Motyw kreacji przez rysunek w folklorze polskim i wschodniosłowiańskim

• Authors: Agnieszka Gołębiowska-Suchorska

Title variants

EN

The creation by drawing motif in Polish and East Slavic folklore

Abstracts

EN

The article attempts to illustrate the folk motif of bringing objects and people to life by means of drawing them. Such an act of creation has not yet been classified as an independent motif of oral folklore, so the working term: “the creation by drawing motif” was chosen. Examples of the implementation of the motif have been found in various genres of Polish, Ukrainian and Russian folklore (porquoi stories, heroic tales, magical fairy tales, humorous fairy tales), Polish e-folklore (demotivators) and in children’s literature and cinematography (Polish and Russian). This motif is present in cultural texts with different broadcasting intentions – informative (porquoi stories), ludic (humoresques, demotivators), compensatory (heroic legends, magical fairy tales), didactic (children’s literature and cinematography) and nostalgic (demotivators). The permanence of the creation by drawing motif in various cultural texts results from the universal longing for the possibility of a quick fulfilment of desires and improvement of one’s own life or the world.

PL

W artykule podjęta została próba egzemplifikacji ludowego motywu ożywiania przedmiotów oraz ludzi przez rysunek. Taki akt kreacji nie został dotychczas sklasyfikowany jako odrębny motyw ustnego folkloru, dlatego przyjęto termin roboczy „motyw kreacji przez rysunek”. Przykłady realizacji motywu odnaleziono w gatunkach polskiego, ukraińskiego i rosyjskiego folkloru (legendy ajtiologiczne, legendy bohaterskie, bajki magiczne, bajki humorystyczne), polskiego e-folkloru (demotywatory) oraz w polskiej i rosyjskiej literaturze i kinematografii dla dzieci. Motyw kreacji przez rysunek jest obecny w tekstach kultury o różnej intencji nadawczej – informacyjnej (legendy ajtiologiczne, legendy o bohaterach), ludycznej (humoreski, demotywatory), kompensacyjnej (bajka magiczna), dydaktycznej (literatura i kinematografia dziecięca) i nostalgicznej (demotywatory). Trwałość motywu kreacji przez rysunek w różnych tekstach kultury wynika z uniwersalnej tęsknoty człowieka za możliwością szybkiej realizacji pragnień i poprawy własnego życia lub świata.

Keywords

EN

creation by drawing; fairy tale; legend; demotivator; animated fairy tale

PL

motyw kreacji przez rysunek; bajka; legenda; demotywator; bajka animowana

• Publisher: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
• Journal: Łódzkie Studia Etnograficzne
• Year: 2023
• Volume: 62
• Pages: 21-33

