Nie-obywatele. Żydzi jako punkt pikowania polskiej tożsamości

• Authors: Romana Kolarzowa

Title variants

EN

Non-citizens. Jews as the quilting point of Polish identity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka twierdzi, że antysemityzm w Polsce ma charakter ciągły i nie można tego zjawiska rozdzielać na „antyjudaizm” i „antysemityzm”. Stosując metodę triangulacyjną, wskazuje osadzenie całego europejskiego antysemityzmu w tradycyjnej narracji teologicznej oraz warunkowanych nią rozwiązaniach społecznych, i przyczyny, warunkujące tę ciągłość w Polsce. Zalicza do nich specyfikę struktury społecznej oraz cele, dla których środowiska dominujące instrumentalizowały dyskurs antysemicki. Dyskurs ten miał być czynnikiem inkluzywnym warstwy podporządkowane do narodu. Stąd znacząca rola duchowieństwa w tej narracji – była to jedyna grupa zdolna skutecznie formować tożsamość zbiorową warstw podporządkowanych i nadawać „antymodernistyczny” charakter polskiemu antysemityzmowi.

EN

The author points anti-Semitism in Poland as a constant and continuos trait that should not be divided into „anti-Judaism” and „anti-Semitism”. Using the triangulation method, the author indicates the embedding of all European anti-Semitism in the traditional theological narrative and conditioned social solutions, and the reasons for this continuity in Poland. These includes specifics of social structure and particular goals for which the dominant social stratas instrumentalised that discourse. The discourse was supposed to be an inclusive vehicle for subordinated social factions into the nation. Hence significant role of the clergy in that narrative – the only group able to effectively form the collective identity of subordinated and create „anti-modernist” quality of Polish anti-Semitism.

Keywords

PL

kwestia żydowska (Judenfrage); budzenie świadomości narodowej; konstruowanie tożsamości zbiorowej; obcość

EN

The Jewish Question; national identity; collective identity; alienation; The Jewish Question; national identity; collective identity; alienation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2018
• Issue: 8
• Pages: 39-52

Dates

published

2018-12-28

Contributors

author

Romana Kolarzowa

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Arendt Hannah, 1982, Żyd jako parias – ukryta tradycja, Kołyszko P. (przeł.), „Literatura na Świecie”, nr 12 (137).
• Arendt Hannah, 1993, La tradition cachée – le Juif comme paria, Bourgois, Paris 1987.
• Bergmann Olaf, 2015, Narodowa Demokracja a Żydzi 1918-1929, Poznań.
• Bikont Anna, 2017, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec.
• Brykczyński Paweł, 2017, Gotowi na przemoc. Mord, antysemityzm i demokracja w międzywojennej Polsce, Sutowski M. (przeł.), Warszawa.
• Cała Alina, 1987, Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa.
• Cała Alina, 2012, Żyd – wróg odwieczny. Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa.
• Flannery Edward H., 1965, The Anguish of the Jews: Twenty-three Centuries of Antisemitism, Macmillan, London.
• Grynberg Henryk, 2003, Monolog polsko-żydowski, Wołowiec.
• Grynberg Mikołaj, 2018, Księga wyjścia, Wołowiec.
• Hering Ludwik, 2011, Ślady, Warszawa.
• Hertz Aleksander, 1979, Wyznania starego człowieka, Londyn.
• Janicka Elżbieta, 2013, Latający Cyrk im. Kazimierza Wielkiego przedstawia: „Najwęższy dom świata – wydarzenie na skalę globu”. Rekonstrukcja historyczna w 70. Rocznicę Akcji Reinhardt, „Studia Litteraria et Historica”, 2, s. 76-129.
• Janion Maria, 2007, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków.
• Jeske-Choiński Teodor, 1904, Neofici polscy: materyały historyczne, Warszawa.
• Jeske-Choiński Teodor, Poznaj Żyda!, Warszawa-Lwów, b.d.w.
• Kertzer Dawid, 2005, Papieże a Żydzi. O roli Watykanu w rozwoju współczesnego antysemityzmu, Nowakowska A. (przeł.), Warszawa.
• Kubiak Adam, 2008, Twarz wroga. Próba fenomenologii protagonizmu, Rzeszów.
• Kubiak Adam, 2015, Rzeczy mniejsze. Dysformia i fiasko: semi-peryferyjne formy kultury, Rzeszów.
• Leder Andrzej, 2014, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa.
• Leociak Jacek, 2016, „Osobliwe zrządzenie Opatrzności Bożej…”. Polska pamięć Zagłady w perspektywie katolicko – narodowej, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 122-152.
• Leociak Jacek, 2018, Muzeum trudnych pytań, rozmowa J. Podgórskiej z P. Wiślickim i J. Leociakiem, „Polityka”, nr 16 (3157), s. 22-24.
• Leociak Jacek, 2018a, Młyny boże. Zapiski o Kościele i Zagładzie, Wołowiec.
• Lovsky Fadiey, 1955, Anti-semitisme et mystere d’Israel, Paris.
• Marzec Wiktor, 2016, Rebelia i reakcja, Łódź-Kraków.
• Matyjaszek Konrad, niepublikowana praca doktorska Produkcja przestrzeni pożydowskiej w miastach dawnej i współczesnej Polski, Biblioteka Instytutu Slawistyki PAN, promotor: Irena Grudzińska-Gross.
• Tokarska-Bakir Joanna, 2008, Legenda o krwi. Antropologia przesądu, Warszawa.
• Tokarska-Bakir Joanna, 2018, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1, Warszawa.
• Tokarska-Bakir Joanna, 2015, The Pogrom As an Act of Social Control Springfield 1908 – Poland 1945-46, A Keynote at the international conference “Pogroms: Collective Anti-Jewish Violence in the Polish Lands in 19th and 20th Centuries”, Warsaw, June 10-12, 2015 (online:)
• https://www.academia.edu/13070346/The_Pogrom_As_an_Act_of_Social_Control_Springfield_1908_-_Poland_1945-46 (dostęp: 2018.05.01).
• Trachtenberg Joshua, 1997, Diabeł i Żydzi. Średniowieczna koncepcja Żyda a współczesny antysemityzm, Stiller R. (przeł.), Gdynia.

Identifiers

DOI

10.14746/2018.8.4