Stanowisko Rosji i Niemiec wobec akcesji Polski do NATO

• Authors: Józef M. Fiszer

Title variants

EN

Russia and Germany’s Stance on Poland’s Accession to NATO

Abstracts

EN

After the parliamentary elections in June 1989 and the beginning of the political and systemic transformations, Poland made efforts to join the Euro-Atlantic partnership, culminating in the accession to NATO and the European Union. However, Poland had to overcome many barriers, including overcoming Russia’s opposition and gaining the support of the United States and Germany, which, despite politicians’ declarations and promises, in practice was not so enthusiastic and unambiguous. The article shows Russia’s negative stance and Germany’s attitude toward Poland’s efforts to join NATO in 1989–1999.

PL

Po wyborach parlamentarnych w czerwcu 1989 r. i rozpoczęciu transformacji ustrojowej Polska podjęła starania o członkostwo w strukturach euroatlantyckich, które uwieńczone zostały akcesją do NATO i Unii Europejskiej. Polska musiała jednak pokonać wiele barier, w tym przezwyciężyć sprzeciw Rosji i uzyskać wsparcie Stanów Zjednoczonych i Niemiec, które wbrew deklaracjom i obietnicom polityków w praktyce nie były tak entuzjastycznie i jednoznacznie nastawione. Artykuł ukazuje negatywne stanowisko Rosji i postawę Niemiec wobec starań Polski w latach 1989–1999 o członkostwo w NATO.

Keywords

EN

Russia; Germany; Poland; negotiations; accession; NATO; security; Europe

PL

Rosja; Niemcy; Polska; negocjacje; akcesja; NATO; bezpieczeństwo; Europa

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
• Year: 2022
• Volume: 57
• Issue: 1
• Pages: 185-215

