Spór o Eucharystię w epidemii, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu teologicznomoralnego

• Authors: Antoni Bartoszek

Title variants

EN

The Eucharist during a time of pandemic - theological and moral dispute

Abstracts

EN

The time of the epidemic caused major transformations in the shape and functioning of society. In the midst of these social transformations was the Church as an environment based primarily on contact relationships. These transformations affected the most essential elements of the Church's ministry, including the very centre of the Church's life, the Eucharist. In the context of these changes, numerous questions and spiritual-moral dilemmas concerning the Eucharist have begun to arise. The present reflections attempt to address these very dilemmas. In the first part, these dilemmas are named. The essential part is to present the doctrinal foundations of the Church's teaching on the incompatibility of rational knowledge with the knowledge of faith regarding the doctrine of the Eucharist, especially regarding the real presence of Christ in the Blessed Sacrament and spiritual communion. In a particular way, this reflection takes into account the theological-moral aspect by referring to categories such as ordo caritatis, heteronomy, autonomy and theonomy. These categories make it possible to construct more detailed pastoral indications for the epidemic period concerning sacramental ministry, especially related to the Eucharist. The analyses also touch on the historical and liturgical themes concerning the different ways of distributing Holy Communion (on the tongue and on the hand). The final section recalls the figure of Saint Charles Borromeo, Bishop of Milan in the 16th century, in whose pastoral ministry during the epidemic many of the elements mentioned in these analyses can be found.

PL

Czas epidemii spowodował poważne przemiany w kształcie i funkcjonowaniu społeczeństwa. W środku tych przemian społecznych znalazł się Kościół jako środowisko bazujące przede wszystkim na relacjach kontaktowych. Przemiany te dotknęły najistotniejszych elementów posługi Kościoła, w tym samego centrum życia Kościoła, czyli Eucharystii. W kontekście tych zmian zaczęły się rodzić liczne pytania i dylematy duchowo-moralne dotyczące Eucharystii. Niniejsze refleksje są próbą zmierzenia się z tymi właśnie dylematami. W pierwszej części dylematy te zostają nazwane. Zasadniczą częścią jest  ukazanie podstaw doktrynalnych, związanych z nauczaniem Kościoła o niesprzeczności poznania rozumowego z poznaniem płynącym z wiary, a dotyczących nauki na temat Eucharystii, szczególnie na temat realnej obecności Chrystusa w Najświętszym Sakramencie oraz na temat Komunii duchowej. W sposób szczególny niniejsze rozważania uwzględniają aspekt teologicznomoralny poprzez odwołanie się do takich kategorii jak ordo caritatis, heteronomia, autonomia oraz teonomia. Kategorie te pozwalają bowiem skonstruować bardziej szczegółowe wskazania pastoralne na czas epidemii, dotyczące posługi sakramentalnej, szczególnie związanej z Eucharystią. W analizach poruszony zostaje także wątek historyczno-liturgiczny, dotyczący różnych sposób udzielania Komunii Świętej (do ust i na rękę). W ostatniej części zostaje przywołana postać św. Karola Boromeusza, biskupa Mediolanu w XVI wieku, w którego posłudze duszpasterskiej w czasie epidemii można odnaleźć wiele elementów, o których mowa w niniejszych analizach.

Keywords

EN

Eucharist; Blessed Sacrament; spiritual communion; epidemic; ordo caritatis; sanitary standards

PL

Eucharystia; Najświętszy Sakrament; Komunia duchowa; epidemia; ordo caritatis; normy sanitarne

