Straty żołnierzy armii rosyjskiej pochodzących z gminy Gródek powiatu białostockiego guberni grodzieńskiej podczas I wojny światowej

• Authors: Stefan Dmitruk

Title variants

EN

Losses of Russian Army Soldiers from the Gródek Commune in the Białystok County of the Grodno Guberniya during the First World War

Abstracts

EN

Losses in the Russian army fighting in the First World War affected approximately 55 per cent of all soldiers who fought in it. Among the casualties were recruits from the Gródek commune in the Białystok district of the Grodno Guberniya, an area now belonging to the Podlaskie Voivodeship. Losses of soldiers impacted social life after the Great War – especially in the Białystok region affected by the warfare and evacuation of 1915. The problem of losses from the mentioned area has not been comprehensively studied in Polish historiography. The author analyses the losses of soldiers and non-commissioned officers who fought in the Russian army uniform between 1914 and 1918 and came from the Gródek area.

PL

Straty w armii rosyjskiej z I wojny światowej dotknęły ok. 55% wszystkich walczących w niej żołnierzy. Wśród ofiar byli rekruci pochodzący z gminy Gródek powiatu białostockiego guberni grodzieńskiej, czyli terenów wchodzących obecnie w skład województwa podlaskiego. Ubytki żołnierzy wpływały na życie społeczne po Wielkiej Wojnie – szczególnie na Białostocczyźnie dotkniętej działaniami wojennymi i ewakuacją z 1915 r. Problem strat z wymienionego obszaru nie został kompleksowo zbadany w polskiej historiografii. Autor analizuje straty żołnierzy i podoficerów walczących w mundurze armii rosyjskiej w latach 1914–1918, pochodzących z rejonu Gródka.

Keywords

EN

losses; First World War; Russian Army; Białystok; Gródek; Grodno guberniya

PL

straty; I wojna światowa; armia rosyjska; Białystok; Gródek; gubernia grodzieńska

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
• Year: 2023
• Volume: 58
• Issue: 2
• Pages: 107-142

