Koncepcja Boga na przykładzie pięciu dróg Tomasza z Akwinu

• Authors: Joanna Picewicz

Title variants

EN

The concept of God on the example of the five ways of Thomas Aquinas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza zasadniczych argumentów na rzecz istnienia Boga na przykładzie pięciu dróg (dowodów) Tomasza z Akwinu, które w swej formule zawierają koncepcję Boga. W pięciu drogach Tomasza z Akwinu, Bóg występuje jako: pierwsza siła poruszająca (sama nie poruszona), pierwsza przyczyna sprawcza, byt konieczny, byt najdoskonalszy oraz jako umysł porządkujący świat przyrodniczy i prowadzący wszystko do celu. Dowody na rzecz istnienia Boga w ujęciu myśliciela, wychodzą z różnych zjawisk rzeczywistości. Punkt wyjścia jest różny: zjawisko ruchu, relacje przyczynowe, przygodność istnienia, stopniowanie doskonałości, celowość. Mimo określonych cech charakteryzujących drogi, mają jednolitą strukturę. Drogi Akwinaty dowodzą istnienia tego samego przedmiotu - Boga, lecz poszczególne argumenty ujmują transcendencję w różnym aspekcie. Wspólne składniki argumentów na rzecz istnienia Boga nie przekreślają jednak ich odrębności. Cel do którego średniowieczny myśliciel dążył, został osiągnięty, ponieważ każda z pięciu dróg odkrywa określony atrybut, który w rzeczywistości jest atrybutem Boga.

EN

The purpose of this article is to analyse the basic arguments for the existence of God on the example of the five ways (proofs) of Thomas Aquinas, which in their formula contain the concept of God. In the five ways of Thomas Aquinas, God appears as the First Mover (unmoved himself), the First Cause, the necessary being, the most perfect being, and as the mind ordering the tendencies of the natural world and leading everything towards a goal. The proofs of the existence of God from the thinker’s perspective come from various phenomena of the reality. The starting point is different: the phenomenon of movement, causal relations, contingency of existence, gradation of perfection, purposefulness. Despite the specific characteristics of the ways, they have a uniform structure. The ways of Aquinas prove the existence of the same object – God, but individual arguments capture the transcendence in different aspects. Common components of the arguments in favour of God's existence do not, however, mean that they are not separate. The goal that the medieval thinker pursued was achieved because each of the five ways reveals a specific attribute, which in fact is an attribute of God.

Keywords

PL

dowody na istnienie Boga; Tomasz z Akwinu

EN

proofs of the existence of God; Thomas Aquinas; proofs of the existence of God; Thomas Aquinas

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2019
• Volume: 14
• Issue: 2(26)
• Pages: 235-247

