Udział wiernych świeckich w sądownictwie kościelnym

• Authors: Aleksandra Brzemia-Bonarek

Title variants

EN

The participation of the lay faithful in the Church judiciary

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the problem of the implementation of the apostolic mission of lay lawyers in the structures of the ecclesiastical judiciary. Against the background of analyses and norms of general character, the specificity of this issue in the Catholic Church in Poland is presented. The text is divided into three parts. In the historical introduction the development of the doctrine of the Church concerning the participation of the lay faithful in the structures of ecclesiastical institutions, in particular in ecclesiastical courts, is presented. Then, as a result of a search made by the author, the numerical status of the employed laity in the episcopal courts of Poland is presented. The last part of the article is an attempt to clarify the existing situation both in terms of livelihood realities (ecclesiastical institutions in Poland as employers) and the still cautious reception by Polish Catholics of the thought of the Second Vatican Council with regard to the participation of the lay faithful in ecclesiastical governance (potestas regiminis). On the basis of the literature on the subject, the theological basis for the legitimacy of the inclusion of the laity in the structures of governance and administration of justice in the Church and the corresponding doctrinal thought of the Church’s universal law in force are indicated.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki realizacji misji apostolskiej świeckich prawników w strukturach sądownictwa kościelnego. Na tle analiz i unormowań o charakterze ogólnym zaprezentowano specyfikę tego zagadnienia w Kościele katolickim w Polsce. Tekst podzielono na trzy części. We wprowadzeniu historycznym ukazano rozwój doktryny Kościoła dotyczącej udziału wiernych świeckich w strukturach instytucji kościelnych, w szczególności w sądach kościelnych. Następnie jako wynik kwerendy dokonanej przez autorkę zaprezentowano stan liczbowy zatrudnionych świeckich w sądach biskupich na terenie Episkopatu Polski. Ostatnia część artykułu to wnioski będące próbą wyjaśnienia zastanej sytuacji zarówno pod względem realiów bytowych (instytucji kościelnych w Polsce jako pracodawcy), jak i nadal ostrożnej recepcji przez polskich katolików myśli Soboru Watykańskiego II w odniesieniu do współuczestniczenia wiernych świeckich w kościelnej władzy rządzenia (potestas regiminis). Na podstawie literatury przedmiotu wskazano teologiczne podstawy słuszności włączania laikatu do struktur zarządzania i administrowania sprawiedliwością w Kościele i odpowiadające tej myśli doktrynalnej obowiązujące powszechne prawo Kościoła.

Keywords

EN

lay faithful; ecclesiastical tribunals; ecclesiastical offices and ministries; lay judge; power of governance

PL

wierni świeccy; sądy kościelne; urzędy i posługi kościelne; sędzia świecki; władza rządzenia

