O potrzebie i początkach turystyki robotniczej na Śląsku Cieszyńskim w świetle programu i działalności Stowarzyszenia Polskich Robotników i Robotnic „Siła” (1908–1939)

• Authors: Grzegorz Studnicki

Title variants

EN

On the need for and the origins of workers’ tourism in Cieszyn Silesia in light of the program and activities of the Association of Polish Male and Female Workers “Siła“ (1908–1939)

Abstracts

EN

The article focuses on the popularisation of tourism and sports among the working-class youth of Cieszyn Silesia in the first three decades of the 20th century. The author attempts to demonstrate how physical activity took on a political dimension and how its forms, for example sport and tourism, were understood as a tool for the education and emancipation of the working class. For this purpose, press articles on physical activity published in “Oświata”, a monthly journal of Polskie Stowarzyszenie Robotnicze Oświatowo-Gimnastyczne “Siła” (Polish Worker’s Association for Education and Gymnastics “Siła”), were analysed.

PL

W artykule omówiono popularyzację turystyki i sportu wśród młodzieży robotniczej Śląska Cieszyńskiego w pierwszych dekadach XX w. Analiza treści dotyczących aktywności fizycznej publikowanych w miesięczniku „Oświata” Polskiego Stowarzyszenia Robotniczego Oświatowo-Gimnastycznego „Siła” pozwala zaobserwować, w jaki sposób owa aktywność nabierała politycznego wymiaru, a jej formy, np. sport i turystyka, stawały się narzędziem emancypacji klasy robotniczej.

Keywords

EN

tourism; workers’ tourism; politicised body; Cieszyn Silesia

PL

turystyka; turystyka robotnicza; ciało upolitycznione; Śląsk Cieszyński

• Publisher: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
• Journal: Łódzkie Studia Etnograficzne
• Year: 2023
• Volume: 62
• Pages: 237-251

