Ludowcy Europy Środkowo-Wschodniej wobec sowietyzacji

• Authors: Stanisław Stępka

Title variants

EN

Peasant Party Members in Central and Eastern Europe towards Sovietisation

Abstracts

EN

The article discusses the editing of documents and materials concerning the political activity of the peasant movement in the Central and Eastern European area during the period after the Second World War when the process of Sovietisation of this part of the continent accelerated. The author reviews the broad spectrum of anti-communist activity of peasant leaders. By discussing the most relevant elements of this range, the author sheds light on their content to facilitate the use of the presented sources by researchers exploring them.

PL

Niniejszy artykuł omawia edycję dokumentów i materiałów dotyczących działalności politycznego ruchu ludowego na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej w okresie, gdy po II wojnie światowej narastał proces sowietyzacji tej części kontynentu. Oglądowi poddane zostało szerokie spektrum aktywności antykomunistycznej chłopskich przywódców. Autor poprzez omówienie najistotniejszych elementów tego zbioru zamierzał przybliżyć ich zawartość, aby ułatwić korzystanie z prezentowanych źródeł eksplorujących je badaczom.

Keywords

EN

Central and Eastern Europe; Sovietisation; peasantry; leaders; collectivisation; documents

PL

Europa Środkowo-Wschodnia; sowietyzacja; ludowcy; liderzy; kolektywizacja; dokumenty

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
• Journal: Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
• Year: 2023
• Volume: 58
• Issue: 2
• Pages: 255-267