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2(32)
• Pages: 75-103

Dates

published

2022

Contributors

author

Aleksandra Brzemia-Bonarek

• Pontifical University of John Paul II in Kraków

• https://orcid.org/0000000239461512

References

• Bartczak, Adam. 2012.Udział wiernych świeckich w sądownictwie kościelnym, Prawo i Kościół 4, 47-61.
• Beal, John P. 2016. The Ordinary Process According to Mitis Iudex: Challenges to Our "Comfort Zone".The Jurist, 76 (1),159-196. https://doi.org/10.1353/jur.2016.0008
• Beal, John P.,James A. CorideniTheodore J Green. 2000. The New Commentary on the code of Canon Law.New York: CLSA.
• Benedykt XVI. 2012.Audiencja generalnaRegina coeliw Castel Gandolfo.Dostęp: 30.06.2022.http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/angelus/2012/documents/hf_ben-xvi_reg_20120409_easter-monday.html.
• Beyer, Jean Baptiste.1986. Iudex laicus vir vel mulier, Periodica de Re Canonica, 75 (1-2), 29-60.
• Bielecki, Stanisław.1937. De munere advocati, Romae.
• Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2017.Zakaz łączenia stanowisk w procesie małżeńskim według artykułu 36 Instrukcji Dignitas Connubii- kilka uwag o charakterze deontologicznym, "Ius Matrimoniale" 28 (3),61-81. https://doi.org/10.21697/im.2017.28.3.04
• Coccopalmerio, Francesco.1984. I "Christifideles" in genere e i "Christifideles laici".W: Termi pastorali del nuovo Codice,15-54. Brescia:Queriniana.
• Conferenza Episcopale Italiana. 03.12.2019.Determinazioni riguardanti i Tribunali ecclesiastici italiani in materia di nullità matrimoniale.Prot. nr 768/2019.Dostęp: 30.06.2022. http://giuridico.chiesacattolica.it/wp-content/uploads/sites/37/Determinazioni-Tribunali-03.12.2019-3.pdf.
• Conferenza Episcopale Italiana.01.03.2003.Determinazioni circa la remunerazione dei giudici laici e dei patroni stabili laici nei tribunali ecclesiastici regionali italiani.Prot. nr 125/0329-32. Dostęp: 30.06.2022.http://www.chiesacattolica.it/wp-content/uploads/sites/31/2017/02/Giudici_Patroni_Trib.pdf.
• de Agar Martin, Jose Tomás i Luis Navarro. 20092. Legislazione delle conferenze episcopali complementare al C.I.C.Roma: Colleti a San Pietro.
• Erlebach, Grzegorz. 2004. Le allocuzioni dei ommi Pontifici alla Rota Romana (1939-2003), Studii Giuridici 66. Romae: Libreria Editrice Vaticana.
• Francesco. 2022. Costituzione Apostolica Praedicate Evangelium sulla Curia Romana e il suo servizio alla Chiesa e al Mondo, 19.03.2022.
• Ghirlanda,Gianfranco. 1983. I laici nella Chiesa secondo il nuovo Codice di Diritto Canonico.LaCiviltà Cattolica, 134 (2), 531-534.
• Ghirlanda,G. 2022.Ruolo dei laici e carattere vicario della Curia, 1, Conferenza Stampa di presentazione della Costituzione Apostolica "Praedicate Evangelium" sulla Curia Romana e il suo servizio alla Chiesa nel mondo, 21.03.2022. W:Bollettino sala stampa della Santa Sede,n.192. Dostęp: 30.06.2022.http://www.press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2022/03/21/0192/00417.html.
• Ghisoni,Linda. 2014.La cooperazione della donna all'esercizio della potestà di giurisdizione nei tribunali ecclesiastici. W: Kobieta w Kościele i społeczeństwie, red. Andrzej Pastwa, 92-101. Katowice: Wydawnictwo św. Jacka.
• GUS. 2021.64 edycja Małego Rocznika Statystycznego, wersja pdf. Dostęp: 30.06.2022. http://www.stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2021,1,23.html.
• Jan Paweł II. 1987. Letteraeapostolicae"Mulieris dignitatem".
• Jan Paweł II. 1988. Adhortacja apostolska "Christifideles laici".
• Kodeks prawa kanonicznego.1983. Zaktualizowany przekład na język polski.2022.Poznań: Pallottinum.
• Kouveglo, Émile.2017. I fedeli laici e l'esercizio della potestà nella Chiesa. Status quæstionis e ricerca di una chiave funzionale di lettura.Apollinaris, 90 (1), 207-230.
