„Lepiej cały kufel wypić, aniżeli kroplę rozlać”. Spożycie alkoholu w świetle przysłów w językach hiszpańskim i polskim

• Authors: Jakub Szymański

Title variants

EN

„Better to drink a whole tankard than spill a drop”. Alcohol consumption in the light of proverbs in Spanish and Polish

Abstracts

EN

The present study examines in contrastive terms issues concerning alcohol consumption raised in collections of proverbs in two languages (Polish and Spanish in the Iberian Peninsula variety and the Mexican variant). These include the pleasure of alcohol drinking, the approval or disapproval of alcohol consumption, attitudes towards abstinence and non-drinkers, and the effects of its intake. The corpus underpinning the research consists of more than 2,900 proverbs related to food and drink, and the analytical part uses the methodology of contrastive work in the fields of paremiology and phraseology. The aim of the work is to explore the culturally rooted and culturally motivated judgements and beliefs reflected in proverbs, as well as to encourage general reflection on the values conveyed in proverbs. The conclusions of the analysis allow us to see a number of similarities between languages and cultures, but also reveal important differences in attitudes towards alcohol consumption and, in addition, the perspective from which they were created.

PL

W artykule w ujęciu kontrastywnym przeanalizowano kwestie dotyczące spożycia alkoholu poruszane w zbiorach przysłów w dwóch językach (polskim i hiszpańskim w odmianie z Półwyspu Iberyjskiego i wariancie meksykańskim). Obejmują one m.in. przyjemność płynącą z picia alkoholu, aprobatę lub dezaprobatę wobec jego spożycia, stosunek do abstynencji i ludzi niepijących, a także skutki konsumpcji. Korpus stanowiący podstawę badań składa się z ponad 2 900 przysłów z zakresu jedzenia i picia, a część analityczna wykorzystuje metodologię prac kontrastywnych w dziedzinach paremiologii i frazeologii. Celem artykułu jest zbadanie zakorzenionych w kulturze i kulturowo motywowanych sądów i przekonań odzwierciedlonych w przysłowiach, a także zachęcenie do ogólnej refleksji nad wartościami przekazywanymi w paremiach. Wnioski płynące z analizy pozwalają dostrzec szereg podobieństw między językami i kulturami, ale ukazują również istotne różnice w podejściu do konsumpcji alkoholu, a dodatkowo także perspektywę, z jakiej były tworzone.

Keywords

PL

paremiologia; przysłowia; folklor słowny; spożycie alkoholu; etnolingwistyka; językoznawstwo kontrastywne

EN

paremiology; proverbs; verbal folklore; alcohol consumption; ethnolinguistics; contrastive linguistics

• Publisher: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
• Journal: Łódzkie Studia Etnograficzne
• Year: 2023
• Volume: 62
• Pages: 163-180