Dates

published

2020-01-28

Contributors

author

Joanna Picewicz

• Akademia Ignatianum w Krakowie Wydział Filozoficzny

• https://orcid.org/0000-0003-2242-6435

References

• Anzelm z Canterbury (1992), Monologion. Proslogion, tłum. T. Włodarczyk, Warszawa.
• Arystoteles (2000), Metafi zyka, tłum. D. Gromska, XII, 6, 1050 b 16-19, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa.
• Bejze B. (1993), Istotne przymioty Boga. Koncepcje św. Tomasza z Akwinu w interpretacji F. Van Steenberghena, ,,Studia Philosophiae Christianae”, Nr 29/1, s. 7-19.
• Białas A. (2012), Dowody na istnienie Boga, ,,Filozofi a Publiczna i Edukacja Demokratyczna”, t. 1, Nr 1, s. 127-132.
• Böhner P., Gilson É . (1962), Historia fi lozofi i chrześcijańskiej. Od Justyna do Mikołaja Kuzańczyka, tłum. S. Stomma, Warszawa.
• Bułka G. (2006), Analiza dowodu ontologicznego na istnienie Boga w ujęciu św. Anzelma z Canterbury, ,,Folia Philosophica”, Nr 24, s. 211-241.
• Chaberek M. (2016), Tomasz z Akwinu a teistyczny ewolucjonizm, ,,Zeszyty Naukowe KUL”, Nr 1/59, , s. 59-82.
• Gilson É . (1961), Bóg i fi lozofi a, tłum. M. Kochanowska, Warszawa.
• Gilson É . (1973), Trzy wykłady na temat istnienia Boga, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 2, red. B. Bejze, Warszawa, s. 7-64.
• Gogacz M. (1963), O nowszych badaniach dowodu ontologicznego Anzelma z Canterbury, ,,Roczniki Filozoficzne”, Vol. 11, Nr 1, s. 103-111.
• Gogacz M. (1976), Poszukiwanie Boga. Wykłady z metafi zyki Absolutnego Istnienia, Warszawa.
• Jaroszewska A. (2014), ,Przejście od ,,Wierzę, abym zrozumiał” do wiary szukającej zrozumienia. Monologion i Proslogion Anzelma z Canterbury, ,, Humaniora. Czasopismo Internetowe”, Nr 3/7, s. 85-93.
• Kamińska S. (2012), Arystoteles i jego światopogląd? Czyli komentarz do przekładu książki Franza Brentano Aristoteles und seine weltanschaung (Arystoteles i jego światopogląd), ,,Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Humanistyczne”, Nr 5/2, s. 11-29.
• Kłósak K. (1960), Dowód św. Tomasza z Akwinu na istnienie Boga z przyczynowości sprawczej. Analiza i próba krytycznej oceny, ,,Roczniki Filozofi czne”, t. 8, z. 1, s. 125-160.
• Kowalczyk S. (1973), Argument z przygodności na istnienie Boga św. Tomasza z Akwinu: uwagi analityczno-krytyczne, ,,Roczniki Filozofi czne”, t. 21, z. 1, s. 29-46.
• Kowalczyk S. (1982), Bóg w myśli współczesnej. Problematyka Boga i religii u czołowych filozofów współczesnych, Wrocław.
• Kowalczyk S. (1980), Filozofi a Boga, Lublin.
• Krąpiec M.A. (1968), Filozofi a i Bóg, w: O Bogu i o człowieku, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 11-55.
• Mazierski S. (1958), Pojęcie konieczności w fi lozofi i św. Tomasza z Akwinu, Lublin.
• Nasi R. (1968), O pierwszej drodze, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 100-107.
• Nicolas J.H. (1968), Afi rmacja Boga a poznanie, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 219-251.
• Nowaczyk A. (2002), Anzelma z Canterbury dowód ontologiczny. Próba analizy, ,,Przegląd Filozoficzny”, Nr 3/43, s. 81-91.
• Pałubicki Ł. (2011), Niemetafi zyczne argumenty na istnienie Boga u świętego Tomasza z Akwinu, ,,Studia Ełckie”, Nr 13, s. 31-50.
• Possenti V. (1998), Nihilizm teoretyczny i ,,śmierć metafi zyki”, tłum. J. Merecki, Lublin.
• Rutowski T. (1992), Wartość argumentacji na istnienie Boga z przyczynowości sprawczej według ks. Kłósaka, ,,Studia Philosophiae Christianae”, Nr 28/2, s. 27-44.
• Salamucha J. (1934), Dowód ,,ex motu” na istnienie Boga: analiza logiczna argumentacji św. Tomasza z Akwinu, ,,Collectanea Theologica”, Nr 15/1, s. 53-92.
• Stępień A. (1968), Filozofi a poznania a fi lozofi a Boga, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 404-418.
• Stępień T. (2006), Problem przyczynowania sprawczego w ujęciu Mieczysława Gogacza w kontekście ,,drugiej drogi” św. Tomasza z Akwinu, ,,Studia Philosophiae Christianae”, Nr 42/2, s. 95-108.
• Surzyn J. (2014), Ontologiczny dowód na istnienie Boga: Immanuel Kant i Anzelm z Canterbury, ,,Folia Philosophica”, Nr 32, s. 13-45.
• Tomasz z Akwinu (1995), Summa teologiczna, t. 1: O Bogu, tłum.. F.W. Bednarski, London.
• Wojtysiak J. (2014), Teologia naturalna św. Tomasza z Akwinu, ,,Warszawskie Studia Teologiczne” t. 27, Nr 2, s. 105-110.
• Zdybicka Z.J. (1973), Analiza metodologiczna Tomaszowych form argumentacji za istnieniem Boga, a zwłaszcza argumentacji z ruchu, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 2, red. B. Bejze, Warszawa 1973, s. 223-242.
• Zdybicka Z.J. (1982), Drogi afi rmacji Boga, w: W kierunku Boga, red. B. Bejze, Warszawa, s. 108-166.
• Publikacje elektroniczne
• http://www.ptta.pl/pef/pdf/n/nihilizm.pdf [dostęp: 18.12.2019].

Identifiers

DOI

10.14746/TIM.2019.26.2.15