Dates

published

2022

Contributors

author

Józef M. Fiszer

• Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000324614341

References

• 20 lat członkostwa Polski w NATO, Centrum Badania Opinii Społecznej, komunikat z badań, nr 31, 2019.
• Na drodze do współpracy i przyjaźni. Warszawa–Bonn 1945–1995. Wybór dokumentów i materiałów, oprac. M. Tomala, Warszawa 1996.
• Postrzeganie Unii Europejskiej i jej instytucji, Centrum Badania Opinii Społecznej, komunikat z badań, nr 32, 2020.
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r., Dz.U. 1992, nr 14, poz. 56.
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisany w Warszawie dnia 14 listopada 1990 r., Dz.U. 1992, nr 14, poz. 54.
• Angela Merkel und mit Wladimir Putin über Novorosija sprechen, http://de.novorosinform.org/ news/id/8376.
• Asmus R.D., NATO – otwarcie drzwi, Warszawa 2002.
• Badanie polityki zagranicznej państwa, red. Haliżak, Warszawa 2018.
• Barcz J., Podstawy prawne stosunków Polski ze zjednoczonymi Niemcami, w: Polska–Niemcy 1945–2007. Od konfrontacji do współpracy i partnerstwa w Europie. Studia i dokumenty, red. W.M. Góralski, Warszawa 2007, s. 151–152.
• Barcz J., Sprawy polskie podczas konferencji „2 + 4”. Potwierdzenie granicy polsko-niemieckiej i odszkodowania od Niemiec. Studium z historii dyplomacji i prawa międzynarodowego, Warszawa 2021.
• Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, red. R. Zięba, Warszawa 2008.
• Bezpieczeństwo międzynarodowe, red. R. Kuźniar i in., Warszawa 2012.
• Bielecki T., Nowe wyzwania przed NATO, „Gazeta Wyborcza” (16 VI 2021), s. 13.
• Bingen D., Polityka Republiki Bońskiej wobec Polski. Od Adenauera do Kohla 1949–1991, Kraków 1997.
• Bratkiewicz J., Stosunki z Rosją, Ukrainą i Białorusią, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej” (1993/1994), s. 128.
• Broer M., Diehl O, Die Sicherheit der neuen Demokratien in Europa und die NATO, „Europa-Archiv” (1990), Nr. 12, s. 367–376.
• Bruns W., Zur Rolle Deutschlands in der Internationalen Politik, Bonn 1991.
• Buras P., Między europeizacją a Gazpromem: Niemcy, Rosja i bezpieczeństwo energetyczne, „Raporty i Analizy” (2008), nr 7, s. 19–25.
• Curanović A., Kardaś Sz., Alf R., Polityka zagraniczna Federacji Rosyjskiej w okresie prezydentury Władimira Putina. Próba bilansu, Warszawa 2008.
• Czaputowicz J., Mapa współczesnego realizmu: realizm klasyczny, neorealizm, realizm neoklasyczny, w: Teoria realizmu w nauce o stosunkach międzynarodowych. Założenia i zastosowania badawcze, red. E. Haliżak, J. Czaputowicz, Warszawa 2014, s. 25–41.
• Czarnecki M., Biden w Londynie ostrzega Putina, „Gazeta Wyborcza” (11 VI 2021), s. 12.
• Ćwieluch J., Wykadrowany, „Polityka” (6–12 III 2019), s. 52–53.
• Dąbrowska M., Kos A., Rozwój współpracy wojskowej w stosunku do NATO na przykładzie udziału Wojska Polskiego i Bundeswehry w działaniach militarnych prowadzonych w Afganistanie, „Obronność. Zeszyty Naukowe” (2014), z. 1, s. 53–64.
• Depczyński M., Elak L., Rosyjska sztuka operacyjna w zarysie, Warszawa 2020.
• Dębski S., Fałszerstwa Putina, „Gazeta Wyborcza” (8 I 2020), s. 2–4.
• Drozd J., Niemieckie koncepcje ładu militarno-politycznego w Europie w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa 1993 („Studia i Materiały”, nr 68), s. 4–9.
• Falęcki J., Zapewnienie bezpieczeństwa w świetle koncepcji strategicznych NATO, „Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem” (2014), nr 1, s. 11–25.
• Feldmeyer K., Partnerschaft für den Frieden. Die Mehrheit in der NATO zögert mit der Erweiterung nach Osten, „Frankfurter Allgemeine Zeitung” (27 X 1993), s. 3.
