Jak zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas

• Authors: Magdalena SAGANIAK , Dorota CHABRAJSKA

Title variants

EN

How to Understand the Other? Bakhtin and Habermas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje porównawcze ujęcie zagadnienia dialogu w pracach Jürgena Habermasa Teoria działania komunikacyjnego i Michaiła Bachtina Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej. Teksty te łączy zasada prowadzenia rozumowania zmierzającego od wyjaśnienia warunków porozumienia do intersubiektywnego lub obiektywnego pojmowania świata. W obu tekstach podjęto próbę określenia pojęcia logosu na podstawie analizy aktów mowy i komunikacji oraz osadzenia dialogu w rzeczywistości życia społecznego, rozumianego jako intersubiektywna sfera otwartej, dynamicznej równowagi między wolnością indywiduum a wspólnotą. Porównanie zmierza do wykazania zasadniczej różnicy, jaka dzieli obu myślicieli, zwłaszcza co do sposobu ujęcia relacji między subiektywnością a obiektywnością w akcie mowy. Różnica owa wynika stąd, że Habermas osadza swoje myślenie w hipotezie racjonalności rozwijającej się w kulturze ludzkiej, zdolnej do weryfikacji własnych zasad i fundującej możliwość rozmowy, argumentowania i porozumienia, Bachtin natomiast rozwija filozofię czynu, ujmując wypowiedziane słowo jako niepowtarzalny czyn. Racjonalność staje się dla Bachtina tylko jednym z wymiarów odpowiedzialności, obejmującej całą działalność człowieka.

EN

The article includes a comparative study of the issue of ‘dialogue’ based on Jürgen Habermas’s work The Theory of Communicative Action and Mikhail Bakhtin’s article “The Problem of the Text in Linguistics, Philology, and the Human Sciences: An Experiment in Philosophical Analysis,” included in his Speech Genres and Other Late Essays. Both texts exhibit a similar way of argument, proceeding from an explanation of the conditions for understanding the Other to an intersubjective, or objective, concept of the world. Both texts manifest also an effort to describe the concept of ‘Logos’ based on an analysis of speech and communicative acts, as well as propose to embed dialogue in the reality of social life conceived as an intersubjective realm of open and dynamic balance between individual freedom and the community. However, the comparison of Habermas’s and Bakhtin’s ideas shows that their views of the relationship between the subjective and objective aspects of a speech act diverge radically. While Habermas accepts the hypothesis of a continuous development of communicative rationality in culture, which is thus capable of constant verification of its rules of communication, which in turns enables dialogue, argument, and understanding, Bakhtin, having conceived of a spoken word in terms of an unrepeatable act, develops a philosophy of acting. To Bakhtin, rationality is merely an aspect of responsibility, which, as such, marks every act performed by a human being. Translated by Dorota Chabrajska

Keywords

PL

Jürgen Habermas, Michaił Bachtin, dialog, porozumienie, akt mowy, komunikacja, racjonalność, wolność, odpowiedzialność, kultura, Lebenswelt

EN

Jürgen Habermas, Mikhail Bakhtin, dialogue, understanding, speech act, communication, rationality, freedom, responsibility, culture, lifeworld

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 1 (129)

Dates

published

2020-09-27

Contributors

author

Magdalena SAGANIAK

author

Dorota CHABRAJSKA

Identifiers

DOI

10.12887/33-2020-1-129-06