Dialogiczny kontekst dzieła sztuki. Próba odniesienia Władysława Stróżewskiego koncepcji dialektyki twórczości do wybranych przykładów współczesnej sztuki performansu i instalacji wideo

• Authors: Rafał SOLEWSKI

Title variants

EN

The Dialogical Context of a Work of Art: An Attempt to Apply Władysław Stróżewski’s Concept of the Dialectic of Creativity to Selected Modern Instances of Performance Art and Video Installation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przybliżone zostały rozważania dotyczące intencjonalnego dzieła sztuki oraz dialogu przedstawione w Dialektyce twórczości Władysława Stróżewskiego, a następnie podjęto próbę zastosowania ich do interpretacji performansu Jerzego Beresia, instalacji Marka Mandersa, instalacji wideo Billa Violi oraz sztuki krytycznej Artura Żmijewskiego. Refleksja inspirowana rozważaniami Stróżewskiego o dialogiczności procesu twórczego pozwala dostrzec specyfikę intencjonalności performance i wskazać w działaniu Beresia nietypowe dla tej dziedziny esencjonalizm i afirmatywność. „Dar z siebie” czyniony przez twórcę interpretowany jest jako wykraczające poza jego osobistą narrację, czytelne w intencjonalnej konkretyzacji wezwanie do dialogu, w procesualnej instalacji Mandersa wyrażone za pomocą metafory. Na pozorność przypisywanego sztuce instalacji oderwania znaczącego od znaczonego wskazuje natomiast dialog Violi z innymi twórcami i ich dziełami, odsłaniający też obecność wartości sacrum w jego pracach. Ujęcie dialektyczne pozwala uchwycić moment stawania się instalacji jako osobnego dzieła. Interpretacja działań Żmijewskiego pokazuje, że sztuka krytyczna staje się sztuką społeczną, gdy eksponuje potrzebę dialogu, oraz że identyfikacja uniemożliwiającego zmianę braku dialogu może stać się intencjonalnym dopełnieniem dzieła w uprawianej przez tego artystę dziedzinie; ponadto interpretacja ta ujawnia, w jaki sposób dialog prowadzi do przemiany zbiorowości we wspólnotę przez odsłonięcie dobra i piękna. Przemyślenia autora artykułu prowadzą do konstatacji, że zasada służebności sztuki wobec idei pozostaje aktualna i urzeczywistniana jest również w dziełach współczesnych, rozumianych jako twór intencjonalny.

EN

The article scrutinizes the concept of the intentionality of a work of art, as well as that of dialogue, as expounded in Władysław Stróżewski’s Dialektyka twórczości [The Dialectic of Creativity]. The concepts in question are then applied in an analysis of Jerzy Bereś’s performance art, Mark Manders’s installations, Bill Viola’s video installations, and Artur Żmijewski’s critical art. Inspired by Stróżewski’s concept of the dialogical nature of the creative process, the proposed interpretation of the mentioned works makes it possible to discern the peculiarities of the intentionality of performance art, as well as to discover, in the case of the art of Bereś, qualities of essentialism and affirmativeness, which are not typical of performance as such. The ‘gift of self’ made by the artist is interpreted as a call for dialogue which goes beyond a personal narration and is discernible in an intentional concretization. In the case of Manders’s processual installation, the call in question is expressed by means of a metaphor. Viola’s dialogue with other artists, which exposes the presence of the scared as a value in his works, is, in turn, evidence of the merely apparent nature of the detachment of the signifier from the signified, so far considered as a characteristic mark of the art of installation. A dialectical approach, instead, makes it possible to grasp the moment an installation comes into being as a separate work. The interpretation of Żmijewski’s artistic endeavors proposed in the article leads to the conclusion that whenever critical art displays a need for dialogue, it becomes social art, and that a recognition of the absence of dialogue (which precludes change) may become an intentional complement to a work of social art. Moreover, the interpretational approach used throughout the article shows how dialogue, by unfolding the good and beauty, contributes to the transformation of a human collectivity into a community. The author argues that the principle that art is a servant of ideas is still valid and that its functioning can be seen also in works of modern art, once they are conceived as intentional objects.

Keywords

PL

Władysław Stróżewski, dialektyka, dialog, intencjonalne dzieło sztuki, performans, instalacja

EN

Władysław Stróżewski, dialectic, dialogue, intentionality of a work of art, performance, installation

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 1 (129)

Dates

published

2020-09-27

Contributors

author

Rafał SOLEWSKI

Identifiers

DOI

10.12887/33-2020-1-129-12