Dates

published

2023

Contributors

author

Jakub Szymański

• Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Łódzki

References

• Bartmiński, J. (2007). Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Cantera Ortiz de Urbina, J. (2012). Diccionario Akal del refranero español. Tres Cantos, Madryt: Akal Ediciones.
• Casado Velarde, M. (1991). Lenguaje y cultura. La etnolingüística. Madryt: Editorial Síntesis.
• Conca Martínez, M. (1990). Paremiologia. Walencja: Universitat de València.
• Corpas Pastor, G. (1996). Manual de fraseología española. Madryt: Gredos.
• Correas, G. (2000 [1627]). Vocabulario de refranes y frases proverbiales (ed. L. Combet). Madryt: Castalia.
• Duranti, A. (2000). Antropología lingüística (przeł. P. Tena). Cambridge/Madryt: Cambridge University Press.
• Ferenc, M. (2004). Trunki. W: A. Chwalba (red.), Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych (s. 153–157). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fernández Sevilla, J. (1985). Paremiología y lexicografía. Algunas precisiones terminológicas y conceptuales. In: M. Alvar López (ed.), Philologica Hispaniensia: In honorem Manuel Alvar. Vol. 2. Lingüística (pp. 191–203). Madryt: Gredos.
• Forgas Berdet, E. (1992). Lingüística, etnolingüística y paremiología. In: J. A. Bartol Hernández, J. F. García Santos, Santiago Guervós, J. de (eds.), Estudios filológicos en homenaje a Eugenio de Bustos Tovar. Vol. 1 (pp. 293–302). Salamanka: Ediciones Universidad de Salamanca.
• Forgas Berdet, E. (1996). Los ciclos del pan y del vino en las paremias hispanas. Madryt: Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación. Pozyskano z: https://www.mapa.gob.es/ministerio/pags/Biblioteca/fondo/pdf/3344_all.pdf.
• García Campos, J., Barella, A. (1993). Diccionario de refranes. Madryt: Espasa Calpe.
• Gómez de Silva, G. (2001). Diccionario breve de mexicanismos. Meksyk: Academia Mexicana de la Lengua/Fondo de Cultura Económica. Pozyskano z: https://www.academia.org.mx/consultas/obras-de-consulta-en-linea/diccionario-breve-de-mexicanismos-de-guido-gomez-de-silva.
• Ilska, A. (2018). El concepto de Dios en las paremias españolas, polacas y alemanas [rozprawa doktorska]. Universidad Complutense de Madrid.
• Janicki, K. (2021). Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Jiménez Farías, A. (1971). Nueva picardía mexicana. Meksyk: Editorial Diana.
• Junceda, L. (1997). Diccionario de refranes. Madryt: Espasa Calpe.
• Keckowa, A., Molenda, D. (1978). Wyżywienie. W: A. Keckowa, D. Molenda (red.), Historia kultury materialnej Polski w zarysie. T. 3 (s. 301–323). Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk: Ossolineum.
• Kłosińska, K. (2011). Słownik przysłów. Przysłownik. Poznań: Publicat.
• Krzyżanowski, J. (red.) (1969–1972). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. T. 1–3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Lázaro Carreter, F. (1981). Estudios de lingüística. Barcelona: Crítica.
• Mandelbaum, D.G. (1965). Alcohol and Culture. Current Anthropology, 6 (3), 281–293.
• Medina, F.X. (2016). Food Culture in Spain. Westport/Londyn: Greenwood Press.
• Messina Fajardo, L.A. (2013). El mundo del vestir en el repertorio paremiológico de Hernán Núñez Refranes o proverbios en romance (1555) [rozprawa doktorska]. Universidad Complutense w Madrycie.
• Młynarczyk, E. (2013). Nie święci garnki lepią. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Młynarczyk, E. (2016). O potrzebie badań nad dziedzictwem kultury materialnej utrwalonym w polskiej frazeologii i paremiologii. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, 11, 99–108.
• Partyka, J. (2019). Przysłowie, aforyzm, sentencja. Definicje małych form literackich w perspektywie komparatystycznej. Teksty Drugie, 2, 32–41. Pozyskano z: https://rcin.org.pl/Content/120919/WA248_150249_P-I-2524_partyka-przyslowie_o.pdf.
