów. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr hab. Zofii Mocarskiej-Tycowej (s. 397–414). Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Kuncewicz, P. (1979). Awans. W: P. Kuncewicz, W poszukiwaniu niecodzienności (s. 204–211). RSW Prasa–Książka–Ruch.
• Litwinowicz-Droździel, M. (2021). Wielogłosy. O ludowych historiach. Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej, 31. https://doi.org/10.36854/widok/2021.31.2462
• Myśliwski, W. (2018). Kres kultury chłopskiej. W: J. Olejniczak (red.), Myśl Myśliwskiego. Studia i eseje (s. 313–323). Uniwersytet Śląski.
• Nowosielski, K. (1983). Ludowy i ludzki widnokrąg. W: K. Nowosielski, Ryzyko obecności (s. 213–242). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Palska, H. (1994). Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości. Wydawnictwo IFiS.
• Pobłocki, K. (2021). Chamstwo. Wydawnictwo Czarne.
• Pratt, M. L. (2011). Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Rakowski, T. (2016). Sztuka w przestrzeniach wiejskich i eksperymenty etnograficzne. Pożegnanie kultury zawstydzenia. Jednoczasowość, zwrot ku sobie, protosocjologia. Teksty Drugie, 4, 66–87.
• Redliński, E. (1973). Awans. Czytelnik.
• Stomma, L. (1986). Antropologia historii wsi polskiej XIX w. Instytut Wydawniczy PAX.
• Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.

Identifiers

DOI

10.12775/LL.3.2023.007

Biblioteka Nauki

31344016