Szwedzi a Polska, czyli o rodzimych księgozbiorach w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali

• Authors: Hanna Grabowska

Title variants

EN

The Swedes and Poland, or on Polish book collections at the University Library in Uppsala

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W XVII wieku wskutek burzliwych dziejów polsko-szwedzkich został zagrabiony niezwykle cenny zbiór poloników. Księgozbiór pochodził głównie z bibliotek należących do kolegiów jezuickich w Braniewie, Fromborku i Poznaniu. Obecnie przechowywany jest w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali. Spośród polskich zbiorów znajdujących się w posiadaniu uppsalskiej książnicy jedynie księgozbiór z biblioteki pojezuickiej z Braniewa doczekał się szczegółowego opracowania. Józef Trypućko, wybitny językoznawca, slawista i tłumacz, podjął trud prowadzenia systematycznych badań nad historią polskich zbiorów bibliotecznych, które znalazły się na terenie Królestwa Szwecji. Prace nad katalogiem były kontynuowane po jego śmierci, na podstawie porozumienia zawartego między Biblioteką Uniwersytecką w Uppsali a Biblioteką Narodową w Warszawie. Wydanie katalogu wywołało kontrowersje wokół kwestii rewindykacji utraconych zbiorów, skłoniło do refleksji nad prawem do ubiegania się o zwrot zagrabionych skarbów kultury i jednocześnie nad zasadnością takich starań.

EN

After a series of mid-seventeenth century campaigns and during the turbulent times of the Swedish invasion and occupation of the Polish-Lithuanian Commonwealth a particularly valuable collection of Polonica was among the spoils taken by the Swedish army and transferred to Sweden. The collection was seized from Jesuit colleges in Braniewo, Frombork and Poznań. Currently, the collection is held at the University Library in Uppsala. From the existing holdings of Polish origin at Uppsala University Library, only the collection from the library of the Jesuit College in Braniewo has been reconstructed in catalogue form. Józef Trypućko, professor of Slavic languages, linguist and translator, was occupied with the project of studying the history of Polish book collections in the Kingdom of Sweden for many years. Following his death, it was continued by other researchers by agreement of the University Library in Uppsala and the National Library in Warsaw. The publication of the catalogue has triggered much controversy by challenging many concepts assumed to be fundamental for the issues of restitution of lost collections and prompted a discussion on available legal regulations and remedies concerning international displacement and cultural plunder, though, at the same time, questioned legitimacy of such claims.

Keywords

PL

Biblioteka Uniwersytecka w Uppsali; Biblioteka kolegium jezuic­kiego w Braniewie; Biblioteka kolegium jezuickiego we Fromborku; Biblioteka kolegium jezuickiego w Poznaniu; Księgozbiory zagrabione; Polonika w Szwecji

EN

University Library in Uppsala; Braniewo Jesuit Library; Frombork Jesuit Library; Poznań Jesuit Library; Cultural plunder; Polonica in Sweden; University Library in Uppsala; Braniewo Jesuit Library; Frombork Jesuit Library; Poznań Jesuit Library; Cultural plunder; Polonica in Sweden

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2010
• Issue: 14(23)
• Pages: 109-118

Dates

published

2010-01-01

Contributors

author

Hanna Grabowska

• mgr, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu

References

• Barwiński E., Birkenmajer L., J. Łoś, Sprawozdania z poszukiwań w Szwecji dokonanych z ramienia Akademii Umiejętności, Kraków 1914.
• Borawska T., Dawne książki warmińskie w zbiorach bibliotek europejskich, w: W kręgu stanowych i kulturowych przeobrażeń Europy Północnej w XIV-XVIII wieku, red. Z. Nowak, Toruń 1988.
• Czyżo E., Gdzie się podział Mikołaj Kopernik i… jego księgozbiór?, „Tygodnik Goniec”[online], aktualizacja 23.05.2009 [dostęp: 20.06.2010], dostępny w Internecie: http://iskry.pl.
• Darowski R., Filozofia w szkołach w Polsce, Kraków 1994.
• Grzebień L., w: Organizacja bibliotek jezuickich w Polsce od XVI do XVIII wieku, „Archiwa, Biblioteki, Muzea Kościelne” 30, 1975.
• Hausman M., Polskie skarby ze Szwecji, „Zwoje (The Scrolls)” 3 (31), 2002 [online], aktualizacja 28.04.2007 [dostęp: 20.06.2010], dostępny w Internecie: http://www.zwoje-scrolls.com.
• Hohn A., Geschichte zu Guttstadt in Vergangenheit und Gegenwart, Guttstadtt 1936.
• Mazurek J.A., Bernardyni w Poznaniu 1455-1655, „Studia Franciszkańskie” 4, 1991.
• Natoński B., Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji, w: Wiek VXII – kontrreformacja – barok. Prace z historii kultury, red. J. Pelc, Wrocław 1970.
• O najstarszej bibliotece poznańskich jezuitów w świetle zachowanych w Szwecji katalogów bibliotecznych, „Kronika Miasta Poznania” 1997, nr 4.
• Obłąk J., O początkach kolegium jezuickiego i Seminarium Duchownego w Braniewie, „Studia Warmińskie” 5, 1968.
• Okoń J., Dramat i teatr szkolny. Sceny jezuickie XVII wieku, Wrocław 1970 (Studia Staropolskie, 26).
• Pilichowski C., Z dziejów produkcji, handlu i kultury książki w Poznaniu u schyłku XVI wieku, „Przegląd Zachodni” 1965, z. 11-12.
• Sipayłło M., Polskie superexlibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Warszawa 1988.
• Tomczak S.B., Biblioteka bernardynów w Poznaniu od początku fundacji do XVII w., „Studia Franciszkańskie” 4, 1991.
• Trypućko J., Katalog księgozbioru kolegium jezuitów w Braniewie zachowanego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali, t. 1, Warszawa–Uppsala 2007.
• Umiński J., Kardynał Stanisław Hozjusz biskup warmiński 1504-1579, Opole 1948.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2010.14.6