• Fiszer J.M, The Thirtieth Anniversary of the Sejm and Senate Elections in 1989. Systemic Transformation in Poland and its Consequences for Europe and the World, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” (2019), nr 3 (66), s. 139–163.
• Fiszer J.M., Czasak M., Trójkąt Weimarski. Geneza i działalność na rzecz integracji Europy w latach 1991–2016, Warszawa 2019.
• Fiszer J.M., Kto wygrał II wojnę światową, a kto przegrał pokój? Refleksje na kanwie 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej, „Rocznik Polsko-Niemiecki” (2016), nr 24, s. 11–34.
• Fiszer J.M., Pragmatyczna polityka Niemiec wobec Rosji i jej skutki dla bezpieczeństwa Europy w XXI wieku, „Studia Politica Germanica” (2016), nr 2 (5), s. 11–35.
• Fiszer J.M., Rosja wobec akcesji Polski do NATO i Unii Europejskiej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” (2018), nr 1 (60), s. 264–289.
• Fiszer J.M., Rozszerzenie NATO o Polskę, Czechy i Węgry: znaczenie dla partnerstwa transatlantyckiego, „Rocznik Polsko-Niemiecki” (2000), s. 189–206.
• Fiszer J.M., Rozwój stosunków polsko-niemieckich po 1989 roku oraz ich znaczenie dla integracji Europy, „Rocznik Polsko-Niemiecki” (1996), nr 5, s. 155–172.
• Fiszer J.M., Stanowisko Rosji wobec akcesji Polski do NATO i Unii Europejskiej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” (2018), nr 1 (60), s. 264–289.
• Fiszer J.M., Stosunki polityczne między Polską i Rosją oraz ich determinanty w latach 1989–2014, w: Polska. Sąsiedztwo bliższe i dalsze. Różne punkty widzenia, red. R. Żelichowski, Warszawa 2019, s. 177–205.
• Fiszer J.M., Stosunki polsko-niemieckie po 1989 roku oraz ich znaczenie dla bezpieczeństwa Europy, „Studia Polityczne” (1996), nr 5, s. 141–151.
• Frédéric B., Oú en est l’Alliance atlantique? L’improbable partenariat, „Les notes de I’IFRI” (1998), no. 6, s. 36–39.
• Gaddis J.L., International Relations Theory and the End of the Cold War, „International Security” 17 (1992–1993), no. 3, s. 5–58.
• Gardocki S., Geopolityczne uwarunkowania bezpieczeństwa Polski w drugiej dekadzie XXI wieku, w: Integracja, polityka zagraniczna, praworządność, wyzwania dla Polski współczesnej, red. E. Mreńca, Warszawa 2019, s. 197–212.
• Gareis S.B., Germeinsam für Stabilität in Europa. Stand und Entwicklungperspektiven der deutsch-polnischen Sicherheitskooperation, w: Die deutsch-polnischen Berziehungen. Bilanz nach fünf Jahren Nachbarschaftsvertrag, Hrsg. C. Montag, A. Sakson, Potsdam 1996, s. 33–50.
• Geremek B., Polska będzie sojusznikiem na dobre i złe. Przemówienie z 12 marca 1999 roku, Independence, USA, „Gazeta Wyborcza” (10–12 III 1999), s. 13.
• Halamski A., Kazana M., Współpraca polityczna i wojskowa w ramach Trójkąta Weimarskiego, Warszawa 1997.
• Holbrooke R., To End a War, New York 1998.
• Holzer J., Europa zimnej wojny, Warszawa 2012.
• Jakimowicz R., Zarys stosunków polsko-rosyjskich w latach 1992–1999, Warszawa 2000 („Studia i Materiały”, nr 23).
• Judt T., Geschichte Europas von 1945 bis zur Gegenwart, München 2006.
• Karwan H.M., Bezpieczeństwo państwa w wymiarze politycznym i wojskowym, w: W poszukiwaniu tożsamości bezpieczeństwa, red. H. Sommer, Rzeszów 2021, s. 16–31.
• Kissinger H., No Illusion about the USSR, „The Washington Post” (22 I 1991), s. 3.
• Kissinger H., Porządek światowy, tłum. M. Antosiewicz, Wołowiec 2017.
• Kiwerska J., Partnerstwo w przywództwie? Stany Zjednoczone i Niemcy (1989–2016). Perspektywa polska, Poznań 2017.
• Koćwin L., Dekada przełomu. Stosunki polsko-niemieckie od czerwca 1989 do czerwca 1991. Dokumenty, materiały, komentarze, Wrocław 1992.
• Kohl H., Erinnerungen 1982–1990, München 2005.
• Kokot M., Czesi i Słowacy dają kosza Orbanowi, „Gazeta Wyborcza” (19 II 2021), s. 13.