• Krukowski Józef i Remigiusz. Sobański. 2003. Komentarz do kodeksu prawa kanonicznego, t. I,ks. I: Normy ogólne, red. Józef Krukowski. Poznań: Pallottinum.
• Leksykon prawa kanonicznego, red. Mirosław Sitarz. 2019. Lublin: Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Majer, Piotr. 2014.Zakres uprawnień wiernych świeckich w Kościele. Stan obecny i perspektywy.W: Hodie et Cras. Dziś i jutro Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku 30 lat od promulgacji, red. Krzysztof Burczak, 129-146. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Malecha, Paweł. 2020. Uwagi Sygnatury Apostolskiej na temat funkcjonowania polskiego wymiaru sprawiedliwości w kontekście corocznych sprawozdań.W: Małżeństwo i jego nieważność a współczesne sądownictwo Kościoła. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 10-11 czerwca 2019roku. red. Tomasz Rozkrut, 17-37. Tarnów: Biblos.
• Miziński, Artur Grzegorz. 2011.Status adwokata w Kościele łacińskim.Lublin: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium.
• Ołdakowski, Krzysztof. 2020.Papieska intencja na październik: kobiety w gremiach decyzyjnych, 09.10.202,Dostęp: 30.06.2022.http://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2020-10/papieska-intencja-na-pazdziernik-kobiety-w-gremiach-decyzyjnych.html
• Paweł VI. 1971. Motu proprio"Causas matrimoniales".AAS 61 (1971), 441-446;
• Pikus, Szymon. 2009. Niezawisłość sędziego kościelnego. Lublin-Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Polak, Józef. 2020.Wyjaśnienie papieskiej intencji AM-październik 2020.W: "Apostolstwo Modlitwy. Krajowy Sekretariat w Polsce", 02.10.2020, Dostęp: 30.06.2022.http://www.ampolska.co/art-2597-Wyjasnienie-papieskiej-intencji-AM-pazdziernik-2020.htm.
• S.C. Disciplina Sacramentorum.1936.InstructioProvida Mater. AAS 28 (1936), Ser.II. V.III- num 10.
• Rea, Francesco Salvatore. 2018. L'esercizio della potestà giudiziaria del fedele laico attraverso il prisma della Potestas gubernandi in Ecclesia. Sollecitazioni teologiche e canonistiche per una "Chiesa in uscita. Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale (rivista online),n.37, Nov. 2018. DOI: 10.13130/1971-8543/10837.
• Rozkrut, Tomasz. 2015. Recepcja instrukcji procesowej Dignitas connubii w Polsce. Annales Canonici, 11, 177-193. https://doi.org/10.15633/acan.1062
• Sobański, Remigiusz. 1977. Prawo a wolność osoby odrodzonej we chrzcie.Prawo Kanoniczne20 (3-4), 47-65. https://doi.org/10.21697/pk.1977.20.3-4.03
• Sobański, Remigiusz. 2006. Zaskoczeni soborem. Retrospektywne rozważania o recepcji Soboru Watykańskiego II.W: Wierność i aggiornamento. Wokół recepcji Soboru WatykańskiegoII, red. Grzegorz Kucza,126-135. Katowice: Wydawnictwo św. Jacka.
• Sobański, Remigiusz. 2010. Między rygoryzmem a laksyzmem. Kanoniczny proces o nieważność małżeństwa na tle kondycji małżeństwa sakramentalnych w Polsce. Prawo Kanoniczne, 53 (3-4), 161-169. https://doi.org/10.21697/pk.2010.53.3-4.07
• Sobór Watykański II. 1964. Konstytucja dogmatyczna o Kościele "Lumen gentium".
• Sobór Watykański II. 1965. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym "Gaudium et spes".
• Sosnowski, Andrzej. 2015. Art.1/Tytuł1-Własciwość sądu i trybunały.W: Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, red. Piotr Skonieczny, 55-83. Tarnów: Biblos.
• Sztychmiler, Ryszard. 2007. Komentarz do art. 43.W:Komentarz do Instrukcji procesowej Dignitas Connubii, red. Tomasz Rozkrut, 85-88.Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Wernz, Francsco Xav. iPetrus Vidal. 1927.Ius Canonicum Ad Codicis Normam Exactum, Tomus VI, De Processibus. Romae.

Identifiers

DOI

10.14746/TIM.2022.32.2.5

Biblioteka Nauki

31339356