„Nam już chodzi o wszystko” – folklor protestacyjny Strajków Kobiet w Warszawie w 2020 i 2021 roku

• Authors: Maria Małanicz-Przybylska

Title variants

EN

“It’s about everything now” – the folklore of street protests of All Women’s Strikes in Warsaw in 2020 and 2021

Abstracts

EN

In October 2020, the Constitutional Tribunal announced a verdict which drastically limited the possibility of abortion, even in the case of serious or lethal defects of the foetus. This ruling sparked social protests unprecedented since 1989, which took place in large and small towns across the country. Using the tools of engaged anthropology, auto-ethnography, and folklore, I decided to look at the ways of communication of protesters and the processes of creating a protest community. In the text, I present and analyse three main spheres of action of protest folklore: the verbal and visual sphere contained on cardboard banners, the acoustic sphere and the embodied sphere expressed through movement.

PL

W październiku 2020 r. ogłoszono wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który drastycznie ograniczył możliwość dokonywania aborcji, nawet w przypadku poważnych i śmiertelnych wad płodu. Orzeczenie to wywołało niespotykane od 1989 r. protesty społeczne, które odbywały się w dużych i małych miejscowościach w całym kraju. Postanowiłam przyjrzeć się, stosując narzędzia antropologii zaangażowanej, autoetnografii i folklorystyki, sposobom komunikacji protestujących osób i procesom wytwarzania protestacyjnej wspólnoty. W tekście przedstawiam i analizuję trzy główne płaszczyzny działania folkloru protestacyjnego: słowno-wizualną zawartą na kartonowych transparentach, akustyczną i dotyczącą ruchu, ucieleśnioną.

Keywords

PL

folklor polityczny; protesty społeczne; antropologia zaangażowana; Strajk Kobiet; autoetnografia

EN

political folklore; social protests; engaged anthropology; All Women’s Strike; autoethnography

• Publisher: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
• Journal: Łódzkie Studia Etnograficzne
• Year: 2023
• Volume: 62
• Pages: 145-162