• Koszel B., Polens dorniger Weg zur NATO, w: NATO-Osterweiterung. Neue Mitglieder für ein Bündnis im Wandel?, Hrsg. W. Wallraf, Potsdam 1996, s. 89–102.
• Kowalczyk K.A., Geopolityczne dążenia współczesnej Rosji, „Przegląd Geopolityczny” (2019), nr 27, s. 78–92.
• Kozhemiakin A., Kanet R.E., Russia and Its Western Neighbours in the „Near Abroad”, w: The Foreign Policy of the Russian Federation, London 1997, s. 28–48.
• Koziej S., Polska doktryna obronna i jej modyfikacja w obliczu integracji z NATO, Warszawa– Toruń 1996.
• Koziej S., The Role of the Visegrád Group in European Security, w: J.M. Fiszer, A. Chojan, P. Olszewski, Place and Role of the Visegrád Group Countries in the European Union, Warsaw 2019, s. 69–86.
• Kozub-Karkut M., Realizm neoklasyczny – główne założenia i możliwości, w: Teoria realizmu w nauce o stosunkach międzynarodowych. Założenia i zastosowania badawcze, red. E. Haliżak, J. Czaputowicz, Warszawa 2014, s. 43–54.
• Krzeczunowicz A., Krok po kroku. Polska droga do NATO, Kraków 1999.
• Kucharczyk J., Łada A., Sąsiedztwo z historią w tle. Spojrzenia przez granice. Barometr Polska– Niemcy 2020, Warszawa 2020.
• Kupiecki R., NATO w polskiej perspektywie 1989–2019, Warszawa 2019.
• Kuźniar R., Polityka bezpieczeństwa w polskiej polityce zagranicznej, w: Polska polityka bezpieczeństwa 1989–2000, red. R. Kuźniar, Warszawa 2001, s. 91–121.
• Kuźniar R., Porządek międzynarodowy. Perspektywa ontologiczna, Warszawa 2019.
• Leikert K., Ziemiak P., 30 lat polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie, Fundament wspólnej przyszłości, „Gazeta Wyborcza” (17 VI 2021), s. 14.
• Lévesque J., The Enigma of 1989. The USSR and the Liberation of Eastern Europe, Berkeley–Los Angeles–Oxford 1997.
• Ludwig M., Polen und die sicherheitspolitische Lage in Osteuropa, „Europa-Archiv” (1991), Nr. 4, s. 127–136.
• Madajczyk P., Polska a niemiecka polityka wobec Rosji po rozpadzie Związku Sowieckiego, w: Polska. Sąsiedztwo bliższe i dalsze. Różne punkty widzenia, red. R. Żelichowski, Warszawa 2019, s. 206–215.
• Magdziak-Miszewska A., Polska i Rosja. Strategiczne sprzeczności i możliwości dialogu, Warszawa 1998.
• Malendowski W., Waszczykowski W., Międzynarodowe uwarunkowania bezpieczeństwa Polski, w: Międzynarodowe stosunki polityczne, red. W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz, Poznań 1996, s. 65–89.
• Malinowski K., Polityka Republiki Federalnej Niemiec wobec Polski 1982–1991, Poznań 1997.
• Mania A., Department of State i Foreign Service w polityce zagranicznej USA lat gorącej i zimnej wojny 1939–1989, Kraków 2019.
• Materski W., Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej, Warszawa 2017.
• Matlock J.F., Reagan and Gorbachev. How the Cold War Ended, New York 2004.
• Mazurkiewicz B., Zmiany w postrzeganiu przestrzeni a geopolityka we współczesnej Rosji, „Przegląd Geopolityczny” (2017), nr 22, s. 117–127.
• Michałowski S., Nowa jakość w stosunkach z Niemcami, w: Polityka zagraniczna RP 1989–2002, red. R. Kuźniar, K. Szczepanik, Warszawa 2002, s. 97–119.
• Mickiewicz P., Współpraca wojskowa Polski, Francji i Niemiec, „Wojsko i Wychowanie” (2002), nr 2, s. 23–32.
• Narinskij M.M., Geneza „zimnej wojny” – ideologia i geopolityka, „Dzieje Najnowsze” (2000), nr 2, s. 79–98.
• NATO w trakcie transformacji, https://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf.../20120116_nato-trans-pol.pdf.
• Otłowski T., Polska w procesie integracji z NATO i Unią Zachodnioeuropejską 1991–1998, Toruń 1998.
• Parzymies S., Polityka zagraniczna Francji po zimnej wojnie, Warszawa 2017.
• Parzymies S., Unia Europejska a Europa Środkowa. Perspektywy współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, „Sprawy Międzynarodowe” (1993), nr 3, s. 89–110.