Dates

published

2023

Contributors

author

Stefan Dmitruk

• https://orcid.org/0000000155915468

References

• Dmitruk S., Wspomnienia o powrocie z bieżeństwa w 1923 r. mieszkańca wsi Wilanowo, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 43 (2015), s. 215–221.
• Wielka Wojna i kres zaboru rosyjskiego. Wybór materiałów źródłowych obrazujących stan Białegostoku w latach 1914–1915, oprac. W. Wróbel, W. Szwed, Białystok 2017.
• Адресъ-Календарь и Справочная Книжка Гродненской Губерніи на 1914 годъ, Гродна 1913.
• Адресъ-Календарь и Справочная Книжка Гродненской Губерніи на 1915 годъ, Гродна 1915.
• Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 г. Города и поселения в уездах, имеющих 2000 и более жителей, С. Петербургь 1905.
• „Наша Ніва” 1914
• Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, t. 1: Imperia. 1912–1916, Warszawa 2014.
• Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, t. 2: Narody. 1917–1923, Warszawa 2018.
• Bosko M., Rekruci z powiatu radzyńskiego w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej w świetle akt Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej z lat 1919–1931, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 16 (2018), nr 2, s. 357–379.
• Cybulski T., Włocławek 1914, Warszawa 2019.
• Czerep S., Łuck 1916, Warszawa 2002.
• Czerep S., Wielka operacja zimowa pierwszej wojny światowej. Działania na kierunku mazursko-augustowskim od 7 do 21 lutego 1915 roku, Oświęcim 2018.
• Diemjaniuk B., Bieżeńcy, Łomża 2006.
• Dmitruk S., Linia Białystok–Baranowicze Poleskiej Skarbowej Drogi Żelaznej w latach 1886–1914, „Białostockie Teki Historyczne” 14 (2016), s. 61–90.
• Dmitruk S., Ludność ewakuowana z zachodnich powiatów guberni grodzieńskiej na Syberii w 1916 r. na przykładzie guberni tomskiej, „Przeszłość Demograficzna Polski” 39 (2017), s. 283–322.
• Dobroński A., Infrastruktura społeczna i ekonomiczna guberni łomżyńskiej i obwodu białostockiego (1866–1914), Białystok 1979.
• Gawryszewski A., Ludność Polski w XX wieku, Warszawa 2005.
• Gołowin M.M., Armia Rosyjska w Wielkiej Wojnie, Oświęcim 2018.
• Kaliński S., Bolimów 1915, Warszawa 2015.
• Kasprzycki R., Dezercje w armiach w czasie I wojny światowej, „Dzieje Najnowsze” 52 (2020), nr 3, s. 53–73.
• Kietliński M., Materiały źródłowe przechowywane w Archiwum Państwowym w Białymstoku na temat poboru do wojska rosyjskiego, „bieżeństwa” i spraw społeczno-politycznych, w: Wojna i ludzie. Społeczne aspekty I wojny światowej w Europie Wschodniej, red. D. Michaluk, Ciechanowiec 2015, s. 201–208.
• Kołodziej E., Gospodarka wojenna w Królestwie Polskim w latach 1914–1918, Warszawa 2018.
• Korolkow G.K., Operacja łódzka 1914. Najciekawsza batalia pierwszej wojny światowej, tłum. i oprac. D. Jednorowski, Oświęcim 2018.
• Kozłowska-Świątek E., Maroszek J., Hasbachowie. Z rodzinnego sztambucha, Białystok 2011.
• Kulik M., Działalność rosyjskiej cenzury wojskowej w czasie I wojny światowej, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 56 (2021), z. 2, s. 47–69.
• Kulik M., Polacy w armii rosyjskiej na Lubelszczyźnie na początku I wojny światowej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” 68 (2013), z. 1–2, s. 73–87.
• Kulik M., Polacy wśród wyższych oficerów armii rosyjskiej Warszawskiego Okręgu Wojskowego (1865–1914), Warszawa 2008.
• Kulik M., Warszawski Okręg Wojskowy Rosyjskiej Cesarskiej Armii w latach 1894–1914, „Przegląd Wojskowo-Historyczny” 9 (2008), nr 4, s. 5–24.
• Legieć J., Ewidencja poborowych i rezerwistów w Królestwie Polskim w latach 1874–1914, w: Dzieje biurokracji, red. A. Górak, K. Latawiec, D. Magier, t. 4, cz. 1, Lublin–Siedlce 2011, s. 515–527.
• Legieć J., Służba rekrutów z Królestwa Polskiego w armii rosyjskiej w latach 1874–1913, Kielce 2013.
• Maliszewski E., Przewodnik po guberni grodzieńskiej. Zarys statystyczno-opisowy (z mapką), Warszawa 1919.
• Mironowicz E., Społeczne, polityczne, religijne i ekonomiczne skutki uchodźstwa 1915 r. w życiu białoruskiej ludności Białostocczyzny, w: Wojna i ludzie. Społeczne aspekty I wojny światowej w Europie Wschodniej, red. D. Michaluk, Ciechanowiec 2015, s. 329–341.
• Multan G., Pacholska B., Historia małej wsi. 470 lat Sokola, Sokole 2019.
• Pachucki M., Rekruci z gminy Siemień w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 18 (2020), s. 21–42.
• Prymaka-Oniszk A., Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy, Wołowiec 2016.
• Radulski Ł., Koszary i infrastruktura szkoleniowa Podlaskiej Brygady Kawalerii 1937–1939. Wybrane aspekty, „Studia Podlaskie” 28 (2020), s. 42–53.
• Sierakowska K., Śmierć – wygnanie – głód w dokumentach osobistych. Ziemie polskie w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, Warszawa 2015.
• Smoliński A., Dezercje z armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 46 (2009), s. 169–199.
• Smoliński A., Dezerterzy czy jeńcy? Przyczynek do dyskusji o stratach osobowych armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, „Łambinowicki Rocznik Muzealny” 36 (2013), s. 63–95.
• Smoliński A., Kwestia liczby dezerterów oraz jeńców z Armii Rosyjskiej podczas I wojny światowej. Przyczynek do dziejów Wielkiej Wojny z lat 1914–1917 na froncie wschodnim, w: Mało znana Wielka Wojna. Studia i szkice z dziejów I wojny światowej, red. A. Smoliński, Oświęcim 2014, s. 131–190.
• Smoliński A., Wizerunek jeńców rosyjskich z czasów Wielkiej Wojny w wybranych pamiętnikach żołnierzy Legionów Polskich, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 18 (2017), nr 3, s. 9–20.
• Śladami Hasbachów, red. B. Pacholska, Sokole 2013.
• Wietosznikow L.W., Ofensywa Brusiłowa. Działania strategiczno-operacyjne, tłum. i oprac. D. Jednorowski, Oświęcim 2014.
• Wróblewski R., Zarys historii carskiego garnizonu w Białymstoku w latach 1864–1914, „Militaria XX Wieku” (2012), nr 1, s. 51–52.
• Карнялюк В., Гістарычная дэмаграфія першай сусветнай вайны: беженства з заходніх губерняў Рассійскай імперыі (1914–1917 гг.), „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 12 (1999), s. 22–44.
• Карнялюк В., Пра колькасць прызваных у Расійскае войска з Віленскай, Віцебскай, Гарадзенскай, Менскай і Магілёўскай губ. у часы Першай святовай вайны (1914–1917 гг.), „Гістарычны Альманах” 3 (2000), с. 177–180.
• Карнялюк В., Успаміны былых бежанцаў (1915–1923 гг.) Беласточчыны як крыніца па гісторыі Беларусі першай паловы ХХ ст. (па матэрыялах зборніка «Бежанства 1915 года»), „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 18 (2002), s. 185–193.
• Мірановіч Я., Уступ, в: Бежанства 1915 года, рэд. В. Луба, Беласток 2000, с. 5–10.
• Нелипович С., Корвавый октябрь 1914 года, Москва 2013.
• Нелипович С., Русский фронт Первой мировой войны: потери сторон. 1914, Москва 2019.
• Россия и СССР в войнах XX века. Статистическое исследование, ред. Г.Ф. Кривошеев, Москва 2001.
• Фіёнік Д., Эвакуацыя царкоўнай маёмасці ў 1915 годзе і спробы яе вяртання пасля 1921 года на прыкладзе Беласточчыны, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 6 (1996), s. 93–98.
• www.gwar.mil.ru (dostęp: 15.05.2021 – 4.11.2022)

Identifiers

DOI

10.12775/SDR.2023.2.05

Biblioteka Nauki

29520841