Dates

published

2023

Contributors

author

Maria Małanicz-Przybylska

• Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce, Uniwersytet Warszawski

References

• Anderson, L. (2014). Autoetnografia analityczna (przeł. M. Brzozowska-Brywczyńska). Przegląd Socjologii Jakościowej, 10 (3), 144–167. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.10.3.07.
• Bachtin, M. (1975). Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu (przeł. A. i A. Goreniowie). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Burszta, J. (1987). Folklor. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny (s. 124–128). Warszawa: PWN.
• Butler, J. (2016). Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń (przeł. J. Bednarek). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Cocchiara, G. (1971). Dzieje folklorystyki w Europie (przeł. W. Jakiel). Warszawa: PIW.
• Cresswell, T. (1994). Putting women in their place: The carnival at Greenham Common. Antipode, 1 (26), 35–58.
• Ellis, C., Bochner, A.P. (2000). Autoethnography, Personal Narrative, and Reflexivity: Researcher as Subject. In: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (eds.), Hand-book of Qualitative Research (p. 733–768). London: Sage Publications.
• Jackowski, A. (1990). Folklor kontestacji. Polska Sztuka Ludowa, 44 (2), 11–14.
• Kasperczyk, A. (2014). Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii. Przegląd Socjologii Jakościowej, 10 (3), 32–75.
• Klauziński, S. (2020, 27 października). Kaczyński wzywa do wojny z kobietami. Tekst oświadczenia, słowo w słowo (co jedno to gorsze). Oko.press. Pozyskano z: https://oko.press/kaczynski-wzywa-do-wojny-z-kobietami-tekst-oswiadczenia.
• Kopaniecki, J. (2021). Trzy ćwierćnuty i pauza. Społeczności akustyczne protestów na przykładzie Strajków Kobiet we Wrocławiu. W: E. Dziwak, K. Gheorghe (red.), Wokół Strajków Kobiet (s. 67–82). Kraków–Katowice–Łódź: ArchaeGraph.
• Kościańska, A., Kosiorowska, A., Pomian, N. (2021). “A Woman Should Follow Her Own Conscience”: Understanding Catholic Involvement in Demonstrations Against The Abortion Ban in Poland. Lud, 105, 12–43. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/lud105.2021.01.
• Kuźniar, A. (2020, 29 października). Komendant Główny Policji o protestach: zatrzymano blisko 80 osób; prowadzonych jest ponad 100 postępowań ws. Dewastacji. Dziennik Gazeta Prawna. Pozyskano z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1494857,komendant-glowny-policji-o-protestach-zatrzymano-blisko-80-osob-prowadzonych-jest-ponad-100-postepowan-ws-dewastacji.html.
• Kwaśniak, M. (2000). Karnawał Świńskich Łbów. Oblicza współczesnego folkloru politycznego w Polsce. Barbarzyńca. Pismo Koła Naukowego Etnologów UJ, 6, 54–58.
• Laszczkowski, M. (2019). Rethinking resistance through and as affect. Anthropological Theory, 19 (4), 489–509.
• Łysiak, W. (1998). Wielka kontestacja. Folklor polityczny w PRL. Poznań: PSO.
• Magdziarz, A., Santora, M. (2020, 30 października). Women Converge on Warsaw, Heightening Poland’s Largest Protests in Decades. New York Times. Pozyskano z: https://www.nytimes.com/2020/10/30/world/europe/poland-abortion-women-protests.html.
• McGarry, A., Erhart, I., Eslen-Ziya, H., Jenzen, O., Korkut, U. (2019). The Esthetics of Global Protests. Amsterdam: University Press.
• Pawłowski, R. (2022, 23 października). Zakazane banery. Historia kolażu haseł z protestu Strajku Kobiet. Oko.Press. Pozyskano z: https://oko.press/zakazane-banery-historia-kolazu-kartonow-z-protestu-strajku-kobiet.
• Poprzęcka, M. (2020). Na oko kartony. Dwutygodnik.com. Pozyskano z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/9205-na-oko-kartony.html.
• Rakowski, T. (2018). Etnografia przedtekstowa. Fenomenologiczne korzenie interpretacji antropologicznej. Teksty Drugie, 1, 16–39.
• Rancew-Sikora, D., Steciąg, M. (2017). „Niech się bawią”? O związkach radykalności z karnawałem na demonstracjach publicznych kobiet. Czas Kultury, 4, 27–34.
• Robotycki, Cz. (1990). Sztuka a vista. Folklor strajkowy. Polska Sztuka Ludowa, 44 (2), 44–49.
• Samudra, J.K. (2008). Memory in Our Body: Thick Participation and the Translation of Kinaesthetic Experience. American Ethnologist, 35 (4), 665–681.
• Schmitt, C. (2013). Badgers vs. Weasels, and Snowmen for Democracy: Folklore and Embodiment in the 2011 Wisconsin Budget Bill Protests. Western Folklore, 72 (3–4), 392–407.
• Stanisz, A. (2018). Antropologia dźwięku wobec protestów społecznych i politycznych. Prace Etnograficzne, 46, 89–115.
• Sulima, R. (1995). Rekonstrukcje i interpretacje. Od folklorystyki do antropologii codzienności. W: D. Simonides (red.), Folklorystyka. Dylematy i perspektywy (s. 55–72). Opole: Uniwersytet Opolski.
• Szczęśniak, A., Ambroziak, A., Pankowska, M., Sitnicka, D., Pacewicz, P., Piasecki, M. (2020). 100 tys. ludzi w odwiedzinach u Kaczyńskiego. Kibole i narodowcy atakowali marsz kobiet [RELACJA]. Oko.press. Pozyskano z: https://oko.press/juz-100-tys-ludzi-na-ulicach-warszawy-ida-pod-dom-kaczynskiego.
• Szostak, V., Kuligowski, W. (2020, 6 listopada). Jakkolwiek potoczy się dalej ten protest, nie ma powrotu do dawnego porządku. Prof. Kuligowski o Strajku Kobiet. Gazeta Wyborcza. Poznań. Pozyskano z: https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,26475641,waldemar-kuligowski-fotografie-z-tych-protestow-przejda-do.html.
• Szwed, P. (2020). Wk*****ny karnawał. Dwutygodnik.com (293/10.2020). Pozyskano z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/9199-wkny-karnawal.html.
• Thoms, W. (1975). Folklor. Literatura Ludowa, 6, 37–39.
• Trybunał Konstytucyjny (2020). Planowanie rodziny, ochrona płodu ludzkiego i warunki dopuszczalności przerywania ciąży. Pozyskano z: https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/art/11299-planowanie-rodziny-ochrona-plodu-ludzkiego-i-warunki-dopuszczalnosci-przerywania-ciazy.
• Turner, V. (2002). Karnawał, rytuał i zabawa w Rio de Janeiro (przeł. I. Kurz). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 3–4, 159–170.
• Strony internetowe
• Folklor Strajku Kobiet: https://folklorstrajkukobiet.blogspot.com/.
• Fotografia Krzysztofa Powierża: https://powietsza.com/project-1/.
• Galeria Labirynt: https://labirynt.com/2020/12/15/nigdy-nie-bedziesz-szla-sama/.
• Genius.com: https://genius.com/Taco-hemingway-polskie-tango-lyrics.
• YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=nRhr54r9GN4.
• YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=8tzjVFojoCo&t=41s.

Identifiers

DOI

10.12775/LSE.2023.62.09

Biblioteka Nauki

18104650