Doświadczenie integralne źródłem metafizyki. Metafizyka epistemologiczno-personalistyczno-etyczna

• Authors: Anna KRAJEWSKA , Kazimierz KRAJEWSKI

Title variants

EN

The Integral Experience as the Source of Metaphysics: On an Epistemological, Personalistic, and Ethical Metaphysics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zarysowano koncepcję metafizyki epistemologiczno-personalistyczno-etycznej, wyrastającej z integralnego charakteru pierwotnego, rzeczywistego, ludzkiego doświadczenia. Doświadczenie to jest w rzeczywistości współdoświadczeniem czterech partykularnych doświadczeń: doświadczenia bytu, doświadczenia (przeżycia) aktu jego poznania, doświadczenia osobowego podmiotu i doświadczenia moralnego. W doświadczeniu integralnym te cztery partykularne doświadczenia tworzą jedną, nierozdzielną całość.W związku z tym metafizykę, wyznaczoną przez to doświadczenie współokreślają cztery momenty: epistemologiczny, polegający na poznaniu sądowym z obecną w nim kategorią prawdziwości, personalistyczny, którego istotą jest konstytucja osoby poprzez towarzyszącą aktowi poznania refleksję in actu exercito, metafizyczny, ufundowany na realności (bytowości) podmiotu i przedmiotu doświadczenia oraz etyczny, konstytuowany przez „normatywność”, płynącą z jednej strony z poznania sądowego i obecnej w nim normatywnej mocy prawdy, z drugiej zaś z samego, narzucającego się podmiotowi przedmiotu, który „domaga się” przez to jego afirmacji.

EN

The article examines the conception of epistemological, personalistic, and ethical metaphysics, which is rooted in the integral nature of the original and real human experience. This kind of experience is in fact a co-experience of four particular elements: the experience of being, the experience (living through) of the act of a cognitive grasp of being, the experience of subjectivity, and the moral experience. All these elements exhibit an integral and indivisible unity.Thus the metaphysics built upon the original human experience is determined by four factors, i.e., (1) the epistemological one involving a propositional judgment (in which the category of truth is inherent), (2) the personalistic one consisting in the constitution of person by way of concomitant reflection (reflectio in actu exercito), which accompanies a cognitive act, (3) the metaphysical one, based upon the reality (actual existence) of both the subject experiencing an object and the object experienced by the subject, and (4) the moral one, constituted by the normative character of propositional cognition and the normative dimension of truth it involves, on the one hand, and by the object of the cognitive act which appeals to the subject, demanding the subject’s affirmation, on the other.

Keywords

PL

asercja, prawda, normatywna moc prawdy, osoba, konstytucja osoby, transcendencja, transcendentalia, byt, metafizyka epistemologiczno-personalistyczno-etyczna.

EN

assertion, truth, normative power of truth, person, constitution of person, transcendence, transcendentals, being, an epistemological, personalistic, and ethical metaphysics

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 2 (130)

Dates

published

2021-01-03

Contributors

author

Anna KRAJEWSKA

author

Kazimierz KRAJEWSKI

Identifiers

DOI

10.12887/33-2020-2-130-18