Chrzest w Kościele nubijskim – próba rekonstrukcji liturgii w świetle analizy baptysteriów i wschodnich tradycji chrześcijańskich

• Authors: Katarzyna Anna Mich

Title variants

EN

Baptism in the Nubian Church – an attempt to reconstruct the liturgy in the light of the analysis baptisteries and Eastern Christian traditions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Choć dowody archeologiczne wskazują, że chrześcijaństwo istniało w Nubii przed oficjalnymi misjami ewangelizacyjnymi z Bizancjum, to jednak nie miało ono jeszcze formy scentralizowanej. Misje cesarskie Justyniana i Teodory ugruntowały nową wiarę, a także spowodowały, że chrześcijaństwo nubijskie zaczęło wznosić monumentalne świątynie poświęcone nowemu Bogu. Na podstawie badań baptysteriów nubijskich, a także ówczesnych liturgii chrzcielnych na Wschodzie, podjęta została próba rekonstrukcji liturgii chrzcielnej w Nubii, przede wszystkim w rejonie dongolańskim, na terenach królestwa Makurii.  

EN

Although archaeological evidence shows that Christianity existed in Nubia before the official mission of evangelization of Byzantium, however, it did not then have a centralized form. The imperial missions Justinian and Theodora established the new faith, and in effect the Nubian Christianity began to erect monumental temples dedicated to the new God. On the basis of Nubian baptisteries, as well as contemporary baptismal liturgy in the East, the author attempt was made to reconstruct the baptismal liturgy in Nubia, primarily in the area of the kingdom of Makuria.

Keywords

PL

chrzest; liturgia; Nubia; Makuria; baptysteria; Selib; Banganarti; Stara Dongola

EN

Baptism; liturgy; Nubia; Kingdom of Makuria; baptisteries; Selib; Banganarti; Old Dongola; Baptism; liturgy; Nubia; Kingdom of Makuria; baptisteries; Selib; Banganarti; Old Dongola

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Annales Missiologici Posnanienses
• Year: 2015
• Issue: 20
• Pages: 151-163

