Rewitalizacja dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych Śląska Cieszyńskiego

• Authors: Magdalena Szalbot

Title variants

EN

Revitalisation of traditional games for children originating from Cieszyn Silesia

Abstracts

EN

The article is a report on the research conducted to diagnose the state of preservation of children’s games and traditional games in the memories of the oldest inhabitants of Cieszyn Silesia. Traditional games were examined as an element of the immaterial cultural heritage and, together with the research results, were a basis for reflecting on possible reintroductive actions. Those are aimed at maintaining the knowledge of these games and game-related behaviours, especially among the children, in order to practice games stemming from local cultural traditions in such a way as to teach them about the cultural heritage of the region.

PL

Artykuł stanowi sprawozdanie z badań diagnozujących stan zachowania dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych we wspomnieniach najstarszych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Rozpatrując je jako element niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz wykorzystując wyniki badań, podjęto refleksję nad założeniami działań rewitalizacyjnych, które mają na celu podtrzymanie znajomości oraz wdrażanie – szczególnie najmłodszych – w praktykowanie niegdyś popularnych zachowań zabawowych wywodzących się z lokalnych tradycji kulturowych w sposób, który umożliwi przekazanie im wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu.

Keywords

EN

traditional games; intangible cultural heritage; revitalisation; Cieszyn Silesia region

PL

gry i zabawy tradycyjne; niematerialne dziedzictwo kulturowe; rewitalizacja; Śląsk Cieszyński

• Publisher: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
• Journal: Łódzkie Studia Etnograficzne
• Year: 2023
• Volume: 62
• Pages: 255-268

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Szalbot

• Instytut Nauk o Kulturze, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• 200 razy Kolberg. Warsztaty etnograficzne dla dzieci w Świetlicy Krytyki Politycznej „Na Granicy” w Cieszynie. Scenariusze zajęć. (2014). Pozyskano z: http://issuu.com/krytykapolitycznacieszyn/docs/kolberg_raport_z_warsztatow_iuu/1.
• Bronikowska, M. (2013). Słowiańskie tradycje ludowych form kultury fizycznej na przykładzie wybranych narodów. Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu.
• Burdyka, K. (2017). Gry i zabawy ruchowe jako element dziedzictwa kulturowego polskiej wsi. W: I. Bukraba-Rylska, M. Wieruszewska, K. Burdyka (red.), Lokalne dziedzictwo kulturowe w doświadczeniu mieszkańców wsi (s. 81–95). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Grzegorzewska, J., Kaczurbina, M. (1978). Mało nas, mało nas: polskie dziecięce zabawy ludowe. Warszawa: „Nasza Księgarnia”.
• Jasińska, B. (1997). Zabawa w życiu dzieci na Śląsku Cieszyńskim. Zabawy i Zabawki. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom ludyzmu i ludyczności, 1 (1–2), 101–106.
• Kadłubiec, K.D., Fryda, I. (1993). Raz, dwa, trzy, wychodź ty!: twórczość słowna polskich dzieci z Zaolzia. Czeski Cieszyn: Zarząd Główny Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego.
• Kadłubiec, K.D. (red.) (2016). Płyniesz Olzo: monografia kultury ludowej Śląska Cieszyńskiego. Czeski Cieszyn: Kongres Polaków w Republice Czeskiej, Katedra Slawistyki Uniwersytetu Ostrawskiego.
• Klasińska, B. (2011). Kształtowanie zainteresowań kulturą ludową uczniów klas trzecich przez systemowe integrowanie zajęć. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
• Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. W: Dziennik Ustaw, 2011, nr 172, poz. 1018. Pozyskano z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20111721018/O/D20111018.pdf.
• Marcol, K. (2008). Słowo i zabawa. Ustna twórczość dzieci na pograniczu polsko-czeskim. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Uniwersytet Śląski.
• Młynek, W. (1979). Koło, koło młyński. Český Těšín: Zarząd Główny Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, Sekcja folklorystyczna.
• Odoj, G. (1997). Zachowania ludyczne mieszkańców Jaworzynki: tradycja i współczesność. Zabawy i Zabawki. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom ludyzmu i ludyczności, 1 (1–2), 107–119.
• Piech, K. (2019). Tradycyjne zabawy i gry południowego Podlasia. Biała Podlaska: Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej.
• Prabucki, B. (2018). Zabawy, gry i sporty tradycyjne. Potencjał i możliwości ich wykorzystania w działalności muzealnej. Studia Lednickie, 17, 63–86. Pozyskano z: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-910a6fb3-90c0-4501-9ece-eb31dc15f388.
• Studnicki, G. (2015). Śląsk Cieszyński: obrazy przeszłości a tożsamość miejsc i ludzi. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Studnicki, G. (2017). Dziecka, dziecka… Kalendarz Śląski, 53, 124–131, 140–147.
• Szalbot, M. (2019). Toys within the collections of selected Cieszyn Silesia museums as a source of knowledge of the former ludic culture of the youngest inhabitants of the region. Muzeológia a kultúrne dedičstvo, 7 (2), 63–76. Pozyskano z: hdl.handle.net/20.500.12128/11520.
• Szalbot, M. (2021). Photographs from Digital Archives of the Polish Ethnographic Atlas as a source of knowledge about rural children’s toys and games in the years 1954–1971. Etnografia Polska, 1, 147–167. Pozyskano z: https://journals.iaepan.pl/ep/article/view/2645/2813. DOI: https://doi.org/10.23858/EP65.2021.2645.
• Szalbot, M. (2022). “Games” using old photographs in the time of the pandemic: archival photographs in museum education. Muzeológia a kultúrne dedičstvo, 10 (3), 61–79. Pozyskano z: https://www.muzeologia.sk/index_htm_files/mkd_3_22_szalbot.pdf. DOI: https://doi.org/10.46284/mkd.2022.10.3.4.
• Winczewski, P. (2016). Białe kruki. Gry i zabawy ruchowe z lat 1821–1939. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Identifiers

DOI

10.12775/LSE.2023.62.15

Biblioteka Nauki

18104664