Miasto idealne na dzisiejsze czasy

• Authors: Bartłomiej GUTOWSKI

Title variants

EN

The Ideal City for Our Times

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Marzenie zbudowania lepszego świata, także dobrego miejsca do mieszkania, jest utopią, która wpisana jest w cały rozwój historyczny ludzkości. Szczególny wyraz dały temu miasta idealne. Koncepcja, w której układ urbanistyczny miał zapewniać doskonałe funkcjonowanie społeczne, określana jako miasto idealne, została sformułowana w okresie renesansu. Podobne projekty podejmowane były jednak już od czasów starożytnych, a rozwijane w kolejnych stuleciach. Szczególnie popularne koncepcje te stały się w drugiej połowie dziewiętnastego, a przede wszystkim w pierwszej połowie dwudziestego wieku. Wówczas to sformułowano trzy zasadnicze modernistyczne modele miasta, a mianowicie: ogród Ebenezera Howarda oraz koncepcje przestrzeni miejskiej według Le Corbusiera i Franka Lloyda Wrighta. Ich twórcy nie potrafili jednak rozwiązać problemów społecznych ujawniających się w miastach – wręcz przeciwnie, ich projekty często je pogłębiały, prowadząc bądź do kształtowania pozornie doskonałych, ale wyizolowanych przestrzeni, bądź nadmiernie unifikując różnorodność potrzeb społecznych. Druga połowa dwudziestego wieku przyniosła kolejne utopijne próby. Pod wpływem myśli modernistycznej przemiany architektoniczno-urbanistyczne zaczęto coraz ściślej wiązać z wątkami społecznymi. Współczesne miasta idealne z jednej strony skupiają się na konkretnych rozwiązaniach, jak na przykład Masdar w Zjednoczonych Emiratach Arabskich czy New Radiant City na obrzeżach Shenzhen. Z drugiej zaś strony celem tych projektów jest wypracowanie pożądanych działań społecznych. W rozwiązaniach tych kwestia planowania układu przestrzennego okazuje się wtórna wobec realizowanego przez nie porządku aksjologicznego. Z jednej strony zatem wyraźne staje się przejście od myślenia, w którym teoretyk zakłada pewien sposób funkcjonowania miasta, do myślenia projektującego, chociaż z drugiej strony można również zaobserwować proces odwrotny: nowoczesne rozwiązania służą raczej realizacji teoretycznej wizji miasta, niż są wynikiem uzgodnień z mieszkańcami. Prowadzi to do niebezpieczeństwa dehumanizacji i społecznej segregacji oraz wykluczenia. Pomimo rozwoju technologicznego, ekologicznego oraz rozwoju obszarów wiedzy kluczowych dla funkcjonowania miasta, takich jak socjologia, teoria urbanistyki i architektury, psychologia czy geografia, a także pomimo istnienia odrębnej dyscypliny studiów miejskich współczesne miasto nie stanowi realnej odpowiedzi na wiele wyzwań społecznych współczesnego świata.

EN

The dream of creating a better world and a better place to live is a utopia inherent in the nature of historical process. A particular manifestation of this dream has been the recurring concept of the ideal city. While the Renaissance actually witnessed conceptions in which urban design was to ensure the perfect functioning of the society, attempts at construing an ideal city had been made already since the ancient times. They were also continued in epochs following the Renaissance and became particularly popular from mid-19th to mid-20th centuries. In that period, three principal modernist city models were proposed: Ebenezer Howard’s garden city as well as the ideal cities designed by Le Corbusier and Frank Lloyd Wright. However, none of these architectural conceptions was capable of solving the social problems characteristic of urban space. Contrary to the intentions of their creators, the visions in question only aggravated such issues, since they tended either to create ostensibly perfect yet isolated spaces or to excessively standardize the assessment of social needs. The second half of the 20th century brought other utopian attempts in the field of urban design. Under the influence of modernism, there appeared a tendency to perceive architectural and urban transformations in relation to social issues. As a result, modern ideal city designs focus either on incorporating particular architectural solutions (as is the case with Masdar City in the United Arab Emirates or with the New Radiant City on the outskirts of Shenzhen) or on triggering the desired social action. In the latter case, urban spatial planning is invariably considered as secondary and subordinated to axiological concepts. Thus on the one hand one may clearly see a transition in architectural design from accepting the already functioning city patterns to projecting them, but on the other hand a converse process is also visible: modern architectural solutions tend to incorporate conceptual visions of their creators rather than result from social agreement. This, in turn, leads to the danger of dehumanization of urban design as well as to actual social segregation and exclusion. Despite the evident progress in the theory of urban planning and architecture, as well as in sociology and urban studies, accompanied by the rapid technological and ecological advances, the contemporary city does not provide a real response to the numerous social challenges of our times. Translated by Dorota Chabrajska

Keywords

PL

miasto, miasto idealne, utopia, miasto ogród, miasto ekologiczne, eco-city, Shenzhen, Dubaj, Masdar, Radiant City, Broadacre City, nowy urbanizm, metropolia, technopolis, urbanistyka, megapolis, wspólnota, segregacja

EN

city, ideal city, utopia, garden city, ecological city, eco-city, Shenzhen, Dubai, Masdar, Radiant City, Broadacre City, New Urbanism, metropolis, technopolis, urban planning, megapolis, community, segregation

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2013
• Volume: 26
• Issue: 4 (104)

Dates

published

2020-02-05

Contributors

author

Bartłomiej GUTOWSKI

Identifiers

DOI

10.12887/26-2013-4-104-13