Materialność świetlnego zapisu – o rzeczach w dorobku Jerzego Lewczyńskiego

• Authors: Weronika Kobylińska-Bunsch
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The popularity of Jerzy Lewczyński (1924-2014) coincided with the academic interest in the problem of archive, corresponding to Lewczyński’s program of the “archeology of photography,” developed in the 1970s. Lewczyński’s idea consisted in restoring Kantor’s “reality of the lowest rank,” i.e. the rejected microhistories hidden in the anonymous and the forgotten or taken out of an ashtray at the Warsaw Central train station. Today, however, one tends to forget that Lewczyński’s gesture of artistic legitimization did not aim at giving new meanings, but above all at blurring the boundary between everyday items and those which emerged from some kind of “aesthetic situation” (Maria Gołaszewska). This aspect of his art can be seen, e. g, in his visual journal, where the artist included objects of particular importance – next to Xerox copies of his own works or works of other artists, he placed also shopping receipts. Lewczyński equaled the value of cheap receipt paper with the noble velvety quality of bromine. He did not reduce his collected items to their aesthetic function, having rejected the institutionalized idea of the artifact as a work of art to enjoy by the audience. Anticipating the postulates of Bruno Latour, instead of showing objects appropriated by the power of the gaze, he presented actors: things that asked questions on their own.

Keywords

PL

archeology of photography; materiality of photography; Polish photography; Jerzy Lewczyński; archive; social art history

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Artium Quaestiones
• Year: 2018
• Issue: 29
• Pages: 161-185