• Podraza A., Początki transatlantyckiego partnerstwa bezpieczeństwa: wybuch zimnej wojny i powstanie Sojuszu Atlantyckiego, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” (2019), nr 2 (65), s. 65–101.
• Polska droga do NATO, Rzeczpospolita Polska, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, http://www. msz.gov.pl/ol/polityka_zagraniczna/organizacje_miedzynarodowe/nato/polska_droga_do_nato.
• Polska w NATO, red. E. Bobińska i in., Warszawa 2002.
• Polska–Niemcy – nadzieja i zaufanie, red. S. Sulowski, Warszawa 2002.
• Przybyła K., Rosyjska polityka wobec Zachodu – wybrane zagadnienia, „Bezpieczeństwo Narodowe” (2013), nr 26, s. 67–89.
• Radziwinowicz W., Biden vs. Putin w Genewie, „Gazeta Wyborcza” (16 VI 2021), s. 12.
• Radziwinowicz W., Kokot M., Putin: Polska wspierała Hitlera, „Gazeta Wyborcza” (27 XII 2019), s. 5.
• Rose G., Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy, „World Politics” 51 (IX 1998), s. 141–147.
• Rühe V., Nowi, w nowym Sojuszu, „Polityka” (25 V 1996), s. 4–5.
• Sakson A., Współczesna niemiecka geopolityka – ciągłość i zmiana, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” (2016), nr 4 (55), s. 356–365.
• Schuman T.D. (Bezmienow J.), Agentura wpływu. Tajniki działalności wywrotowej KGB, Warszawa 2020.
• Skubiszewski K., Polska i Sojusz Północnoatlantycki w latach 1989–1991, „Sprawy Międzynarodowe” (1999), nr 1, s. 9–50.
• Stempin A., Sojusznicy. Od Fryderyka i Katarzyny Wielkiej do Merkel i Putina, Warszawa 2016.
• Stolarczyk M., Główne kwestie sporne i dylematy w stosunkach polsko-niemieckich w drugiej dekadzie XXI wieku, w: Integracja, polityka zagraniczna, praworządność, wyzwania dla Polski współczesnej, red. E. Mreńca, Warszawa 2019, s. 559–583.
• Stolarczyk M., Niektóre problemy w stosunkach polsko-niemieckich w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych, w: Stosunki polsko-niemieckie w okresie przemian ustrojowych w Polsce. Wybrane problemy, red. P. Dobrowolski, Katowice 1997, s. 14–16.
• Taliaferro J., State Building for Future Wars; Neoclassical Realism and the Resorce-Extractive State, „Security Studies” 15 (VII–IX 2006), s. 465–467.
• Towpik A., Polska w NATO – rok pierwszy, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej” (2000), s. 24–26.
• Vademecum NATO, Brussels 2001.
• Wallerstein I., Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, Warszawa 2007.
• Wallerstein I., Europejski uniwersalizm. Retoryka władzy, Warszawa 2007.
• Wągrowska M., Partnerstwo dla pokoju, Warszawa 1994.
• Wieczorek P., Kłudka P., Droga Polski do NATO – próba bilansu, Warszawa 1997.
• Wieliński B.T., Atak Kremla na Polskę. Osamotnieni na własne życzenie, „Gazeta Wyborcza” (30 XII 2019), s. 1.
• Wieliński B.T., Prezydent Niemiec przyjeżdża do Polski, „Gazeta Wyborcza” (28 V 2021), s. 11.
• Wörner M., Die Atlantische Allianz und die europäische Sicherheit, „Europa-Archiv” (1992), Nr. 1, s. 3–5.
• Woźniak-Szymańska D., Pozycja Polski w społeczności międzynarodowej, czyli jak wzrastać na peryferiach Europy?, Warszawa 2021.
• Yergin D., Der zerbrochene Frieden. Der Ursprug des Kalten Krieges und die Teilung Europas, Frankfurt a. M. 1979.
• Zając M., Założenia strategiczne funkcjonowania NATO, „Horyzonty Bezpieczeństwa” (2015), nr 1, s. 66–67.
• Zięba R., Nowa instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 1998.
• Zięba R., Polska wobec Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, w: Polska i Republika Federalna Niemiec w procesie integracji europejskiej, red. S. Sulowski, Warszawa 2007, s. 58–59.
• Ziółkowski A., NATO w XX wieku. Transatlantyckie zależności, Warszawa 2002.

Identifiers

DOI

10.12775/SDR.2022.1.09

Biblioteka Nauki

2234988