Puste miejsca w przestrzeni, puste miejsca w języku. Wokół Miejsca Andrzeja Stasiuka i dwóch opowiadań Zygmunta Haupta

• Authors: Jerzy Borowczyk , Krzysztof Skibski

Title variants

EN

Empty places in space, empty places in language. Around the Place of Andrzej Stasiuk and two short stories by Zygmunt Haupt

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem zainteresowania autorów są literackie przekształcenia miejsc południowo-wschodniej Polski międzywojennej (w dwóch opowiadaniach Zygmunta Haupta) oraz z czasów ustrojowego przełomu pod koniec XX wieku (jedna z „opowieści galicyjskich” Andrzeja Stasiuka). Punktem wyjścia uczyniono dwa doświadczenia dydaktyczne z utworem drugiego z pisarzy. Obaj pisarze ewokują w swoich utworach fenomen miejsc pustych, ogołoconych wskutek zawirowań historycznych, ale także wydanych na działanie „ślepej” natury. W toku analizy (wykorzystującej metodologię geografii kulturowej i geopoetyki) przestudiowane zostały językowe próby uchwycenia tekstury miejsc oraz problematyki czasu, wynikającej z doświadczania konkretnej przestrzeni. Istotnym elementem omawianych opowiadań jest żywioł pracy wyobraźni, za pomocą której artyści usiłują wypełnić terytoria dotknięte pustką. Jeszcze inna ważna kwestia to rozporządzalność miejsca w stosunku do znajdującego się w nim podmiotu.

EN

The subject of interest of the authors of an article are literary transformations of the places of south-eastern Poland in the interwar period (in two stories by Zygmunt Haupt) and from the systemic breakthrough at the end of the 20th century (one of the „Galician stories” by Andrzej Stasiuk). The starting point was two didactic experiences with the work of the latter writer. Both writers evoke in their works the phenomenon of empty places, stripped as a result of historical turmoil, but also spent on the action of „blind” nature. In the course of the analysis (using the methodology of cultural geography and geopoetics), linguistic attempts to grasp the texture of places and the problems of time resulting from the experience of a specific space were studied. An important part of the stories discussed is the element of imagination work, with the help of which artists try to fill the territories affected by emptiness. Yet another important issue is the availability of space in relation to the subject placed in it.

Keywords

PL

tekstura miejsca; antropologia miejsca; polsko-ukraińsko-łemkowskie pogranicze; język (leksykologiczny namysł nad językiem) a czas; ślad (w przestrzeni fizycznej i w języku); wyobraźnia; ikonostas; ikona

EN

place texture; anthropology of place; Polish-Ukrainian-Lemko border region; language (lexical reflection on language) and time; trace (in physical space and in language); imagination; iconostasis; icon; place texture; anthropology of place; Polish-Ukrainian-Lemko border region; language (lexical reflection on language) and time; trace (in physical space and in language); imagination; iconostasis; icon

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2018
• Issue: 8
• Pages: 173-190

Dates

published

2018-12-28

Contributors

author

Jerzy Borowczyk

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Poznań

author

Krzysztof Skibski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Poznań

References

• Czapliński Przemysław, 2001, Zamieszkać w krajobrazie, w: Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych, Kraków.
• Florenski Paweł, 1984, Ikonostas, w: Ikonostas i inne szkice, Podgórzec Z. (wybrał, przeł. i przypisami opatrzył), Nowosielski J. (wstęp), Panas W. (posłowie), Warszawa.
• Haupt Zygmunt, 2016, Jak wiosna przyjechała, w: Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, Madyda A. (oprac.), Stasiuk A. (wstęp), Wołowiec.
• Haupt Zygmunt, 2016, O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach, w: Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, Madyda A. (oprac.), Stasiuk A. (wstęp), Wołowiec.
• Heller Michał, 2010, Uchwycić przemijanie, Kraków.
• Mickiewicz Adam, 1995, Dziady. Poema, w: Dzieła, t. 3, Dramaty, Stefanowska Z. (oprac.), Warszawa.
• Niewiadomski Andrzej, 2015, „Jeden jest zawsze ostrzem”. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta, Lublin.
• Panas Władysław, 1984, Posłowie: Sztuka jako ikonostas, w: Florenski P., Ikonostas, w: Ikonostas i inne szkice, Podgórzec Z. (wybrał, przeł. i przypisami opatrzył), Nowosielski J. (wstęp), Panas W. (posłowie), Warszawa.
• Ricoeur Paul, 2006, Pamięć, historia, zapomnienie, Margański J. (przeł.), Kraków.
• Rybicka Elżbieta, 2014, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków.
• Słownik języka polskiego, Doroszewski W. (red.), https://sjp.pwn.pl/doroszewski/czas;5418719.html [dostęp: 2.06.18].
• Stasiuk Andrzej, 1998, Miejsce, w: Opowieści galicyjskie, Czarne.
• Stasiuk Andrzej, 2016, Odwrócona ciemność, w: Haupt Z., Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, Madyda A. (oprac.), Stasiuk A. (wstęp), Wołowiec.
• Wiegandt Ewa, 2010, Prozatorskie cykle przestrzenne: „Ludzie stamtąd” Marii Dąbrowskiej, „Nowele włoskie” Jarosława Iwaszkiewicza, „Opowieści galicyjskie” Andrzeja Stasiuka, w: Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku, Poznań.
• Yi-Fu Tuan 1987, Przestrzeń i miejsce, Morawińska A. (przeł.), Warszawa.
• Zawadzki Andrzej, 2009, Literatura a myśl słaba, Kraków.

Identifiers

DOI

10.14746/2018.8.13