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Gołębiowska-Suchorska

• Katedra Literatury Polskiej i Rosyjskiej, Wydział Literaturoznawstwa, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• A po flaszce. (2020, 13 listopada). Pozyskano z: https://wykop.pl/link/1326005/zaczarowany-olowek-w-zwolnionym-tempie-wiadomo-co-mowia-bohaterowie.
• A ty co byś zrobił. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://chamsko.pl/96888/Zaczarowany_olowek.
• Arkhipova, N., Pavlova, A. (2005). Sovremennyĭ detskiĭ fol’klor: osobennosti bytovaniia. Slovo: fol’klorno-dialektologicheskiĭ al’manakh. Pozyskano z: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennyy-detskiy-folklor-osobennosti-bytovaniya.
• Baĭburin, A. (1989). Semioticheskie aspekty funktsionirovaniia veshcheĭ. In: A. Myl’nikov (ed.), Ėtnograficheskoe izuchenie znakovykh sredstv kul’tury (pp. 63–88). Leningrad: Nauka.
• Baĭburin, A. (1993). Ritual v traditsionnoĭ kul’ture. Strukturno-semanticheskiĭ analiz vostochnoslavianskikh obriadov. Sankt-Peterburg: Nauka.
• Bakhtin, M. (1972). Problemy poėtiki Dostoevskogo. Moskva: Khudozhestvennaia literatura.
• Banks, M. (2009). Materiały wizualne w badaniach jakościowych (przeł. P. Tomanek). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Belova, O. (2004). Krug. In: N. Tolstoĭ (ed.), Slavianskie drevnosti: Ėtnolingvisticheskiĭ slovar’. Vol. 3. Moskva: Institut slavianovedeniia RAN, Mezhdunarodnye otnosheniia.
• Belova, O., Kabakova, G. (2014). U istokov mira: Russkie ėtiologicheskie skazki i legendy. Moskva: Forum; Neolit.
• Biblia Tysiąclecia (1980). A. Jankowski (red.). Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.
• Birkowski, F. (1858). Kazania obozowe o Bogarodzicy: przytem Nagrobek Osmanowi cesarzowi tureckiemu i insze kazania o ś. Jacku i B. Kantym. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej.
• Bystroń, J.S. (1928). Studja staropolskie. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza – Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, Gebethnera i Wolffa w Warszawie.
• Co byś narysował. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://besty.pl/3654802.
• Co namalujesz. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/5094899/Dostajesz-Zaczarowany-olowek-Co-namalujesz-jako.
• Czasami sobie myślę. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: http://bibsy.pl/yP7bnCKG/mozna-byloby-wiele-zmienic-na-lepsze-w-naszym-zyciu-zaczarowany-olowek.
• Druzhkov, IU. (1964). Prikliucheniia Karandasha i Samodelkina. Pravdivaia skazka. Moskva: Molodaia Gvardiia.
• Idealny na weekend. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://obrazkowo.pl/7d885de6f0586f6b2cecc97e51c56514/Zaczarowany-o%C5%82%C3%B3wek.
• Kolberg, O. (1978). Kujawy. T. 3, cz. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Kostiukhin, E. (1987). Tipy i formy zhivotnogo ėposa. Moskva: Nauka.
• Kostomarov, N. (1994). Bunt Sten’ki Razina. Istoricheskie monografii i issledovaniia. Moskva: Charli.
• Krinichnaia, N. (1989). Legendy. Predaniia. Byval’shchiny. Moskva: Sovremennik.
• Krinichnaia, N. (1991). Predaniia Russkogo Severa: real’nost’ i traditsii. Sankt-Peterburg: Nauka.
• Krzyżanowski, J. (1962). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. T. 1. (Wątki 1–999). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Krzyżanowski, J. (1963). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. T. 2. (Wątki 1000–8256). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kudlińska, H. (2014). Demotywator jako nowy gatunek dyskursu 2.0. Teksty Drugie, 3, 313–334.
• Legendy ta perekazy, uporiadkuvannia ta primītky. (1985). A. Īoanīdī (ed.). Kïv: Naukova dumka.
• Madlevskaya, Ye. (2001). Svyatki. In: I. Shangina (ed.), Russkiĭ prazdnik. Illiustrirovannaia ėntsiklopediia. Sankt-Peterburg: Iskusstvo-SPB.
• Moje niespełnione marzenie. (2020, 23 listopada). Pozyskano z: https://zszywka.pl/p/zaczarowany-olowek-21346489.html.
• Narodnye russkie skazki A.N. Afanas’eva: v 3 tomah (1985). Ė. Pomerantseva, K. Chistov (eds.). Moskva: Nauka.
• Nekliudov, S. (2014). Fol’klornyĭ Razin: aspekt demonologicheskiĭ. In: D. Antonov, O. Khristoforova (eds.), In Umbra: Demonologiia kak semioticheskaia sistema. Al’manakh. Vol. 3. (pp. 237–274). Moskva: Indrik.
• Nie wyrosłem. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://m.demotywatory.pl/4371073.
• On naprawdę istnieje. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/1165/Zaczarowany-Olowek.
• Pierwsze podejście. (2021, 30 grudnia). Pozyskano z: https://zszywka.pl/p/zaczarowany-olowek-21349082.html.
• Propp, V. (1998). Poėtika fol’klora. Moskva: Labirint.
• Propp, W. (2000). Nie tylko bajka (przeł. D. Ulicka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Przyznaj się. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://m.demotywatory.pl/3895099.
• Skazki i predaniia Samarskogo kraia. Sobrany i zapisany D. N. Sadovnikovym. (2003). E. Kostiukhin i L. Belikova (eds.). Sankt-Peterburg: Tropa Troianova.
• Sravnitel’nyĭ ukazatel’ siuzhetov. Vostochnoslavianskaia skazka. (1979). G. Barag, I. Berezovskiĭ (eds.). Leningrad: Nauka.
• To byłby piękny obrazek. (2022, 20 listopada). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/5100191/To-bylby-piekny-obrazek.
• To nie tylko bajka. (2020, 23 listopada). Pozyskano z: https://zszywka.pl/p/zaczarowany-olowek-21349082.html.
• Tolstaya, S. (1999). Zagovory. In: N. Tolstoĭ (ed.), Slavianskie drevnosti: Ėtnolingvisticheskiĭ slovar’. Vol. 2. Moskva: Institut slavianovedeniia RAN, Mezhdunarodnye otnosheniia.
• Tomashevskiĭ, B. (1996). Teoriia literatury. Poėtika. Moskva: Aspekt Press.
• Usachёv, A., Uspenskiĭ, Ė. (2001). Koshmarnye uzhasy. Zhutkie istorii. Moskva: Astrel’.
• Vesёlye kartinki. (1957). no 2. Moskva: Molodaia gvardiia.
• Vlasova, M. (2008). Ėntsiklopediia russkikh sueveriĭ. Sankt-Peterburg: Azbuka-klassika.
• Wildowicz, A. (2010). Demotywatory jako przykład e-folkloru. Okolice. Rocznik Etnologiczny, 8, 154–164.
• Wójcicka, U. (1995). „Dictaque pondus habent”. O roli słowa w ludowych zaklęciach-zamawianiach. Studia Filologiczne. Filologia Rosyjska, 41 (17), 151–164.
• Wójcika, M. (2018). Przedmiot (środek) magiczny. W: V. Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej (s. 80–85). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Wróblewska, V. (2000). Humoreski ludowe w świetle teorii karnawalizacji literatury. W: A. Stoff, A. Skubaczewska-Pniewska (red.), Teoria karnawalizacji. Konteksty i interpretacje (s. 175–192). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Zaczarowany ołówek w Palestynie. (2022, 25 maja). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/1191/Zaczarowany-Olowek.
• Zawsze chciałeś. (2022, 15 kwietnia). Pozyskano z: https://demotywatory.pl/1168/Zaczarowany-Olowek.
• Strony internetowe
• Bibsy.pl, portal rozrywkowy: http://bibsy.pl/.
• Besty.pl, portal rozrywkowy: https://besty.pl/.
• Chamsko.pl, portal rozrywkowy: https://www.wiocha.pl/.
• Demotywatory.pl, portal rozrywkowy: https://demotywatory.pl/.
• Filmpolski.pl: https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=422515.
• Joemonster.org, portal rozrywkowy: https://joemonster.org.
• Obrazkowo.pl, portal rozrywkowy: https://obrazkowo.pl/.
• Wykop.pl, portal rozrywkowy: https://wykop.pl/.
• Zszywka.pl, portal rozrywkowy: https://zszywka.pl/.

Identifiers

DOI

10.12775/LSE.2023.62.02

Biblioteka Nauki

18104636