Michaiła Bułhakowa droga do filmu

• Authors: Igor Przebinda

Title variants

EN

Mikhail Bulgakov’s Road to Film

Abstracts

EN

This article attempts to sketch a picture of Mikhail Bulgakov’s literary works (prose and drama), together with their historical and political background, as a prelude to his own adventure with film and the later, already posthumous, screen adaptations of his works – led by The Master and Margarita. Viewed in this way, Bulgakov’s transition from prose (The White Guard) to drama (Turbine Days) may appear to be only the first step towards his adventure with film. It seems that the path from novel through drama to film is much easier than the direct path from novel to film. The theatrical contexts of Bulgakov’s works are outlined, as well as musical contexts, including opera and musicals. Bulgakov’s scripts for the screen adaptations of Gogol’s The Government Inspector and The Dead Souls, which were never made, are also briefly described. The role of the space of Kiev and Moscow is emphasized as well as two of the writer’s most significant mythical cities, along with Jerusalem, Rome and Paris. The article emphasizes the cinematic nature of Bulgakov’s works. In this film-theatrical context the research opinions of such authors as Konstantin Paustovsky, Andrzej Drawicz, Marietta Chudakova, Alexey Varlamov, Eugene Zamiatin, Miron Petrovsky, Alicja Helman and Joanna Wojnicka are recalled. The urban dimension of The Master and Margarita is outlined, as the apotheosis of the city and the achievements of civilization, which will also translate to later screen adaptations of this masterpiece.

PL

W niniejszym artykule podjęta została próba naszkicowania obrazu twórczości literackiej (prozatorskiej i dramaturgicznej) Michaiła Bułhakowa, wraz z jej tłem historyczno-politycznym, jako wstępu do jego własnej przygody z filmem oraz późniejszych, już pośmiertnych, ekranizacji jego dzieł – na czele z Mistrzem i Małgorzatą. Przy takim ujęciu przejście Bułhakowa od prozy (Biała Gwardia) do dramaturgii (Dni Turbinów) może się jawić jako dopiero pierwszy krok ku jego przygodzie z filmem. Wydaje się bowiem, że droga od powieści przez dramat do filmu jest znacznie łatwiejsza niż bezpośrednia droga od powieści do filmu. Zarysowane zostały tu zatem zarówno konteksty teatralne Bułhakowa, jak i konteksty muzyczne, z uwzględnieniem przedstawień operowych i musicalowych. Opisano także zwięźle autorskie scenariusze Bułhakowa do niezrealizowanych ostatecznie ekranizacji Rewizora i Martwych dusz Gogola. Została podkreślona rola przestrzeni Kijowa i Moskwy, jako dwóch z kilku najistotniejszych, obok Jerozolimy, Rzymu i Paryża, mitycznych miast pisarza. W artykule uwypuklona została kinematograficzna natura dzieł Bułhakowa. Przywołane zostają w tym filmowo-teatralnym kontekście opinie badawcze takich autorów jak – Konstanty Paustowski, Andrzej Drawicz, Marietta Czudakowa, Aleksy Warłamow, Eugeniusz Zamiatin, Miron Pietrowski, Alicja Helman, Joanna Wojnicka. Zarysowany wstępnie zostaje również urbanistyczny wymiar powieści Mistrz i Małgorzata, jako apoteozy miasta i osiągnięć cywilizacji, co także przełoży się na późniejsze ekranizacje tego arcydzieła.