Dates

published

2019-05-07

Contributors

author

Weronika Kobylińska-Bunsch

References

• Batchen G., Each wild idea. Writing, photography, history, London 2000
• Calhoon K.S., Personal effects. Rilke, Barthes, and the matter of photography, „MLN” (German Is-sue), 1998, 3(113), s. 612–634
• Chéroux C., Wernakularne. Eseje z historii fotografii, tłum. T. Swoboda, Warszawa 2014
• Czartoryska U., Ikonosfera Zbigniewa Dłubaka, „Fotografia” 1967, 5, s. 101
• Dąbrowska D., „Żeby się ukazało życie, które kiedyś było” – o znaczeniu materialności fotografii, w: Rzecz w kulturze, red. B. Pawłowska-Jądrzyk, D. Dąbrowska, Warszawa 2016, s. 33–47
• Derrida J., Gorączka archiwum. Impresja freudowska, tłum. J. Momro, Warszawa 2016
• Domańska E., Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna” 2008, 3, s. 9–21
• Drozdowski R., Krajewski M., Za fotografię! W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej, Warszawa 2010
• Edwards E., Hart J., Introduction. Photographs as objects, w: On the Materiality of Images, red. E. Edwards, J. Hart, New York 2004, s. 1–15
• Edwards E., Photography and the material performance of the past, „History and Theory” 2009, 4(48), s. 130–150
• Edwards E., Objects of affect. Photography beyond the image, „Annual Review of Anthropology” 2012, 41, s. 221–234
• Foucault M., Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa 1977
• Garztecki J., Prowokacje, „Kultura” 1967, 18(248), s. 10
• Gell A., Wrapping in images. Tattooing in Polynesia, Oxford 1999
• Gilbert Z., Networking regionalism. Long-distance performativity in the International Mail Art Net-work, „TAREA” 2017, 4(4), s. 84–96
• Gołaszewska M., Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie, Warszawa 1984
• Janczyk M., Święch I., Otwieram i zamykam oczy. Prezentacja twórczości Jerzego Lewczyńskiego, Kraków 2006–2007
• Kantor T., Teatr śmierci. Teksty z lat 1975–1984, Wrocław 2005
• Kobylińska-Bunsch W., Utrwalić to, co niematerialne. Fotografia jako (s)chronienie pamięci w pol-skich strategiach artystycznych XX i XXI wieku, w: Konserwacja zapobiegawcza środowiska 3. Dziedzictwo niematerialne i pamięć, red. J. Wysocki et al., Warszawa–Zielona Góra 2015, s. 165–172
• Kobylińska-Bunsch W., „Fotografia egzystencjalna” Zdzisława Beksińskiego, „Miejsce. Studia nad sztuką i architekturą polską XX i XXI wieku” 2016, 2, s. 59–83
• Kordjak-Piotrowska (Kordjak) J., Polska fotografia awangardowa 2. połowy lat 50., w: Egzystencje, red. R. Szwander, Warszawa 2005, s. 5–17
• Krajewski M., Guma do żucia i papierosy. Dwa przedmioty, które lubię, w: W stronę socjologii przedmiotów, red. M. Krajewski, Poznań 2005, s. 129–135
• Krajewski M., Przedmiot, który uczłowiecza..., „Kultura Współczesna” 2008, 3, s. 43–54
• Krajewski M., Są w życiu rzeczy. Szkice z socjologii przedmiotów, Warszawa 2013
• Kuryluk J., O mistrzach obiektywu – obiektywnie, „Kamena” 1962, 15(253), s. 7–8
• Lachowski M., Awangarda wobec instytucji. O sposobach prezentacji sztuki w PRL-u, Lublin 2006
• Latour B., When things strike back. A possible contribution of ‘science studies’ to the social sciences, „British Journal of Sociology” 2000, 1(51), s. 107–123
• Lewczyński J., Feliks Łukowski – zapomniany fotograf ziemi tomaszowsko-lubelskiej, w: Fotografia artystyczna na terenach pogranicza w latach 1945–1987. Materiały z III Sympozjum w Szczecinie 13– 15.11.1987, red. K. Łuczywek, Szczecin 1988, s. 91–107
• Łubowicz E., Autoportret w negatywie. Oryginalność koncepcji fotografii w ujęciu Jerzego Lewczyńskiego, w: Archeologia fotografii. Prace z lat 1941–2005, red. K. Jurecki, I. Zjeżdżałka, Września 2005, s. 21–24
• Marek Piasecki. With care, red. E. Chorzępa, M. Piłakowska, Poznań 2017
• Morton Ch., Photography and the comparative method. The construction of an anthropological ar-chive, „Journal of the Royal Anthropological Institute” 2012, 2(18), s. 369–396
• Muzeum faktów odczutych. Z Barbarą Kirshenblatt-Gimblett rozmawiają Jan Śpiewak, Zofia Waślicka i Artur Żmijewski, „Krytyka Polityczna” 2014, 40–41, s. 262–275
• Nowicki W., Dno oka. Eseje o fotografii, Wołowiec 2010
• Nowicki W., Jerzy Lewczyński. Pamięć obrazu, Gliwice 2012
• Nowicki W., Odbicie, Warszawa 2015
• Olsen B., W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, tłum. B. Shallcross, Warszawa 2013
• Olsen B., Z. Dziuban, Wszyscy jesteśmy archeologami, „Znak” 2015, wrzesień, dostępny w Internecie: http://www.miesiecznik.znak.com.pl/wszyscy-jestesmy-archeologami [dostęp: 5 lutego 2018]
• Pijarski K., Archeologia fotografii. Czy można zarchiwizować gest?, „Kultura Współczesna” 2011, 4, s. 121–135
• Pomian K., Zbieracze i osobliwości. Paryż–Wenecja. XVI–XVIII wiek, tłum. A. Pieńkos, Warszawa 1996
• Przybyło-Ibadullajev M., Srebro w żelatynie, w: Emulsja, red. M. Przybyło-Ibadullajev, Warszawa 2015, s. 157–160
• Ptak O., Jerzozwierz. Portrety i autoportrety Jerzego Lewczyńskiego, Gliwice 2012
• Scruton R., Fotografia i reprezentacja, w: Fotografia i filozofia. Szkice o pędzlu natury, red. S. Wal-den, tłum. I. Zwiech, Kraków 2013, s. 166–198
• Sibum O., Reworking the mechanical value of heat. Instruments of precision and gestures of accuracy in early Victorian England, „Studies in History and Philosophy of Science” 1995, 1(26), s. 73–106
• Sobota A., Impulsy i pęknięcia, w: Stefan Wojnecki – pęknięcia. Ku symulacji, oprac. W. Makowiecki, M. Michałowska, M. Pawłowski, Poznań 1999, s. 10–15
• Sobota A., Nowe horyzonty w nowych mediach. Zjawiska sztuki polskiej w latach 1945–1981, Wro-cław 2017
• Szczypiorska-Mutor M., Praktyki fotograficzne i teksty kultury. Inwersja, metamorfoza, montaż, War-szawa 2016
• Szyjkowska-Piotrowska A., Po-twarz. Przekraczanie widzialności w sztuce i filozofii, Warszawa 2011
• Wróblewska M., Fotografie ruin, ruiny fotografii 1944–2014, Warszawa 2014
• Zagrodzka A., Fotografia subiektywna w sztuce polskiej 1956–1969, Lublin 2016
• Zborowska A., Przedmioty w działaniu, „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej” 2014, 6, dostęp-ny w Internecie: http://pismowidok.org/index.php/one/article/view/200/330 [dostęp: 5 lutego 2018]
• Ziębińska (Ziębińska-Lewandowska) K., „Praktyka widzenia. Twórczość fotograficzna Zbigniewa Dłubaka w latach 1947–2000”, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Marii Poprzęckiej, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001

Identifiers

DOI

10.14746/aq.2018.29.6