O paradygmatach w językoznawstwie (na przykładzie językoznawstwa generatywnego)

• Authors: Piotr Stalmaszczyk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia pojęcie paradygmatu i jego możliwe zastosowanie do analizy rozwoju współczesnego językoznawstwa, na przykładzie językoznawstwa generatywnego. Autor przyjmuje szerokie rozumienie paradygmatu, w którym istotny jest sposób postrzegania i tworzenia świata, a także przyjęta ontologia, nowe pytania badawcze i sposób prowadzenia argumentacji (takie podejście inspirowane jest pracami zarówno Thomasa Kuhna, jak i Nelsona Goodmana, Carlosa Santany oraz Davida Chalmersa) i wyodrębnia trzy paradygmaty we wspólczesnych badaniach nad językiem: formalny (język jako formalny obiekt badań), mentalistyczny (język jako narzędzie myśli) i komunikacyjny (język jako narzędzie komunikacji). Podstawowym celem artykułu jest wykazanie, że w historycznym rozwoju myśli generatywnej Noama Chomsky’ego, a zwłaszcza w sposobie definiowania przedmiotu badań (języka), doszło do przejścia od paradygmatu formalnego (w najwcześniejszych pracach) do paradygmatu mentalistycznego, widocznego już w pracach z okresu teorii standardowej, a współcześnie rozwijanego w ramach biolingiwstyki.

EN

This article discusses the notion of paradigms and its applicability in linguistics. After reviewing relevant literature, the article assumes a broad understanding of the term, influenced by the work of Kuhn and classical approach to paradigms, Goodman on ways of worldmaking, Chalmers on argumentation and progress in philosophy, and Santana on ontologies of language. The author postulates the existence of three possible paradigms in the study of language: the formal paradigm (where language is considered to be a formal object), the mentalist paradigm (language as an instrument of thought), and the communicative paradigm (language as an instrument of communication). The article concentrates on generative grammar, developed over the years by Noam Chomsky, and demonstrates how generativism changed in its approach to language and grammar, exemplifying both the formal paradigm (early generative grammar, culminating with Syntactic Structures), and the mentalist paradigm (manifest already in Aspects of the Theory of Syntax and Cartesian Linguistics), with its recent focus on biolinguistics.

Keywords

PL

paradygmaty; paradygmat formalny; paradygmat mentalistyczny; językoznawstwo generatywne; biolingwistyka; Noam Chomsky

EN

paradigms; formal paradigm; mentalist paradigm; generative linguistics; biolinguistics; Noam Chomsky

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Linguistica Copernicana
• Year: 2018
• Volume: 15

Dates

published

2018

online

2019-02-14

Contributors

author

Piotr Stalmaszczyk

Identifiers

DOI

10.12775/LinCop.2018.004