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2(32)
• Pages: 205-227

Dates

published

2022

Contributors

author

Antoni Bartoszek

• University of Silesia

• https://orcid.org/0000000287563767

References

• II Polski Synod Plenarny (1991-1999). 2001. Dokumenty. Poznań: Pallottinum.
• Bartoszek, Antoni. 2017. Odpowiedzialność za bliźnich w potrzebie w kontekście kategorii ordo caritatis (z uwzględnieniem problemu migracji). Teologia i Moralność, 12(1), 59-72. DOI: https://doi.org/10.14746/tim.2017.21.1.4
• Bartoszek, Wojciech. 2021. Idziemy do chorych ze względu na Chrystusa. Apostolstwo Chorych, 92(6), 4-7.
• Benedykt XVI. 2007. Adhortacja apostolska „Sacramentum caritatis”.
• Franciszek. 2013. Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”.
• Giraudo, Cesare. 2019. Traktat o Eucharystii. Wprowadzenie w misterium, tłum. Wiesław Szymona. Kraków: Wydawnictwo M.
• Gocko, Jerzy. 2020. Moralno-społeczne aspekty troski o zdrowie w kontekście epidemii COVID-19. Roczniki Teologiczne 67(3), 121-135. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.20673-7
• Gwioździk, Marek. 2021. Działanie pozasakramentalne w szpitalu. Apostolstwo Chorych 92(5), 32-34.
• Jan Paweł II. 1993. Encyklika „Veritatis splendor”.
• Jan Paweł II. 1995. Encyklika „Evangelium vitae”.
• Jan Paweł II. 1998. Encyklika „Fides et ratio”.
• Jan Paweł II. 2001. List apostolski „Novo millennio ineunte”.
• Jan Paweł II. 2003. Encyklika „Ecclesia de Eucharistia”.
• Janeczek, Stanisław. 1993. Heteronomia. W: Encyklopedia katolicka, t. 6, red. Jan Walkusz, 821-822. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Kamiński, Ryszard. 2006. Duszpasterstwo nadzwyczajne. W: Leksykon teologii pastoralnej, red. Ryszard Kamiński, 209-212. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Kryczko, Tomasz. 2021. Buduję się wiarą medyków. Apostolstwo Chorych, 92(6), 35-36.
• Kudełka, Magdalena. 2008. „System parafi alnych komórek ewangelizacyjnych” jako nowa propozycja dla duszpasterstwa. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Machnik, Katarzyna. 2021. Jak promień słońca. Apostolstwo Chorych, 92(6), 15-16.
• Mędala, Stanisław. 2010. Ewangelia według św. Jana. Rozdziały 1-12. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.
• Nadolski, Bogusław. 1991. Liturgika, t. 2: Liturgia i czas. Poznań: Pallottinum.
• Nadolski, Bogusław. 1992a. Liturgika, t. 3: Sakramenty. Sakramentalia. Błogosławieństwa. Poznań: Pallottinum.
• Nadolski, Bogusław. 1992b. Liturgika, t. 4: Eucharystia. Poznań: Pallottinum.
• Podsiad, Antoni. 2000. Słownik terminów i pojęć filozoficznych. Warszawa: PAX.
• Rybicki, Stanisław Romuald. 19942. Święty Karol Boromeusz. Wierny sługa Kościoła odrodzenia (1538-1584). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Skworc, Wiktor. 2020a. Dyspensa Metropolity Katowickiego od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we Mszy św. w Archidiecezji Katowickiej.
• Skworc, Wiktor. 2020b. Zalecenia szczegółowe Metropolity Katowickiego do Zarządzenia Rady Stałej KEP z dn. 12.03.2020.
• Skworc, Wiktor. 2020c. Zarządzenie Metropolity Katowickiego w związku z ogłoszeniem w Polsce stanu epidemicznego.
• Skworc, Wiktor. 2021a. Dekret Arcybiskupa Metropolity Katowickiego, dotyczący odwołania dyspensy ogólnej od obowiązku uczestnictwa w Mszy świętej w niedziele oraz w święta nakazane.
• Skworc, Wiktor. 2021b. Zarządzenie Arcybiskupa Katowickiego dla kapelanów szpitalnych w związku z aktualną sytuacją epidemiologiczną.
• Sobór Trydencki. 1551. Dekret o Najświętszym Sakramencie.
• Sobór Trydencki. 1562. Nauka o Najświętszej ofierze Mszy świętej.
• Sobór Watykański I. 1870. Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej „Dei Filius”.
• Stanowisko Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski dotyczące szczepionek. 2020.
• Stanowisko Przewodniczącego Zespołu Ekspertów Konferencji Episkopatu Polski ds. Bioetycznych w sprawie korzystania ze szczepionek przeciw covid-19 firm AstraZeneca i Johnson&Johnson. 2021.
• Szczepański, Marek. 2020. Epidemia koronawirusa jako wydarzenie typu „czarny łabędź”. Przegląd Ekonomiczny, 20, 8-12.
• Szczodry, Marcin. 2021. Etyczny wymiar badań nad przygotowaniem i zastosowaniem szczepionki przeciw COVID-19. Teologia i Moralność, 16(2), 215-229. https://doi.org/10.14746/TIM.2021.30.2.12.
• Urbina, César. 2020. Covid-19 z perspektywy chrześcijańskiej, tłum. A. Persidok. Warszawskie Studia Teologiczne 33(2), 27-39. DOI: https://doi.org/10.30439/WST.2020.2.2

Identifiers

DOI

10.14746/TIM.2022.32.2.12

Biblioteka Nauki

31339342