Artefakty w opartych na metodach kwestionariuszowych badaniach psychologicznych kierowców

• Authors: Anna Łuczak , Adam Tarnowski

Title variants

EN

Artefacts of questionnaire-based psychological testing of drivers

Abstracts

EN

Background: The purpose of this article is to draw attention to a significant role of social approval variable in the qustionnairebased diagnosis of drivers' psychological aptitude. Material and Methods: Three questionnaires were used: Formal Characteristics of Behavior - Temperament Inventory (FCB-TI), Eysenck Personality Questionnaire (EPQ-R(S) and Impulsiveness Questionnaire (Impulsiveness, Venturesomeness, Empathy - IVE). Three groups of drivers were analyzed: professional "without crashes" (N = 46), nonprofessional "without crashes" (N = 75), and nonprofessional "with crashes" (N = 75). Results: Nonprofessional drivers "without crashes" significantly stood up against other drivers. Their personality profile, indicating a significantly utmost perseveration, emotional reactivity, neuroticism, impulsiveness and the lowest endurance did not fit in to the requirements to be met by drivers. The driver safety profile was characteristic of professional drivers (the lowest level of perseveration, impulsiveness and neuroticism and the highest level of endurance). Similar profile occurred among nonprofessional drivers - the offenders of road crashes. Compared to the nonprofessional "without crashes" group, professional drivers and offenders of road crashes were also characterized by a significantly higher score on the Lie scale, determining the need for social approval. This is likely to result from the study procedure according to which the result of professional drivers testing had an impact on a possible continuity of their job and that of nonprofessional drivers "with crashes" decided about possible recovery of the driving license. Conclusions: The variable of social approval can be a significant artifact in the study of psychological drivers' testing and reduce the reliability of the results of questionnaire methods. Med Pr 2014;65(3):373–385

PL

Wstęp: Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na znaczącą rolę zmiennej aprobaty społecznej w diagnozie psychologicznych predyspozycji kierowców, opartej na metodach kwestionariuszowych. Przedstawione wyniki stanowią element analizy szerszych badań, które były poświęcone określeniu właściwości psychometrycznych wybranych kwestionariuszy temperamentu i osobowości, stosowanych w diagnozie predyspozycji kierowców. Materiał i metody: W badaniach wykorzystano 3 kwestionariusze: Formalną Charakterystykę Zachowania - Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT), Kwestionariusz Osobowości Eysencka (Eysenck Personality Questionnaire-Revised - EPQ-R(S)) i Kwestionariusz Impulsywności IVE (Impulsiveness Questionnaire - Impulsiveness, Venturesomeness, Empathy - IVE). Analizie poddano wyniki 3 grup kierowców - zawodowych „bezwypadkowych" (N = 46), amatorów „bezwypadkowych" (N = 75) i amatorów „wypadkowych" (N = 75). Wyniki: Istotnie odróżniali się od pozostałych kierowcy amatorzy „bezwypadkowi", których profil osobowościowy - wskazujący na istotnie najwyższą perseweratywność, reaktywność emocjonalną, neurotyczność i impulsywność oraz istotnie najniższą wytrzymałość - nie przystawał do wymagań stawianych kierowcom. Profil bezpiecznego kierowcy cechował kierowców zawodowych (najniższa perseweratywność, impulsywność i neurotyczność oraz istotnie najwyższa wytrzymałość). Podobny profil wystąpił w grupie kierowców amatorów - sprawców wypadków drogowych. Kierowców zawodowowych i amatorów „wypadkowych" cechował też istotnie wyższy w porównaniu z amatorami „bezwypadkowymi" wynik na skali kłamstwa, określającej potrzebę aprobaty społecznej. Jest on prawdopodobnie skutkiem procedury badawczej, zgodnie z którą w przypadku kierowców zawodowych wynik badania miał wpływ na możliwość dalszego wykonywania pracy na stanowisku kierowcy, a w przypadku amatorów „wypadkowych" decydował o możliwości odzyskania zatrzymanego prawa jazdy. Wnioski: Zmienna aprobaty społecznej może być istotnym artefaktem w badaniach psychologicznych kierowców i obniżać rzetelność wyników badań kwestionariuszowych. Skala kłamstwa nie powinna być stosowana do korygowania wyników innych skal kwestionariuszowych wykorzystywanych w psychologicznych badaniach kierowców. Med. Pr. 2014;65(3):373–385

Keywords

PL

badania psychologiczne kierowców; potrzeba aprobaty społecznej; metody kwestionariuszowe

EN

drivers’ psychological testing; need for social approval; questionnaire methods

• Publisher: Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
• Journal: Medycyna Pracy
• Year: 2014
• Volume: 65
• Issue: 3
• Pages: 373-385

Dates

published

2014

Contributors

author

Anna Łuczak

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy / Central Institute for Labour Protection - National Research Institute, Warszawa, Poland (Zakład Ergonomii, Pracownia Psychologii Społecznej / Ergonomics Departament, Laboratory of Social Psychology)

author

Adam Tarnowski

• Uniwersytet Warszawski / University of Warsaw, Warszawa, Poland (Wydział Psychologii / Faculty of Psychology)

Identifiers

DOI

10.13075/mp.5893.2014.036

Biblioteka Nauki

2166214