Dates

published

2023

Contributors

author

Stanisław Stępka

• Akademia Finansów i Biznesu Vistula

• https://orcid.org/0000000181188460

References

• Ganczowski N., Georgi Dymitrow. Z notatnika sekretarza osobistego, przekład autoryzowany z bułgarskiego M. Więckowska, A. Koseski, Warszawa 1980.
• Geografia polityczna Węgier w świetle raportu dr. Piotra Szymańskiego Chargé d’affaires Ambasady RP w Budapeszcie, 25.07.1946 r., w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 204–212.
• Memoriał Międzynarodowej Unii Chłopskiej w sprawie obecnej sytuacji światowej zagrożonej ekspansją sowieckiego komunizmu 1.01.1961 r., w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 295–306.
• Mikołajczyk S., The Rape of Poland. Pattern of Soviet Aggression, New York 1948.
• Polskie Stronnictwo Ludowe. Zbiór materiałów politycznych, nr 4, Waszyngton 1962.
• Poselstwo Ludowej Republiki Bułgarii w Polsce, Warszawa 1947.
• Program Międzynarodowej Unii Chłopskiej przyjęty na Kongresie odbytym w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, 24–27.05.1948 r., w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 248–255.
• Program Niezależnej Węgierskiej Partii Małorolnych, Wyrobników i Mieszczan z czasów II wojny światowej, 23.10.1943 r., w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 195–203.
• Przemówienie Pana Stanisława Mikołajczyka, byłego premiera Polski, przewodniczącego Polskiego Narodowego Komitetu Demokratycznego, prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego, prezesa Międzynarodowej Unii Chłopskiej, wygłoszone w 15-tą rocznicę śmierci Nikola Petkowa w dniu 22 września 1962 roku w Sali Carnegie Endowment Hall w New Yorku, N.Y., w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 107–111.
• Przemówienie Stanisława Mikołajczyka, b. premiera Polski, prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego i przewodniczącego Polskiego Narodowego Komitetu Demokratycznego w programie polskim BBC w dniu 12 kwietnia 1955 roku dotyczące kolektywizacji wsi i jej następstw, w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 277–281.
• Stanisław Mikołajczyk – prezes Międzynarodowej Unii Chłopskiej wobec kolektywizacji wsi polskiej i jej rezultatów, 1.10.1957 r., w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 281–291.
• Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020.
• Zbiór materiałów politycznych, nr 3, Waszyngton 1960.
• Courtois S. i in., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Warszawa 1999.
• Gmitruk J., Przedmowa, w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 15–23.
• Mikołajczyk S., Naród w walce o wolność i niepodległość 1956–1957 a leninowska taktyka jeden krok w tył dwa kroki naprzód, Waszyngton 1957.
• Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, red. W. Roszkowski, J. Kofman, Warszawa 2004.
• Stępka S., Współpraca regionalna w Europie Środkowo-Wschodniej w koncepcjach Międzynarodowej Unii Chłopskiej, „Społeczeństwo i Polityka” (2019), nr 3, s. 115–227.
• Turkowski R., Agrariusze chorwaccy w walce o niepodległość oraz demokratyczno-ludowy i federalny kształt Królestwa Serbii, Chorwacji i Słowenii (1904–1922), „Zeszyty Wiejskie” (2016), nr 22, s. 543–561.
• Turkowski R., Agraryści czechosłowaccy i ludowcy polscy wobec następstw Konferencji Monachijskiej z września 1938 r. dla Europy Środkowo-Wschodniej, w: Druga wojna światowa. Wybrane zagadnienia konfliktu międzynarodowego, red. W. Kozyra, I. Lasek-Surowiec, A.M. Zaręba, Chełm 2015, s. 83–102.
• Turkowski R., Agraryści czechosłowaccy w latach 1899–1935, cz. 1: Od narodzin w czasach Cesarstwa Austro-Węgierskiego do rozkwitu w okresie I Republiki, Warszawa 2012.
• Turkowski R., Agraryści czechosłowaccy w latach 1935–1938–1989, cz. 2: Od schyłku działalności w I Republice do emigracyjnej egzystencji na Zachodzie, Warszawa 2013.
• Turkowski R., Agraryści czechosłowaccy w okresie prezesury Antonina Švehli (1909–1933), w: Przeszłość i teraźniejszość. Prace ofiarowane Profesorowi Adamowi Koseskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Pułtusk 2009, s. 233–257.
• Turkowski R., Agraryści czechosłowaccy wobec działalności ludowców w Polsce w latach 1926–1939, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” (2012), nr 28, s. 57–76.
• Turkowski R., Agraryści czescy (1899–1938), w: Dzieje partii i stronnictw chłopskich w Europie, t. 1: Narodziny i rozwój, red. J.R. Szaflik, J. Gmitruk, A. Koseski, R. Turkowski, Pułtusk– Warszawa 2006, s. 153–172.
• Turkowski R., Czechosłowacka reforma rolna w latach 1919–1938, w: „Tantum historiae”. Księga ofiarowana Mieczysławowi Tantemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Żurek, Bielsko-Biała 2008, s. 152–165.
• Turkowski R., Czechosłowackie partie chłopskie w „złotych latach” I Republiki (1922–1926), „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” (2007), nr 23, s. 11–34.
• Turkowski R., Czeskie i słowackie partie emigracyjne po 1945 roku, w: Chłopskie partie polityczne z Europy Środkowo-Wschodniej na emigracji 1945–1989, red. A. Indraszczyk, Warszawa 2009, s. 43–65.
• Turkowski R., Dorobek współczesnej historiografii chorwackiej i słoweńskiej na temat politycznego ruchu ludowego, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” (2006), nr 34, s. 267–281.
• Turkowski R., Działalność Chorwackiej Partii Chłopskiej pod przywództwem dr. Vladko Mačka z polskiej perspektywy (1928–1939), w: Historia i tradycja ruchu ludowego, t. 1: Ideologia, polityka i jej kreatorzy, red. J. Gmitruk, A. Indraszczyk, Warszawa–Kielce 2016, s. 199–245.
• Turkowski R., Działalność organizacyjno-polityczna Republikańskiej Partii Ludu Wiejskiego i Małorolnego u schyłku istnienia I Republiki Czechosłowackiej (1933–1938), w: Dla dobra rządu chłopskich dusz… Wiciarz – ludowiec – nauczyciel – uczony. Księga poświęcona pamięci Profesora Józefa Ryszarda Szaflika, Warszawa–Kielce–Pułtusk 2010, s. 421–452.
• Turkowski R., Hlinkowej Słowackiej Partii Ludowej spełniona wizja autonomii Słowacji w pomonachijskiej Czecho-Słowacji, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” (2011), nr 27, s. 81–106.
• Turkowski R., Kolektywizacja wsi wschodnioeuropejskiej widziana z polskiej perspektywy 1948– 1960. Studium z zakresu historii społeczno-politycznej, Warszawa 2020.
• Turkowski R., Ludowcy wschodnioeuropejscy na tle przemian społeczno-politycznych w ich krajach w latach 1945–1948, w: Wschodnioeuropejski ruch ludowy w walce z komunistami o zachowanie demokracji po II wojnie światowej. Dokumenty i materiały (W świetle polskich źródeł dyplomatycznych i prasowych), przedmowa J. Gmitruk, wstęp, wybór źródeł oraz ich przygotowanie do druku R. Turkowski, Warszawa 2020, s. 25–49.
• Turkowski R., Narodziny i rozwój czeskiego i słowackiego ruchu ludowego (zarys problematyki), „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” (2004), nr 33, s. 31–76.
• Turkowski R., O budzeniu do aktywności narodowej i politycznej chłopów słowackich (przełom XIX i XX wieku), w: Historia i polityka. Studia i rozprawy dedykowane Profesorowi Adamowi Koseskiemu, Pułtusk 2004, s. 289–299.
• Turkowski R., Obraz wsi czeskiej w świetle „Świata Słowiańskiego” – periodyku słowianofilów polskich sprzed I wojny światowej, w: Panslawizm wczoraj, dziś i jutro, red. Z. Chyra-Rolicz, T. Rokosz, Siedlce 2016, s. 231–248.
• Turkowski R., Południowosłowiański ruch ludowy u zarania istnienia Królestwa Serbii, Chorwacji i Słowenii, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” (2018), nr 37, s. 187–204.
• Turkowski R., Republikańska Partia Ludu Wiejskiego i Małorolnego wobec upadku I Republiki Czechosłowackiej w 1938 roku, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” (2013), nr 36, s. 159–179.
• Turkowski R., Słowacka Partia Ludowa ks. Andreja Hlinki u zarania niepodległości Czechosłowacji (1918–1922), w: Wieś i ruch ludowy w Polsce i Europie, t. 1: W kręgu historii i tradycji, red. J. Gmitruk, A. Indraszczyk, Warszawa 2012, s. 235–243.
• Turkowski R., Walka dr. Radičia, przywódcy Chorwackiej Partii Chłopskiej o bezpieczeństwo i demokratyczno-ludowy kształt Królestwa Serbii-Chorwacji i Słowenii (1921–1928), „Myśl Ludowa” (2015), nr 7, s. 169–195.
• Werfel R., Co się stało w Czechosłowacji, Warszawa 1948.

Identifiers

DOI

10.12775/SDR.2023.2.11

Biblioteka Nauki

29520845