O nowożytnych wojnach religijnych, skuteczności propagandy i granicach Europy. Uwagi w związku z książką Christiana Mühlinga, Die europäische Debatte über den Religionskrieg (1679–1714) (Göttingen 2018)

• Authors: Jacek Kordel

Title variants

EN

On Modern Religious Wars, the Effectiveness of Propaganda, and the Frontiers of Europe. Notes in Relation with Christian Mühling’s Book, Die europäische Debatte über den Religionskrieg (1679–1714) (Göttingen, 2018)

Abstracts

EN

Devoted to the notion of religious war in French, German, and English historiography and journalism of the late seventeenth and early eighteenth centuries, Christian Mühling’s study stimulates reflection on the content, methods, and effectiveness of a pen war of words in the modern era. It also encourages thinking about the role of areas outside the Old Continent’s dominant political and cultural centres in journalistic discussion and their influence on the formation of European public opinion. Finally, it provokes questions about the possibilities and limitations of using full-text databases in historical research.

PL

Poświęcona pojęciu wojny religijnej we francuskim, niemieckim i angielskim dziejopisarstwie oraz publicystyce przełomu XVII i XVIII w. rozprawa Christiana Mühlinga pobudza do refleksji nad treścią, metodami i skutecznością prowadzonej w epoce nowożytnej walki na pióra. Zachęca również do zastanowienia się nad rolą obszarów położonych poza dominującymi ośrodkami politycznymi i kulturalnymi Starego Kontynentu w dyskusji publicystycznej oraz ich wpływem na formowanie europejskiej opinii publicznej. Prowokuje wreszcie do postawienia pytania o możliwości i ograniczenia związane z korzystaniem z pełnotekstowych baz danych w badaniach historycznych.

Keywords

PL

wojna religijna; nowożytna opinia publiczna; publicystyka

EN

religious war; early modern public opinion; journalism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Odrodzenie i Reformacja w Polsce
• Year: 2023
• Volume: 67
• Pages: 273-287

Dates

published

2023

Contributors

author

Jacek Kordel

• Wydział Historii Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/000000032334292X

References

• Aretin K. O. von, Heiliges Römisches Reich, 1776–1806. Reichsverfassung und Staatssouveränität, Bd. 2, Wiesbaden 1967
• Borgmann K., Der deutsche Religionsstreit der Jahre 1719/20, Berlin 1937
• Burdowicz-Nowicki J., Polityka Piotra I w związku ze sprawą toruńską 1724 r., w: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk, Warszawa 2014, s. 77–103
• Dreitzel H., Absolutismus und ständische Verfassung in Deutschland. Ein Beitrag zu Kontinuität und Diskontinuität der politischen Theorie in der frühen Neuzeit, Mainz 1992.
• Duchhardt H., Balance of Power und Pentarchie. Internationale Beziehungen 1700–1785, Paderborn 1997
• Feinauer S., “Tragoedia Thoruniensis”. Ein europäisches Medienereignis des frühen 18. Jahrhunderts und sein Widerhall in Diplomatie und Publizistik, Stuttgart 2017
• Konopczyński W., Pierwszy rozbiór Polski, Kraków 2010
• Kordel J., Catherine the Great, Voltaire, and the Russian intervention in Poland, 1767–1771, w: Recht zur Intervention – Pflicht zur Intervention? Zum Verhältnis von Schutzverantwortung, Reputation und Sicherheit in der Frühen Neuzeit, hrsg. von Ch. Kampmann, J. Katz, Ch. Wenzel, Baden-Baden 2021, s. 503–547
• Kordel J., Królestwo anarchii. W poszukiwaniu nowożytnych wyobrażeń o Rzeczypospolitej i jej mieszkańcach, Warszawa 2020
• Kordel J., The Motif of the ‘Bloodbath of Toruń’ in Voltairean Writings Concerning the Dissident Question of 1767/68 and the First Partition of Poland, „Kwartalnik Historyczny”, 128, 2021, 5 (English-Language Edition), s. 45–77
• Kordel J., The Polish-Lithuanian Commonwealth in Eighteen-Century Alliance Treaties of the Neighbouring Countries, 1720–1772, „Acta Poloniae Historica”, 116, 2017, s. 209–248
• Kosińska U., L’affaire secrete, czyli nieznany plan rozbioru Polski z lat 1724– 1726, w: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk, Warszawa 2014, s. 105–129
• Kosińska U., August II w poszukiwaniu sojusznika. Między aliansem wiedeńskim i hanowerskim (1725–1730), Warszawa 2012
• Milewska-Kozłowska J., Druki dotyczące tumultu toruńskiego w zbiorach starych druków Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, „Rocznik Toruński”, 34, 2007, s. 207–246
• Milton P., Debates on Intervention against Religious Persecution in the Polish-Lithuanian Commonwealth. European Reactions to the Tumult of Thorn, 1724–1726, „European History Quarterly”, 47, 2017, 3, s. 405–436
• Recueil des instructions données aux ambassadeurs et ministres de France depuis des Traités de Westphalie jusqu’à la Révolution Française. Pologne, vol. 2, éd. par L. Farges, Paris 1888
• Rostworowski E., Wolter a Polska, „Kwartalnik Historyczny”, 75, 1968, 4, s. 849–867
• Schulze Wessel M., Religiöse Intoleranz, grenzüberschreitende Kommunikation und die politische Geographie Ostmitteleuropas im 18. Jahrhundert, w: Europäische Öffentlichkeit. Transnationale Kommunikation seit dem 18. Jahrhundert, hrsg. von J. Requate, M. Schulze Wessel, Frankfurt 2002, s. 63–78
• Swobodziński M., Narodziny mitu „toruńskiej krwawej łaźni” i „krwawego sądu”, „Rocznik Toruński”, 38, 2011, s. 197–213
• Thomson A. C., Britain, Hanover and the Protestant Interest, 1688–1756, Woodbridge 2006

Identifiers

DOI

10.12775/OiRwP.2023.10

Biblioteka Nauki

31019318