• Pascual López, X. (2012). Fraseología española de origen latino y motivo grecorromano [rozprawa doktorska]. Universitat de Lleida. Pozyskano z: https://www.tdx.cat/handle/10803/84020.
• Pascual López, X. (2014). El refrán como producto lingüístico-cultural. In: J. Pawlik, J. Szałek (eds.), Lingüística española en Polonia: líneas de investigación (pp. 169–178). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Pérez Martínez, H. (2004). Refranero mexicano. Meksyk: Academia Mexicana de la Lengua/Fondo de Cultura Económica. Pozyskano z: https://www.academia.org.mx/consultas/obras-de-consulta-en-linea/refranero-mexicano.
• Pérez Martínez, H. (2018). La comida en el refranero mexicano: un estudio contrastivo. In: J. Long-Solís Towell (ed.), Conquista y comida: consecuencias del encuentro de dos mundos (p. 505–528). Meksyk: Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto de Investigaciones Históricas. Pozyskano z: https://historicas.unam.mx/publicaciones/publicadigital/libros/323/323_06_32_comidarefranero.pdf.
• Philips, R. (2014). Alcohol: a History. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
• Podgórecki, A. (1969). Patología życia społecznego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Prat Ferrer, J.J. (2008). El refranero y la gastronomía tradicional española. Revista de Folklore, 335, 147–154. Pozyskano z: https://funjdiaz.net/folklore/pdf/rf335.pdf.
• Rak, M. (2020). Od folkloru słownego do frazematyki (na materiale gwary podhalańskiej). W: W. Mokijenko, J. Tarsa (red.), Język i pamięć: księga jubileuszowa dedykowana Panu Profesorowi Wojciechowi Chlebdzie z okazji 70. urodzin (s. 537–550). Opole: Uniwersytet Opolski.
• Rubio, D. (1940). Refranes, proverbios y dichos y dicharachos mexicanos. Vol. 1–2. Meksyk: Editorial A.P. Márquez.
• Sapir, E. (1949). Culture, language and personality. Selected essays. Berkeley/Los Angeles: California University Press.
• Sevilla Muñoz, J. (1988). Hacia una aproximación conceptual de las paremias francesas y españolas. Madryt: Universidad Complutense de Madrid.
• Sevilla Muñoz, J. (2004). O concepto “correspondencia” na tradución paremiolóxica. Cadernos de Fraseoloxía Galega, 6, 221–229.
• Sevilla Muñoz, J., Crida Álvarez, C.A. (2013). Las paremias y su clasificación. Paremia, 22, 105–114. Pozyskano z: https://cvc.cervantes.es/lengua/paremia/pdf/022/009_sevilla-crida.pdf.
• Sevilla Muñoz, J., Zurdo Ruiz-Ayúcar, M.I.T. (eds.) (2009). Refranero multilingüe. Madryt: Instituto Cervantes. Pozyskano z: http://cvc.cervantes.es/lengua/refranero/.
• Sosiński, M. (2006). Fraseología comparada del polaco y del español – su tratamiento en los diccionarios bilingües [rozprawa doktorska]. Granada: Universidad de Granada.
• Szpila, G. (2003). Krótko o przysłowiu. Kraków: Collegium Columbinum.
• Świerczyńska, D. (2009). Przysłowia są… na wszystko. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Świrko, S. (red.) (1978). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. T. 4. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Velasco Valdés, M. (1961). Refranero mexicano. Meksyk: Libro Mex.
• Vila Rubio, M.N. (1990). El refrán: un artefacto cultural. Revista de dialectología y tradiciones populares, 45, 211–224.
• Wilk-Racięska, J. (2007). Nuestro mundo, nuestras visiones del mundo y las lenguas que lo describen todo. Anuario de Estudios Filológicos, 30, 439–453.
• Wilk-Racięska, J. (2012). Entre la visión del mundo temporal y la aspectual: el caso del español sudamericano. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Strony internetowe
• Biblioteka Narodowa: https://polona.pl/item/pijak-z-butelka-na-tle-chaty,ODM4NzA1MDg; https://polona.pl/item/studium-dwoch-pijanych-chlopow,ODQ3MTAxMDM.
• Google Ngram Viewer: https://books.google.com/ngrams/graph?content=beber+cerveza&year_start=1800&year_end=2016&corpus=es-2019&smoothing=3; https://books.google.com/ngrams/graph?content=beber+vino&year_start=1800&year_end=2016&corpus=es-2019&smoothing=3.

Identifiers

DOI

10.12775/LSE.2023.62.10

Biblioteka Nauki

18104653