Keywords

EN

The White Guard; Turbine Days; The Master and Margarita; Bulgakov filmmaking; Bulgakov screenplays; Bulgakov adaptations; Bulgakov

PL

Biała Gwardia; Dni Turbinów; Mistrz i Małgorzata; filmowość Bułhakowa; scenariusze Bułhakowa; ekranizacje Bułhakowa; Bułhakow

• Publisher: Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
• Journal: Studia Pigoniana
• Year: 2022
• Volume: 5
• Issue: 5
• Pages: 43-60

Dates

published

2022

Contributors

author

Igor Przebinda

• Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie

• https://orcid.org/0000000253178692

References

• Bułhakow M., 1984, Cyganeria, przeł. A. Sarachanowa, [w:] M. Bułhakow, Notatki na mankietach, tłumacze różni, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Bułhakow M., 1984, Miasto Kijów, przeł. A. Drawicz, [w:] M. Bułhakow, Notatki na mankietach, tłumacze różni, Wydawnictwo Literackie, Kraków – Wrocław.
• Bułhakow M., 1984, Notatki na mankietach, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, [w:] M. Bułhakow, Notatki na mankietach, tłumacze różni, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Bułhakow M., 2018, Diaboliada, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, [w:] M. Bułhakow, Utwory wybrane, t. 1, tłumacze różni, PIW, Warszawa.
• Bułhakow M., 2018, Fatalne jaja, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, [w:] M. Bułhakow, Utwory wybrane, t. 1, tłumacze różni, PIW, Warszawa.
• Bułhakow M., 2018, Morfina, przeł. A. Sarachanowa, [w:] M. Bułhakow, Utwory wybrane, tom 1, PIW, Warszawa, tłumacze różni, PIW, Warszawa.
• Bułhakow M., 2018, Powieść teatralna, przeł. Z. Fedecki, [w:] M. Bułhakow, Utwory wybrane, t. 3, tłumacze różni, PIW, Warszawa.
• Bułhakow M., 2022, Mistrz i Małgorzata, przeł. L.A. Przebinda, G. Przebinda, I. Przebinda, Znak, Kraków.
• Curtis J.A.E., 2017, Mikhail Bulgakov, Reaktion Books, London.
• Czudakowa M., 2020, Michaił Bułhakow. Życie nieoczywiste, przeł. M. Bartosik, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa.
• Drawicz A., 2002, Mistrz i diabeł, Warszawskie Literackie Wydawnictwo Muza, Warszawa.
• Helman A., 1978, Co to jest kino? Panorama myśli filmowej, Wydawnictwa artystyczne i filmowe, Warszawa.
• Helman A., 2018, Polowanie jako spektakl i metafora: rola scen myśliwskich w filmach fabularnych, [w:] „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”, nr 4: Polowanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Herling-Grudziński G., 2018, Dziennik pisany nocą, vol. 2. 1982–1992, [w:] G. Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, red. W. Bolecki, t. 8, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Kino według Alicji, 1995, Universitas, Kraków.
• Kisel’gof T.N., 1988, Gody molodosti, [w:] Vospominaniya o Mikhaile Bulgakove, Sovetskiy pisatel’, Moskva.
• Myagkov B., 2008, Bulgakov na Patriarshikh, Algoritm, Moskva.
• Petrovskiy M., 2008, Master i Gorod. Kiyevskiye konteksty Mikhaila Bulgakova, Izdatel’stvo Ivana Limbakha, Sankt-Peterburg.
• Popov P., „Zametki avtobiograficheskogo kharaktera”, NIOR RGB. F. 218. K. 1269. Yed. khr 6 [НИОР РГБ. Ф. 218. К. 1269. Ед. хр. 6]. Materiały z Archiwum Rosyjskiej Biblioteki Państwowej.
• Przebinda G., Smaga J., 2000, Kto jest kim w Rosji po 1917 roku, Znak, Kraków.
• Skowronek B., 2020, Język w filmie. Ujęcie mediolingwistyczne, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Smelyanskiy A., 1986, Mikhail Bulgakov v Khudozhestvennom teatre, Iskusstvo, Moskva.
• Sudar V., 2013, A Portrait of the Artist as a Political Dissident. The Life and Work of Aleksandar Petrović, Intellect, Bristol.
• Warłamow A., 2017, Michaił Bułhakow. Biografia mistrza, przeł. M. Bartosik, Świat Książki, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.12775/SP.2022.003

Biblioteka Nauki

29433445