Finansowanie wojny o tron polski w latach 1733–1735 z perspektywy konfederacji partykularnej województw poznańskiego i kaliskiego

• Authors: Grzegorz Glabisz

Title variants

EN

Financing of the war for the Polish throne 1733–1735 from the perspective of the particular confederation of the Poznań and Kalisz provinces

Abstracts

EN

The article aims to show how the particular confederation of the provinces of Poznań and Kalisz, convened in defence of Stanisław Leszczyński after the double election of 1733, financed its military activities. The main research topics include how taxes were enacted and the scale of their collection, the specificity of the documentation that remained after this activity, and attempts to draw up a balance sheet of the finances of the particular confederation. These reflections will be based mainly on excellently preserved treasury materials from the archives of the Poznań Treasury Commission (assignments, receipts, registers, and accounts).

PL

Celem artykułu jest ukazanie sposobu finansowania działań militarnych przez konfederację partykularną województw poznańskiego i kaliskiego, zawiązaną w obronie Stanisława Leszczyńskiego po podwójnej elekcji w 1733 r. Głównymi zagadnieniami badawczymi będą: sposoby uchwalania podatków i skala realizacji ich poboru, specyfika wytworzonej wówczas dokumentacji oraz próby sporządzenia bilansu finansów konfederacji partykularnej. Podstawą tych rozważań będą głównie znakomicie zachowane materiały skarbowe z archiwum Komisji Skarbowej Poznańskiej (asygnacje, kwity, rejestry i rozliczenia).

Keywords

EN

finances; confederation; economic self-government; sejmiks; Greater Poland; war of Polish succession 1733–1735; Poznań and Kalisz provinces; Treasury Commission of Poznań and Kalisz Provinces; Jan Andrzej Palędzki; Jan Tarło

PL

skarbowość; konfederacja; samorząd gospodarczy; sejmiki; Wielkopolska; wojna o sukcesję polską w latach 1733–1735; województwa poznańskie i kaliskie; Komisja Skarbowa Poznańska; Jan Andrzej Palędzki; Jan Tarło

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
• Year: 2022
• Volume: 83
• Issue: Spec.
• Pages: 425-451

Dates

published

2022

Contributors

author

Grzegorz Glabisz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000224897567