Dates

published

2023

Contributors

author

Grzegorz Studnicki

• Instytut Nauk o Kulturze Wydział Humanistyczny Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Barcuch, A., Čornejová, E., Langer, J., Pelc, M., Pindur, D., Šmíra, P., Wawreczka, H. (2015). Beskydy turistickými stezkami. Třinec: Wart.
• Bauman, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Błajet, P. (2006). Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Chcą nas rozbić! (1920). Oświata, 9, 1–2.
• Feldman, O. (1919). Dlaczego organizujemy młodzież? Oświata, 3, 4.
• Foucault, M. (1999). Narodziny kliniki (przeł. P. Pieniążek). Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Foucault, M. (2002). Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970 (przeł. M. Kozłowski). Gdańsk: Obraz/Słowo Terytoria.
• Gągol, R. (1929). 1919–1929. W: J. Wigłasz (red.), 1919–1929. 10 lat „Siły” orłowskiej (s. 6–30). Orłowa: Pismo jubileuszowe, Koło „Siły” w Orłowej.
• Gruchała, J., Nowak, K. (2013). Dzieje polityczne. W: K. Nowak, I. Panic (red.), Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848–1918) (s. 21–164). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
• Havrlant, J. (2015). Turystyka. W: K. Nowak (red.), Śląsk Cieszyński w latach 1945–2015 (s. 274–279). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
• Josiek, W. (2018). Polskie Stowarzyszenie Oświatowo-Gimnastyczne „Siła” w Czechosłowacji. W: Z. Jasiński, B. Cimała (red.), Leksykon Polaków w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej. T. 5 (s. 295–297). Opole: Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego.
• [K.]. (1921). Stosunek „Siły” do innych polskich stowarzyszeń oświatowych. Oświata, 4–5, 4–5.
• Kwietniowski, A. (1919). Nasze zadania. Oświata, 1, 2–4.
• [la]. (1925). Znaczenie i wpływ gimnastyki na umysł człowieka. Oświata, 4–5, 12–13.
• Lizak, L. (1919). Młodzież górnicza a oświata. Oświata, 7, 9–11.
• Lizak, L. (1923). Przegląd turystyczny. Oświata, 3–5, 12–13.
• Myška, M. (1978). Struktura społeczna Śląska Cieszyńskiego w drugiej połowie XIX w. W: F. Hawranek (red.), Klasa robotnicza na Śląsku. T. 4 (s. 29–81). Opole: Instytut Śląski.
• Myška, M. (2013). Industrializacja Śląska Cieszyńskiego. Sytuacja gospodarcza w „długim” XIX wieku. W: K. Nowak, I. Panic (red.), Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848–1918) (s. 165–256). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
• Na dalszą drogę. (1930). Oświata, 1, 1.
• Nasze prawo do życia. (1928). Oświata, 8, 4.
• Nasze tańce. (1928). Oświata, 2, 2–3.
• Nowak, K. (2013). Lata 1918–1920; Przemiany prawno-administracyjne, społeczno-zawodowe i narodowościowe. W: K. Nowak, I. Panic (red.), Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848–1918) (s. 11–20). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
• Nowak, K. (2015). Lata 1918–1920. W: K. Nowak (red.), Śląsk Cieszyński w latach 1918–1945 (s. 15–66). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
• O higienie robotnika. (1921). Oświata, 45, 10–11.
• [Obecny]. (1921). Wspomnienia z wycieczki. Robotnik Śląski, 101, 2–3.
• Odezwa międzynarodówki Młodzieży Robotniczej. (1930). Oświata, 6, 34.
• Panic, I. (2016). Język mieszkańców Śląska Cieszyńskiego od średniowiecza do połowy XIX wieku. Cieszyn: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Cieszyn.
• Pilch, A. (1966). Związki zawodowe na Śląsku Cieszyńskim przed pierwszą wojną światową. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ.
• Pilch, J. (1987). Z dziejów Robotniczego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Siła” na Śląsku Cieszyńskim (1908–1939). Opole: Instytut Śląski.
• Po Zjeździe Oświatowym. (1919). Oświata, 8, 1–2.
• Reger, T. (1919). Nie palić!. Oświata, 4, 7–9.
• Reger, T. (1928). Na zlot młodzieży robotniczej Śląska Cieszyńskiego z okazji 20-lecia RSKO „Siła”. Cieszyn: Robotnicze Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Siła”.
• Rezolucya w sprawie znaczenia organizacyi oświatowej dla młodzieży. (1921). Oświata, 3, 24.
• Robotnika do turystyki. (1923). Oświata, 3–5, 13.
• Rusnok, J. (ed.) (1989). Domy robotnicze. Czeski Cieszyn: Zarząd Główny PZKO.
• Siła. (1908). Robotnik Śląski, 26, 1.
• „Siła” wobec zjazdu oświatowego. (1919). Oświata, 7, 1–3.
• Skorupkowa, A. (1924). Higiena życia. Oświata, 8–9, 14–15.
• Słowo wstępne. (1923). Oświata, 3–6, 12.
• Sosna, W. (2000). Wokół polskiej turystyki na Śląsku Cieszyńskim. W: Śląsk Cieszyński. Zarys kultury materialnej i duchowej (s. 109–125). Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej.
• Sport daje zdrowie i zapala do walki. (1936). Oświata, 12, 6–7.
• Sprawozdanie walnego zebrania (zjazdu krajowego). (1921). Oświata, 3, 12–32.
• Staszczok, P. (1921). „W góry! W góry miły bracie, tam swoboda czeka na cię”. Oświata, 4–5, 8–9.
• Statut Stowarzyszenia Górników Obojga Płci dla Śląska i Galicji. (1900). Orłowa: Stowarzyszenie Górników Obojga Płci dla Śląska i Galicji.
• Statut Stowarzyszenia Polskich Robotników i Robotnic „Siła” w Cieszynie. (1908). b.m.w.: Stowarzyszenie Polskich Robotników i Robotnic „Siła”.
• Stępniak, A. (1986). Kwestie narodowe a społeczna na Śląsku Cieszyńskim pod koniec XIX i w początkach XX wieku (do 1920 roku). Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
• Święs, W. (2015). Turystyka. W: K. Nowak (red.), Śląsk Cieszyński w latach 1945–2015 (s. 218–228). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
• [T.]. (1921). Cele i zadania organizacyi oświatowej. Oświata, 3, 16.
• Turystyka robotnicza. (1923). Oświata, 6, 35.
• Ulgi kolejowe dla turystów. (1923). Oświata, 3–5, 14.
• Uzupełnienie regulaminu Sekcyi gimnastycznej. (1923). Oświata, 9, 10–11.
• Wigłasz, J. (red.) (1929). 1919–1929. 10 lat „Siły” orłowskiej. Pismo jubileuszowe. Orłowa: Koło „Siły” w Orłowej.
• Wnioski Zarządu Głównego na walne zebranie „Siły” dnia 27 maja 1923 (1923). Oświata, 6, 7.
• [W.W.]. (1921a). Sport turystyczny. Oświata, 8, 10–12.
• [W.W.]. (1921b). Sport turystyczny. Oświata, 9, 12–14.
• Wycieczka „Siły” na Jaworowy. (1912). Robotnik Śląski, 27, 4.
• Z „Siły”. (1913). Robotnik Śląski, 23, 3.
• Ze sekcyi sportowej. (1922). Oświata, 6–7, 11–12.
• Ze „Siły”. (1921). Robotnik Śląski, 95, 4.

Identifiers

DOI

10.12775/LSE.2023.62.14

Biblioteka Nauki

18104662