Zarys dziejów muzyki w Toruniu do 1920 r.

• Authors: Bartłomiej Konopa
• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Der Artikel präsentiert die Musikgeschichte von Thorn von der Gründung der Stadt bis zu ihrem Übergang unter polnische Verwaltung Anfang 1920. Es geht in ihm um verschiedene Aspekte der Funktion von Musik im Leben der Stadt, beginnend mit den Orten, an denen sie gespielt wurde, über die Anlässe, bei denen man sie hören konnte, die Personen, die sie ausführten bis zu grundlegenden Informationen über die verwendeten Instrumente. Die Geschichte dieses Bereichs der Kultur wird für die altpolnische Zeit und für die Zeit im preußischen Teilungsgebiet dargestellt. In der ersteren wurde die Musik in geistliche und weltliche unterschieden. Große Aufmerksamkeit wird ihrer Präsenz in den Thorner Schulen und Kirchen gewidmet, ebenso im Verlauf von verschiedenen Feierlichkeiten und im Alltagsleben der Thorner Bürger. Im Abschnitt zum preußischen Teilungsgebiet wird unterschieden zwischen professioneller und Amateurmusik. Zur ersteren Gruppe zählten die in Thorn tätigen Militärkapellen, die Opern und andere Vorstellungen, die im hiesigen Stadttheater zur Aufführung kamen, sowie zahlreiche Konzerte von ernster Musik. Wesentlich weiter entwickelt war die Musik von Amateuren, an der sich sowohl deutsche als auch polnische Bürger der Stadt beteiligten. Große Bedeutung für die letztere Gruppe hatte der Patriotismus. Mitglieder polnischer Gesellschaften organisierten Feierlichkeiten zur Ehre von Nationalhelden und publizierten Lieder in polnischer Sprache. Sowohl für die altpolnische als auch für die preußische Zeit werden die wichtigsten Persönlichkeiten genannt, die im Lauf der Geschichte mit dem Musikleben in Thorn verbunden waren.

PL

W artykule przedstawiono dzieje muzyki w Toruniu od chwili lokacji miasta do jego przejścia pod polską administrację na początku roku 1920. Podjęto w nim różne aspekty funkcjonowania muzyki w społeczności miasta począwszy od miejsc jej występowania, poprzez okazje, w których można było ją usłyszeć, oraz osoby zajmujące się jej wykonywaniem, po podstawowe informacje o wykorzystywanych instrumentach. Historia tego wycinka kultury została ukazana w okresie staropolskim oraz w czasach zaboru pruskiego. W pierwszym z nich muzyka została podzielona na sakralną oraz świecką. Dużo uwagi poświęcono jej obecności w toruńskich szkołach i kościołach, a także pojawianiu się jej w trakcie różnych uroczystości oraz życiu codziennym toruńskich mieszczan. W części obejmującej zabór pruski omówiono muzykę dzieląc ją na profesjonalną i amatorską. Do pierwszej grupy zaliczono działające w Toruniu kapele wojskowe, opery i inne przedstawienia wystawiane w tutejszym Teatrze Miejskim oraz nieliczne koncerty muzyki poważnej. Znacznie bardziej rozwinięty był ruch amatorski, w którym uczestniczyli zarówno niemieccy, jak i polscy obywatele miasta. Ważnym elementem dla tej drugiej grupy był patriotyzm. Członkowie polskich towarzystw organizowali uroczystości ku czci narodowych bohaterów oraz publikowali polskojęzyczne pieśni. Zarówno w okresie staropolskim, jak i pruskim, wymieniono najistotniejsze postacie związane z funkcjonowaniem muzyki w Toruniu na przestrzeni dziejów 

EN

The article presents the history of music in Toruń from the year of the town’s foundation until it was taken over by the Polish administration at the beginning of 1920. It addresses various aspects of the role of music among inhabitants of Toruń starting from the places where it was played, through occasions when it could be heard, down to people dealing with music. It also includes basic information about the instruments used to play music. The history of this fragment of culture was shown in the Old-Polish period and during the times of the Prussian partition of Poland. In the former period, music was divided into sacral and secular. Much emphasis was placed on music’s presence in Toruń’s schools and churches, during various ceremonies and in everyday life of Toruń’s burghers. The part addressing the times of the Prussian partition discusses music divided into professional and amateur. The first group includes various military music bands, operas and other performances staged in the Municipal Theatre along with few concerts of classical music. The amateur musical community was much more numerous – it consisted of both German and Polish inhabitants of Toruń. Patriotism was a major aspect for the latter group. Members of the Polish societies organized ceremonies to sing Polish songs  in honour of national heroes. The article enumerates the most important figures connected with music in Toruń of  the Old-Polish period and in the times of the Prussian partition of Poland.

Keywords

DE

Musikgeschichte; Kulturgeschichte; Geschichte Thorns; weltliche Musik; Kirchenmusik; Akademisches Gymnasium in Thorn; Städtisches Theater in Thorn; Gesangvereine

PL

historia muzyki; historia kultury; historia Torunia; muzyka świecka; muzyka kościelna; Gimnazjum Akademickie w Toruniu; Teatr Miejski w Toruniu; towarzystwa śpiewacze

EN

history of music; history of culture; history of Toruń; secular music; church music; Academic Gymnasium School in Toruń; Municipal Theatre in Toruń; singing societies

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Torunia
• Journal: Rocznik Toruński
• Year: 2018
• Issue: 45

Dates

published

2018

online

2018-12-18

Contributors

author

Bartłomiej Konopa

Identifiers

DOI

10.12775/RT.2018.004