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD), Papiery Tarłów, sygn. 4.
• Archiwum Państwowe (AP) Poznań, Komisja Skarbowa Poznańska (KSP), sygn.: 26, 40, 79–95, 144.
• Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk (BKórn), rkps 438.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego: lata 1733–1763, wyd. M. Zwierzykowski, Warszawa 2015.
• Z dziejów wojny o sukcesję polską. Listy Wielkopolan do Jana Tarły wojewody lubelskiego z lat 1734–1735, wyd. G. Glabisz, M. Zwierzykowski, Poznań 2018.
• Achremczyk S., Konfederacja grudziądzka szlachty Prus Królewskich 1733–1734, „Zapiski Historyczne” 48, 1983, nr 1–2, s. 103–130.
• Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.
• Ciesielski T., Potencjał militarny Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie polskiej wojny sukcesyjnej 1733–1735. Wybrane aspekty, „Klio” 25, 2013, nr 2, s. 81–116.
• Ciesielski T., Problematyka badań nad skarbowością polską i litewską czasów saskich (lata 1717–1764), „Miscellanea Historico-Archivistica” 12, 2000, s. 95–108.
• Ciesielski T., Stan badań nad skarbowością polską i litewską w wieku XVIII, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 8, 2003, s. 44–59.
• Ciesielski T., W obronie Gdańska – działania wojsk polskich na Pomorzu i Kujawach 1733–1734, „Studia Historyczno-Wojskowe” 2, 2008, s. 177–195.
• Dygdała J., Realizacja reform skarbowych Sejmu Niemego z 1717 roku na przykładzie Prus Królewskich, w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. M. Zwierzykowski, Warszawa 2019, s. 202–241.
• Glabisz G., Konfederacja partykularna województw poznańskiego i kaliskiego przy majestacie Stanisława Leszczyńskiego 1733–1735, „Klio” 37, 2016, nr 2, s. 61–85.
• Glabisz G., Pacyfikacja województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1734–1736, „Wieki Stare i Nowe” 11/16, 2016, s. 67–95.
• Kołodziej R., Funkcjonowanie systemu podatkowego Rzeczypospolitej i jego wpływ na wojnę z Turcją w czasach Jana III Sobieskiego, w: Pecunia nervus belli. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV–XVIII wieku, red. M. Markiewicz, R. Skowron, F. Wolański, Katowice 2016, s. 239–252.
• Kriegseisen W., Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669–1717, Warszawa 1989.
• Lityński A., Małopolskie sądy skarbowe do 1717 r., CPH, t. 24, 1972, nr 2, s. 107–124.
• Lityński A., Problem szlacheckiego prawa zgromadzeń ziemskich w Polsce w XVII i XVIII w., CPH, t. 26, 1974, nr 1, s. 175–183.
• Lityński A., Sejmikowe sądy skarbowe województwa płockiego do 1717 r., „Studia Iuridica Silesiana” 11, 1986, s. 77–103.
• Lisek A., Obóz stanisławowski w województwie ruskim w okresie bezkrólewia i wojny o tron polski w latach 1733–1736, Kraków 2014.
• Lisek A., Stanowisko szlachty województwa wołyńskiego wobec wydarzeń w Rzeczypospolitej w latach 1733–1736, „Rocznik Przemyski. Historia” 45, 2009, nr 4, s. 3–28.
• Lisek A., Stosunek szlachty województwa sandomierskiego do powtórnej elekcji Stanisława Leszczyńskiego i wojny o tron polski w latach 1733–1736, w: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 278–301.
• Niedziela R., Pisma polityczne w okresie bezkrólewia i wojny o tron polski po śmierci Augusta II Mocnego (1733–1736), Kraków 2005.
• Nycz M., Geneza reform skarbowych Sejmu Niemego. Studium z dziejów skarbowo-wojskowych z lat 1697–1717, Poznań 1938.
• Panek A., Stanowisko szlachty lubelskiej i jej przywódców wobec wojny o tron polski (1733–1735), w: Polska – Saksonia w czasach Unii (1697–1763). Próba nowego spojrzenia, red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1998, s. 126–146.
• Pawiński A., Rządy sejmikowe w Polsce na tle stosunku województw kujawskich, oprac. i wstęp H. Olszewski, wyd. 2, Warszawa 1978.
• Perłakowski A., Jan Jerzy Przebendowski jako podskarbi wielki koronny (1703–1729), Kraków 2004.
• Perłakowski A., Kariera i upadek królewskiego faworyta. Aleksander Józef Sułkowski w latach 1695–1738, Kraków 2013.
• Prochaska A., Przedmowa, w: AGZ, t. 22: Lauda sejmikowe, t. 3: Lauda sejmikowe wiszeńskie 1673–1732, oprac. A. Prochaska, Lwów 1914, s. XV–XXI.
• Przyboś K., Sejmik województwa krakowskiego w czasach saskich (1696–1763), Kraków 1981.
• Rafacz J., Sejmik gospodarski ziemi warszawskiej w latach 1717–1775, „Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego w Warszawie, Wydział II Nauk Historycznych, Społecznych i Filozoficznych” 32, 1939, nr 1–3, s. 2–6.
• Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. M. Zwierzykowski, Warszawa 2019.
• Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce, Warszawa 1970.
• Zwierzykowski M., Geneza i konsekwencje reform sejmików w konstytucjach Sejmu Niemego, w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. M. Zwierzykowski, Warszawa 2019, s. 241–265.
• Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku, Poznań 2003.
• Zwierzykowski M., Sejmik województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1702, „Scripta Minora” 4, 2006, s. 404–492.

Identifiers

DOI

10.12775/RDSG.2022.SI.17

Biblioteka Nauki

29519715