Dates

published

2015-06-15

Contributors

author

Katarzyna Anna Mich

References

• Adams, William Yewdale. „Architectural Evolution of the Nubian Church, 500-1400 A.D.” Journal of the American Research Center in Egypt (1965) 4: 87-90.
• Adams, William Yewdale. Nubia Corridor to Africa, New Yersey: Princeton University Press, 1977.
• Arnauld, Dominic. „Chrystianizacja Starożytnej Nubii.” Tłum. L. Nieścior. Konflikty perspektyw w historii i praktyce misji. Red. P. Zając. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Wydział Teologiczny, 2009. 81-102.
• Barns, John. „A text of the Benedictite in Greek and Old Nubian from Kasr el Wizz”. Journal Egyptian Archaeology 60 (1974): 206-211.
• Caraher, Wiliam. „Early Christian Baptisteries: A Short Discussion.” Dostęp 28.09.2015. <http://www.scribd.com/doc/29902863/Early-Christian-Baptisteries-Working>
• Danielou, Jean. „Symbolika obrzędów chrzcielnych.” Pisma wybrane. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011: 9-39.
• Dijkstra, Jitse Harm Fokke. Religious Encounters on the Southern Egyptian Frontier in Late Antiquity (298-642). Groningen: University Library Groningen, 2005.
• Drzewiecki, Mariusz. Ufortyfikowane założenia architektoniczne w kontekście osadniczym w Górnej Nubii w czasach królestwa Makurii. [nieopublikowana dysertacja doktorska], Poznań, 2012.
• Eckmann, Augustyn. „Liturgia i teologia chrztu św. Augustyna w Mediolanie”, Vox Patrum 8 (1988): 101-118.
• Ferguson, Everett. Baptism in the Early Church. History, Theology, and Liturgy in the First Five Centuries. Grand Rapids. Cambridge: Wm. B. Eerdmans Publishing, 2009.
• Frend, W.H.C. “The Mission to Nubia: An Episode in the struggle for Power in Sixth Century Byzantium.” Études et Travaux 8 (1973): 9-17.
• Gartkiewicz, Przemysław. “An introduction to the history of Nubian church Architecture.” Nubia Christiana 1 (1982): 43-133.
• Godlewski, Włodzimierz. Les baptistères nubiennes. Varsovie: Éditions Scientifiques de Pologne, 1979.
• Gołgowski, Tadeusz. „Liturgia nubijska i problem jej rekonstrukcji.” Saeculum Christianum 14 (2007): 43-51.
• Grillmeier, Aloys. Hainthaler Theresia. Christ in Christian tradition From the Council of Chalcedon (451) to Gregory the Great (590-604): The Church of Alexandria with Nubia and Ethiopia after 451. London: Westminster John Knox, 1996.
• Hardy, E.R. „The Patriarchate of Alexandria: A Study in National Christianity.” Church History 15 (1946): 81-100.
• Jakobielski, Stefan. „Chrześcijaństwo nubijskie w świetle najnowszych badań”. Azis S. Atiya. Historia kościołów wschodnich. Tłum. S. Jakobielski i in. Warszawa 1978. 385-393.
• Jakobielski, Stefan. „Chrześcijaństwo w Nubii.” Wielkie królestwa chrześcijańskie w Nubii. Red. Dobiesława Bagińska, Poznań: Muzeum Archeologiczne, 2013: 5-14.
• Jan z Biclar. „Kronika Jana z Biclar”. Tłum. S. Grabowski, Warszawskie Studia Teologiczne 8 (1995): 107-125.
• Klinkowski, Jan. „Obraz krainy Kusz (Etiopii) i jej mieszkańców w tradycji biblijnej i świadectwach pozabiblijnych.” Perspetiva Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 7.1 (2008): 104-125.
• Koneczny, Feliks. Cywilizacja bizantyjska. Tom. 1. Komorów: Antyk – Marcin Dybowski, 1996.
• Kostof, Spiro. The Orthodox Baptistery of Ravenna. New Haven: Yale University Press, 1965.
• Łajtar, Adam. „Inscibed altar top (?).” Sudan Ancient Treasures. An Exhibition of Recent Discoveries fromthe Sudan National Museum. Red. Derek A. Welsby, Julie A. Anderson, London: The British Museum Press, 2004: 226.
• Lemiesz, Marek. „Archeologia Sudanu – Okres chrześcijański.” Dostęp 28.09.2015. <http://www.muzarp.poznan.pl/muzeum_new/muz_pol/wystawy_stale/sudan/chrzesc.html>
• Mokrzycki, Bronisław. Droga chrześcijańskiego wtajemniczenia. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1983.
• Ochała, Grzegorz. „Kalendarz liturgiczny Kościoła nubijskiego w świetle zachowanych fragmentów nubijskich lekcjonarzy.” U schyłku starożytności – Studia Źródłoznawcze 12 (2013): 183-232.
• Pietras, Henryk. „Zasypany Kościół.” Dostęp 28.09.2015. <http://mateusz.pl/wam/poslaniec/0504-kosciol.htm>
• Plumley, J.M. „New evidence on Christian Nubia in the Light of Recent Excavations.” Nubia Christiana 1 (1982): 15-24.
• Ryl-Preibisz, Ida. „File. Starożytne miejsce kultu i ośrodek wczesnego chrześcijaństwa.” Sympozja kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa – Miejsca święte w epoce późnego antyku. Red. B. Wronikowska i D. Próchniak. tom 5. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 2005. 291-300.
• Shinnie, Peter L. Medieval Nubia and Byzantium. Khartum: Sudan Antiquities Service, 1954.
• Starowieyski, Marek. Apokryfy Nowego Testamentu. Tom 1. Kraków: WAM, 2003.
• Świątek, Adam. „Chrystianizacja Nubii w VI wieku w świetle «Historii Kościoła» Jana z Efezu.” Nowy Filomata 10 (2006):139-152.
• Welsby, Derek A. The Medieval Kingdoms of Nubia. Pagans, Christians and Muslims along the Middle Nile. London: British Museum Press, 2002.
• Wiśniewski, Piotr. „Dzieje wielkoczwartkowego obrzędu „Mandatum”. Liturgia Sacra 10 (2004): 75-93.
• Żurawski, Bogdan, „Karawana do Selib.” Academia. Magazyn PAN 7.2 (2011): 35-37.
• Żurawski, Bogdan. „Madonna z Banganarti.” Academia. Magazyn PAN 3.1 (2007): 28-31.

Identifiers

DOI

10.14746/amp.2015.20.10