Ubi sunt? Flirt ze śmiercią w literaturze grozy

• Authors: Anna GEMRA

Title variants

EN

Ubi sunt? The Flirt with Death in Gothic Fiction

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Chociaż literatura grozy jest gatunkiem literatury popularnej, służącej rozrywce, dotyka ona wielu ważnych tematów, jak śmierć, zło, cierpienie czy samotność. W świecie współczesnym tematy te są często lekceważone, trywializowane czy też po prostu ignorowane, także w dziełach sztuki. Sytuacja ta dotyczy w szczególności tematu śmierci. Lęk przed śmiercią towarzyszy człowiekowi od zawsze, w obecnych czasach jednak nabrał on szczególnej intensywności: śmierć usunięto z życia codziennego, ukryta została w szpitalach i hospicjach, pozostaje „nieoswojona”, a przez to jeszcze bardziej przerażająca. Człowiek współczesny utracił przy tym wiarę w życie po śmierci, w możliwość zachowania swojego istnienia. Dla współczesnego człowieka rzeczywiste i pewne jest to, co poznaje i czego doświadcza, czyli to co zamyka się w doczesności. Jednocześnie pragnienie, by nigdy nie umrzeć, stało się silniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Pułapki takiej postawy obrazuje w literaturze grozy przede wszystkim postać wampira. Nieśmiertelność na ziemi okazuje się jednak przepełniona cierpieniem i smutkiem, jawiąc się jako przeciwieństwo idei człowieczeństwa. Dla wielu bohaterów literackich tego gatunku pokusa egzystencji nieprzemijającej przeważa nad lękiem przed wszystkim, co sobą przedstawia wampir. Żądza życia paradoksalnie prowadzi ich ku apoteozie śmierci, której widzialnym przedstawieniem jest wampir oraz do bonizacji zła (niem. Malitätsbonisierung), którą uosabia wampir.

EN

Although Gothic fiction belongs to popular literature, which is destined for entertainment, it touches upon many important topics, like death, evil, suffering or loneliness. In the modern world topics of this kind are belittled, trivialized or simply ignored, also in works of art. This is particularly the case with the topic of death. The fear of death has always accompanied human beings in their lives, but nowadays it seems exceptionally strong: expelled from the everyday life and ‘hidden’ in hospitals and hospices, death has become ‘undomesticated’ and thus even more horrifying. Moreover, modernity has lost the belief in an afterlife, in the possibility of existence after death. What appears real and certain to the human beings of our time is what they know and experience: the worldly. Simultaneously the desire not to die has become stronger than ever before. The pitfalls of such an attitude are depicted in terror literature first and foremost by the figure of a vampire. Yet immortal life on earth turns out full of anguish and sorrow, and contradicts the idea of humanity as such. However, in the case of numerous protagonists of the literary fiction belonging to that genre the temptation of everlasting existence prevails over the fear of what the vampire represents. Paradoxically, their lust for life drives them towards glorification of death, of which a visible representation is the vampire, and to the concept of the ‘benevolence’ of evil (Malitätsbonisierung) the vampire epitomizes.

Keywords

PL

literatura grozy, lęk, śmierć, nieśmiertelność, wampir

EN

Gothic fiction, fear, death, immortality, vampire

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2014
• Volume: 27
• Issue: 4 (108)

Dates

published

2020-01-28

Contributors

author

Anna GEMRA

Identifiers

DOI

10.12887/27-2014-4-108-11